Raad van State wil uitleg over expansieve begrotingsbeleid van nieuwe kabinet

Nederland staat tot nu toe in Europa te boek staat als zuinige schraalhans. De afgelopen decennia trapten de ministers van financiën in Brussel vooral stevig op de rem als Zuid-Europese collega’s probeerden onder de Europese begrotingsafspraken uit te komen. En daar was Nederland trots op.

Nu wil Rutte-IV plotseling zelf miljarden structureel extra gaan uitgeven om de grote problemen in het onderwijs, met het klimaat, CO2, stikstof en de woningnood op te lossen. Niet alleen economen reageerden hier verbaasd op. De belangrijkste adviesorganen van het kabinet, het CPB, De Algemene Rekenkamer en de Raad van State zijn hier zeer kritisch over.

Helderheid in de Voorjaarsnota

Want het kabinet legt nauwelijks uit waarom het opeens miljarden extra structureel denkt te kunnen uitgeven. En het kabinet licht ook niet toe waarom ze vervolgens nog steeds aan de Europese begrotingsregels te kunnen voldoen. “Leg uit en licht toe”, aldus de Raad van State.

Onduidelijk is ook of al deze miljarden wel doelmatig en effectief gaan worden besteed. Daarover moet het kabinet in de Voorjaarsnota helderheid verschaffen, en ook een meerjarenperspectief bieden. De Kamer moet immers ‘chocolade’ kunnen maken en controle uitoefenen op het kabinetsbeleid. De Rekenkamer en RvS vrezen eveneens dat het parlement te weinig te zeggen krijgt over het instellen van speciale fondsen voor het klimaat en de stikstofaanpak. In deze fondsen komen straks tientallen miljarden euro’s, maar die worden buiten de rijksbegroting gehouden. Daardoor kan de Kamer makkelijk buiten spel worden gezet.

Het Centraal Planbureau (CPB) concludeerde vorige week dat het kabinet de staatsschuld zozeer laat oplopen, dat de rekening wordt doorgeschoven naar volgende generaties. Volgens het CPB komt Nederland straks zelfs ruim boven de Europese begrotingsregels uit.

De Raad van State wil dat het kabinet uitlegt waarom ze overstapt op een expansief begrotingsbeleid. De coalitiepartijen zelf benadrukken overigens dat tegenover al deze nieuwe uitgaven, er voor jongeren in de toekomst juist ook meevallers staan. Bijvoorbeeld omdat het klimaat en onderwijs verbeteren en er meer woningen komen. De oppositie maakt zich echter al op voor een stevig debat hierover. Het hoogste adviesorgaan benadrukte maandag tijdens een toelichting in de Tweede Kamer nadrukkelijk dat haar advies zeker geen ‘politiek oordeel’ mag heten.

Lees ook:Het kabinet wil miljarden uitgeven, maar kan dat wel? Het CPB betwijfelt het

Het CPB betwijfelt of kabinet de vele beloofde miljarden wel in de kabinetsperiode kan uitgeven, vanwege de krappe arbeidsmarkt. Daarbij waarschuwt het planbureau dat de rekening van al die extra uitgaven bij toekomstige generaties komt te liggen.