Opinie: ‘De groepsmotivatie om corona er sámen onder te krijgen moet worden hersteld’
Het is een goede ontwikkeling dat het kabinet de 2G-regel heeft uitgesteld, vindt gedragswetenschapper Katinka van der Kooij. Want: ‘tweedeling schaadt de motivatie voor de basisregels tegen corona.’
Afgelopen week verscheen in het NOS Journaal een gevaccineerde man die met corona op de IC lag. Maandag kondigde het kabinet aan dat het debat over de 2G-regel, waarbij alleen een vaccin of herstelbewijs toegang geeft tot delen van de horeca en evenementen, uitgesteld is. Er lijkt een kentering in het scherpe onderscheid tussen gevaccineerden en ongevaccineerden. Gelukkig maar, want een tweedeling schaadt de motivatie voor de basisregels tegen corona.
Handen wassen, afstand houden, en een vaccin verkleinen de kans dat je zelf ziek wordt, maar testen en thuisblijven bij klachten doe je voor anderen. Ook een vaccin neem je niet alleen voor jezelf. Gezonde jongeren lopen zelf weinig risico op een ernstig ziekteverloop. Groepsgevoel is dus essentieel voor de naleving van het coronabeleid. Aan het begin van de pandemie speelden de persconferenties hier slim op in. Bijvoorbeeld met de slogans ‘houd je oma van de IC’ en ‘alleen samen krijgen we corona onder controle’. Groepsmotivatie kan heel krachtig zijn, maar werkt natuurlijk alleen voor wie zich onderdeel van de groep voelt. Daar ging het deze zomer mis.
Teststraat
In de vooravond van de derde golf stelde Hugo de Jonge dat we inmiddels te maken hadden met een ‘pandemie van ongevaccineerden.’ Zíj waren het die de IC’s bezetten en daarom werden maatregelen steeds meer op hen gericht. Terwijl ik me met mijn corona-toegangsbewijs in het nachtleven begaf, moesten ongevaccineerden in de teststraat afwachten of zij konden deelnemen aan dat wat ons verbindt: kunst, cultuur, nachtleven, en sport. Daarmee ging de groepsmotivatie voor het coronabeleid overboord. Waarom zou de ongevaccineerde zich nog inzetten voor een groep die hen uitsloot en waarom zou de gevaccineerde zich nog inzetten voor een groep die vrijwillig risico liep?
Door te laten zien dat ook gevaccineerden op de IC belanden, ook al is hun kans daarop kleiner, wordt corona weer een probleem van ons allemaal. Versterk de groepsmotivatie verder door te laten zien dat we best op elkaar lijken, of we nou wel of geen prik hebben laten zetten. Illustreer een coronaprotest eens met een foto van een doorsnee type in plaats van de kleurrijk uitgedoste zwever en laat de ongevaccineerde vaker aan het woord. Het Parool deed dit heel mooi door drie Amsterdammers te portretteren die zich (nog) niet hebben laten vaccineren. Experimenteer ook eens met vaccindiscussies in televisieseries zoals Goede Tijden Slechte Tijden. Dan kan met een zorgvuldig opgesteld script het gesprek over vaccinatie en basisregels aangegaan worden en kan de groepsmotivatie langzaam hersteld worden.
Katinka van der Kooij, onderzoeker en docent Faculteit der Gedrags- en Bewegingswetenschappen, Vrije Universiteit Amsterdam (Amsterdam)