Hoe lang houdt China zijn zerocovidbeleid nog vol?

De blik van de politieman in het witte pak gaat van links naar rechts, en terug. Vanaf de straat bewaakt hij de stoep voor een theewinkel. “Stop!” brult hij naar een paar voetgangers, en hij gebaart driftig. “Oversteken!” De glazen deuren van de kapper en het eethuisje naast de theewinkel zijn dicht. Binnen proberen een paar mensen die daar toevallig waren een glimp op te vangen van wat er bij de buren gebeurt.

“Daar is er weer eentje,” concludeert een koerier die stopt voor het stoplicht. Als de autoriteiten een coronabesmetting ontdekken, nemen ze geen halve maatregelen. Op de stoep voor de theewinkel staan twee mensen in maanpakken. Dat van de dokter is blauw, haar assistent draagt het meer gangbare witte pak. De twee mannen binnen slepen een stoel naar de open deur, en nemen een voor een plaats voor een covidtest.

Een paar uur eerder kwamen de eerste berichtjes binnen in chatgroepen op WeChat. In de wijk Jing’an in Shanghai is een metro-uitgang met een lint afgezet, en een paar gebouwen zijn plotseling afgesloten. Iedereen moet twee dagen binnenblijven tot blijkt dat niemand besmet is.

Iedereen getest

Later zal blijken dat een Chinese student die terugkwam uit de Verenigde Staten, na drie weken quarantaine en meerdere negatieve testen, op het nippertje toch één positieve test had. Op alle plekken waar hij is geweest in de derde week (waarin je nagenoeg vrij mag rondlopen, maar wel nog een paar testen krijgt) moet nu iedereen getest worden.

In de Chinese corona-aanpak accepteren de autoriteiten geen enkele besmetting. Precies twee jaar nadat de epidemie in Wuhan begon, gaat de omikronvariant rond in de stad Tianjin, vlak bij Peking. Dagelijks worden er nu tientallen besmettingen gesignaleerd onder de 14 miljoen inwoners. Gerelateerde gevallen zijn al opgedoken in de steden Anyang en Dalian, en mogelijk is het virus nog verder het land ingetrokken.

Winterspelen en nieuwjaar

Met de Olympische Winterspelen en het Chinese nieuwjaar in aantocht zijn de autoriteiten op van de zenuwen. Ongeveer 86 procent van de inwoners is gevaccineerd en een kwart van de mensen heeft een boosterprik gehaald, maar de regering houdt vast aan een strategie van ‘nul covid’. Haar rigoureuze aanpak van gebouwen, wijken en in het uiterste geval hele steden op slot doen, bleek twee jaar geleden in Wuhan uiterst effectief. Maar net als toen leidt dat ook nu weer tot drama’s. Miljoenenstad Xi’an werd eind december afgesloten na een uitbraak van de deltavariant, en zeker één zwangere vrouw verloor haar baby omdat een ziekenhuis haar niet binnenliet zonder geldige coronatest.

De zenuwen van de Chinezen worden zo wederom op de proef gesteld deze winter. Toch blijft de kritiek mild. Inwoners in Xi’an klagen over de kille, berekenende harteloosheid waarmee de instructies werden opgevolgd, maar niet over de lockdown van de stad zelf – die werkt immers. De maatregelen treffen ook lang niet iedereen, want meestal worden er, zoals hier in Jing’an, hooguit een paar appartementencomplexen afgesloten.

Het kán strenger. Mensen zijn opgeroepen om niet naar huis te reizen voor Chinees nieuwjaar, maar het is niet verboden, en treinen en bussen rijden nog gewoon. Ook de beveiliging bij ingangen van winkelcentra en buurten is nog laks. Begin 2020 moest iedereen aan de lopende band gegevens achterlaten, zijn temperatuur laten meten en bezoek ontvangen mocht niet. Zo ver is het nog niet – en de vraag is of de Chinezen er begrip voor hebben als de regering daar weer toe over zou gaan.

‘Kudde-immuniteit ’

De uiterst moeilijk te bedwingen omikronvariant roept ondertussen de vraag op hoe het verder moet met de zerocovidstrategie. Als strenger niet kan, is loslaten dan een optie? Absoluut niet, is het officiële antwoord. Maar een flintertje hoop komt misschien wel van epidemioloog Zhong Nanshan – de Jaap van Dissel van China. Hij zei afgelopen weekend dat dankzij de hoge vaccinatiegraad ‘een zekere mate van kudde-immuniteit is bereikt’. Het zou zomaar kunnen dat hij met die uitspraak een beginnetje maakt met een nieuwe strategie.

De bevolking moet namelijk eerst geloven dat het virus geen doodvonnis is, voor de regering op een geloofwaardige manier van aanpak kan veranderen. Voor de Olympische Spelen zal dat niet gebeuren, maar wellicht daarna. In de coulissen zwelt een voorzichtige discussie aan. Oud-CCTV journalist Wang Zhian wijst op de kosten en uitdagingen die met iedere nieuwe variant verder toenemen. “Als het niet lukt om het virus uit te roeien, moet het beleid worden aangepast,” zegt hij op Twitter.

Maar voorlopig wordt er dus geen enkel risico genomen. Waar dat toe leidt, blijkt als donderdagavond bekend wordt dat drie medewerkers van de theewinkel, en nog eens twee van hun contacten, besmet zijn. Voor de winkel aan Yuyuanstraat 228 – nu een ‘medium risicogebied’ – is een lint gespannen, en overal worden winkels en restaurants waar de vijf zijn geweest, afgesloten. Aan de overkant van de straat blokkeren twee politiebusjes de uitgang van een winkelcentrum. Achter de glazen pui van een van de restaurants zoeken honderden mensen een comfortabele positie om in te slapen. Ze mogen pas naar huis als ze getest zijn en gezond zijn verklaard.