Direct naar artikelinhoud
NieuwsOnderwijs

Minister Weyts lanceert 10 voorstellen om lerarentekort aan te pakken: ‘Krampachtige vlucht vooruit’, zegt oppositie

Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA).Beeld BELGA

Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts legt 10 maatregelen op tafel om iets te doen aan  het acute lerarentekort in het Vlaamse onderwijs. Het gaat om maatregelen waarmee hij zowel de zij-instroom in het onderwijs wil versterken als bepaalde groepen wil ‘activeren’. De N-VA-minister heeft zijn 10 voorstellen voorgesteld in een actualiteitsdebat in het Vlaams Parlement.

Anderhalve maand na de opstart van het nieuwe schooljaar blijkt het lerarentekort in Vlaanderen sterk op te lopen. Schoolbesturen en koepels trekken aan de alarmbel en stellen dat de onderwijskwaliteit hierdoor in het gedrang komt. In Brussel is het probleem zo acuut dat sommigen schoolsluitingen niet uitsluiten.

Het Vlaams Parlement boog zich vanmiddag ook over de kwestie. Bij de start van het actualiteitsdebat nam onderwijsminister Ben Weyts zelf het woord. “We nemen de zaak ernstig. Het probleem wordt acuter”, klonk het. Volgens de N-VA-minister zijn er de voorbije jaren al heel wat maatregelen genomen (zij-instromers tot 8 jaar anciënniteit geven, een nieuwe cao, de Digisprong,...), maar er zijn inderdaad extra ingrepen nodig, erkent minister Weyts.

De N-VA-minister benadrukt dat er geen ‘silver bullet’ is. Hij legt daarom een pakket met 10 maatregelen op tafel, enerzijds maatregelen die de zij-instroom moeten versterken en anderzijds maatregelen om bepaalde groepen te ‘activeren’. 

• Zo wil Weyts aan de regering voorstellen om de maatregel rond de anciënniteit te verruimen door er ruim tien vakken aan toe te voegen.

• Verder is er meer soepelheid nodig om mensen met elders verworven competenties in te schakelen en hen sneller een pedagogisch bekwaamheidsbewijs te kunnen laten behalen.

• Ook moet iemand op grond van ervaring en expertise die wordt erkend door een hogeronderwijsinstelling in datzelfde vakdomein binnen het secundair onderwijs of het lager onderwijs kunnen lesgeven.

• Ten vierde wil Weyts het duaal lesgeven van mensen die in de privésector werken, stimuleren. Mensen met een bepaald specialisme moeten zo kunnen lesgeven terwijl ze in de privé aan de slag blijven.

• Wat activering betreft, wil Weyts onder meer de “stille reserve” van jonge leerkrachten zonder volledig lesrooster aansporen om te kiezen voor een voltijdse loopbaan. “Daar is een grote winst te boeken. Het gaat over 4.000 voltijdse equivalenten”, aldus Weyts.

• Daarnaast wil Weyts een vrijstelling van extra lasten voor gepensioneerde leerkrachten die opnieuw voor de klas willen staan en werkt hij aan een betere activering van zieke leerkrachten en mensen in zorgverlof.

• Weyts werkt ook aan een imagocampagne voor een betere waardering van het lerarenberoep.

• Weyts’ laatste voorstel: “We moeten misschien minder focussen op negatieve zaken in ons onderwijs, maar eerder positieve zaken benadrukken.”

Langere termijn

Naast de tien dringende maatregelen, denkt Weyts ook aan een aantal ingrepen op langere termijn. Zo wil hij de “vlakke loopbaan doorbreken” en zo de job aantrekkelijker maken. Daarnaast wil hij de lerarenopleiding opwaarderen en daarbij ook de ijkingsproef minder vrijblijvend maken.

“De afgelopen twee jaar hebben we met het onderwijs bewezen dat we op ons best zijn in momenten van crisis. Dat mag in deze niet anders zijn”, zo besloot Weyts. 

Weyts bestempelde zijn maatregelen zelf als een aanzet voor een debat. Het debat dat daarop volgde was bij momenten vrij pittig, met een opvallende rol voor coalitiepartners CD&V en Open Vld.

‘Krampachtige vlucht vooruit’

Vooruit-parlementslid Steve Van den Berghe bestempelde het betoog van Weyts als “een krampachtige vlucht vooruit” dat aantoont dat de minister “een totale visie over het lerarentekort mist”. 

Ook volgens Groen-parlementslid Johan Danen is er meer nodig dan “ad hoc”-maatregelen. Danen pleit onder andere  voor een “meer diverse lerarenkamer”. Veel jongeren met een migratieachtergrond willen volgens hem wel voor de klas staan, maar doen dat niet omdat ze bijvoorbeeld geen hoofddoek mogen dragen. “Op die manier missen we heel wat talent”, aldus Danen. Een pleidooi dat meteen aanleiding gaf tot een mini-debat over het hoofddoekenverbod. “Ik hoor mensen zeggen dat men enkel voor de klas wil staan als men mag ingaan tegen het beginsel van neutraliteit. Blijkbaar is er dan sprake van een hogere roeping dan lesgeven”, reageerde Weyts.  

Maar naast kritiek van de oppositie, toonden ook de coalitiepartners CD&V en Open Vld zich bij momenten kritisch. Zo merkte CD&V-parlementslid Loes Vandromme op dat ze zelf een aantal gelijkaardige voorstellen (met name rond de reïntegratie van langdurig zieke leerkrachten) eerder al op tafel had gelegd, maar dat die toen weinig of niet werden gesteund.

‘We willen meer’

“De voorstellen zijn goed, maar we willen meer”, klonk het bij Jean-Jacques De Gucht (Open Vld). Ook partijgenote Gwendolyn Rutten toonde zich erg actief in het debat en schuwde daarbij de confrontatie niet. Zij riep de minister onder meer op om een maatregel uit de recente cao terug te schroeven of uit te stellen. “Door die cao worden via de syndicale vrijstelling 300 leerkrachten uit de klas gehaald. Men wordt vrijgesteld van lesgeven om vakbondstaken te doen. Haal dat voorstel van tafel of stel het een paar jaar uit”, aldus Rutten. 

Oppositiepartij Vlaams Belang kan zich grotendeels vinden in de voorstellen van Weyts, maar wil hier en daar een stap verder gaan. Zo moeten zij-instromers volgens Jan Laeremans meer dan acht jaar anciënniteit kunnen meenemen en moet de maatregel gelden voor alle vakken. 

Herlees hier het debat in het Vlaams parlement: 

Live

  1. Overzicht. Weyts wil lerarentekort bestrijden met 10 maatregelen

    Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) legt tien maatregelen op tafel om iets te doen aan het acute lerarentekort in het Vlaamse onderwijs. Het gaat om maatregelen waarmee hij zowel de zij-instroom in het onderwijs wil versterken als bepaalde groepen wil 'activeren'. De minister heeft zijn tien voorstellen voorgesteld in een actualiteitsdebat in het Vlaams Parlement.

    • Zo wil Weyts aan de regering voorstellen om de maatregel rond de anciënniteit te verruimen door er ruim tien vakken aan toe te voegen. 

    • Verder is er meer soepelheid nodig om mensen met elders verworven competenties in te schakelen en hen sneller een pedagogisch bekwaamheidsbewijs te kunnen laten behalen. 

    • Ook moet iemand op grond van ervaring en expertise die wordt erkend door een hogeronderwijsinstelling in datzelfde vakdomein binnen het secundair onderwijs of het lager onderwijs kunnen lesgeven.

    • Ten vierde wil Weyts het duaal lesgeven van mensen die in de privésector werken, stimuleren. Mensen met een bepaald specialisme moeten zo kunnen lesgeven terwijl ze in de privé aan de slag blijven.

     Wat activering betreft, wil Weyts onder meer de "stille reserve" van jonge leerkrachten zonder volledig lesrooster aansporen om te kiezen voor een voltijdse loopbaan. "Daar is een grote winst te boeken. Het gaat over 4.000 voltijdse equivalenten", aldus Weyts. 

    • Daarnaast wil Weyts een vrijstelling van extra lasten voor gepensioneerde leerkrachten die opnieuw voor de klas willen staan en werkt hij aan een betere activering van zieke leerkrachten en mensen in zorgverlof

    • Weyts werkt ook aan een imagocampagne voor een betere waardering van het lerarenberoep. 

    • Weyts' laatste voorstel: "We moeten misschien minder focussen op negatieve zaken in ons onderwijs, maar eerder positieve zaken benadrukken."

     Naast de tien dringende maatregelen, denkt Weyts ook aan een aantal ingrepen op langere termijn. Zo wil hij de "vlakke loopbaan doorbreken" en zo de job aantrekkelijker maken. Daarnaast wil hij de lerarenopleiding opwaarderen en daarbij ook de ijkingsproef minder vrijblijvend maken. "De afgelopen twee jaar hebben we met het onderwijs bewezen dat we op ons best zijn in momenten van crisis. Dat mag in deze niet anders zijn", zo besloot Weyts.

  2. Regels

    “Er zijn gigantisch veel regels rond de organisatie van scholen”, stipt Jo Brouns (CD&V) aan. “Wij maken die regels hier en zijn daar dus verantwoordelijk voor. We moeten al die regels onder de loep nemen en de regels die een beperking inhouden voor een efficiënt HR-beleid, afschaffen. Wie een sterk personeelsbeleid wil voeren, kan dat vandaag niet binnen de regels. De sterkste scholen kleuren denk buiten de regels. Denk er dus over na om daar iets aan te doen.”

  3. 'Laat mensen uit privé deeltijds lesgeven'

    Mensen uit de industrie die graag (deeltijds) willen lesgeven, moeten dat kunnen, vindt Johan Danen (Groen). "Op die manier kunnen we ons BSO- en TSO-onderwijs opwaarderen."

  4. Te veel uitstroom

    "Het probleem is niet het tekort aan instroom, maar een teveel aan uitstroom", zegt Open Vld-parlementslid Gwendolyn Rutten. "Ontzettend veel leerkrachten beginnen met goede moed en vol idealen, maar zijn binnen de vijf jaar opnieuw weg. Dat is het grote probleem. Bespaar u zelf een lange lijdensweg en haal het voorstel van de tafel om 300 leerkrachten weg te sturen uit de klas om ze terug te zetten op de banken om syndicale materies te bespreken."

    Beeld BELGA
  5. Ook Open Vld wil niet weten van hoofddoeken in de klas

    "De neutraliteit binnen het onderwijs te grabbel gooien omdat mensen het belangrijker vinden om een religieus teken te dragen, daar ben ik het fundamenteel mee oneens", zegt Open Vld'er Jean-Jacques De Gucht in repliek op Groen-parlementslid Johan Danen. "Dit debat, waar zo hard voor gevochten is, misbruiken, is fundamenteel fout." 

  6. Meerderheid en oppositie stellen zich vragen bij tien voorstellen Weyts

    Zowel meerderheidspartij Open Vld als oppositiepartij Groen stellen zich vragen bij de tien voorstellen voor het onderwijs die minister Weyts bij het begin van de zitting presenteerde. De parlementsleden vragen de voorstellen te kunnen inkijken, maar volgens Weyts kan dat op dit moment niet omdat hij ze enkel in een kladversie bij zich heeft. "Maar gaat het hier dan om een regeringsvoorstel, of gewoon wat losse ideeën uit uw hand?", vraagt Groen-fractieleider Björn Rzoska zich af. "Ik vermoed het laatste aangezien Open Vld van niets weet." 

    Bij de liberalen vraagt Gwendolyn Rutten zich af of de voorstellen van Weyts budgettair wel zijn afgetoetst.

  7. Weyts wil geen debat over hoofddoeken in onderwijs

    Minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) wijst de kritiek op zijn plannen en de besparingen af, en bekritiseert ook een aantal voorstellen van de oppositie. Zo wil hij niet raken aan het neutraliteitsprincipe en vrouwen met een hoofddoek niet toelaten voor de klas.

    "Als de discussie over hoofddoeken opnieuw gevoerd wordt, terwijl we uitgaan van neutraliteit, dan kunnen we toch niet eensklaps onze principes opzij schuiven? Je kan je toch ook vragen stellen bij de motivatie van leerkrachten, als ze enkel willen lesgeven met een hoofddoek. Blijkbaar is er dan een hogere roeping dan het lesgeven."

    Tegelijkertijd blijft Weyts erbij dat de appreciatie voor het beroep van leerkracht niet zal stijgen als de lat in de opleiding lager gelegd wordt. "Elke leerkracht heeft er toch baat bij als je meteen kan remediëren, dat verhoogt toch de kans op slagen op het einde van het traject?"

  8. 'Inspecteurs kijken hoe leerlingen in de studie zitten, zet hen voor de klas'

    "Op papier hebben we voldoende leerkrachten", stipt Open Vld'er Jean-Jacques De Gucht aan. "Maar ze staan niet allemaal voor de klas, 1.500 onder hen zijn bijvoorbeeld gedetacheerd. Probeer hen opnieuw voor de klas te brengen. Vandaag hebben we inspecteurs die gaan inspecteren hoe leerlingen in de studie zitten. Zet hen opnieuw voor de klas."

    "Leerlingen die tot 18 uur in de studie zitten: het is een ramp aan het worden", zegt ook PVDA-parlementslid Kim De Witte. "Maar blijkbaar hebben we ook een oplossingentekort. Met uw voorstellen gaan we er niet geraken. Het aantal leerkrachten in opleiding is gehalveerd in de laatste tien jaar. En met een toegangsproef gaat u de kraan nog wat meer dichtdraaien."

  9. Attitude

    Voor N-VA'er Koen Daniëls is het vele papierwerk van leerkrachten een van dé redenen waarom zij afhaken in het onderwijs. Ook wijst hij op de "attitude van de leerlingen waarbij leerkrachten het gevoel krijgen dat de leerling altijd gelijk krijgt".

  10. Groen: 'We weten dit al lang'

    "Dit had geen crisis moeten zijn", zegt ook Johan Danen van de Groen-fractie. "We weten al heel lang dat we op een lerarentekort afstevenen. Vinden wij het normaal dat leerlingen dit schooljaar nog geen wiskunde of Frans hebben gehad? Dat is wat er vandaag gebeurt in Vlaanderen. U heeft nagelaten de noodzakelijke maatregelen te nemen."

    Voor Groen is het problematisch dat veel starters nog altijd hun uren bij elkaar moeten sprokkelen om aan een voltijdse opdracht te geraken. Wat de zij-instromers uit de privé betreft, wijst Danen op "het weinig diverse lerarenkorps". "De realiteit van de klas wordt niet vertegenwoordigd door de leerkrachten. Ook leerkrachten met migratie-achtergrond zijn er jammers. En er zijn heel veel jongeren met een migratie-achtergrond die voor de klas willen staan, maar dat niet doen door bijvoorbeeld het hoofddoekenverbod. Wil de Vlaamse regering liever leerlingen in de studie dan een vrouw met een hoofddoek voor de klas?"

  11. 'Krampachtige vlucht vooruit'

    Volgens Steve Vandenberghe (Vooruit) kiest minister Weyts met zijn verklaring tijdens het actuadebat, wat erg ongewoon is, voor "een krampachtige vlucht vooruit". "U mist duidelijk nog altijd een totaalvisie op het lerarentekort. Dat tekort komt niet uit de lucht vallen. Als kinderen naar huis worden gestuurd omdat er geen leerkracht is, spreek je over een serieuze crisis. Het onderwijs vraagt uw steun, maar ze krijgen een besparing van 100 miljoen euro op hun bord."

    "U laat Vlaamse gezinnen, leerkrachten en directeurs in de steek", besluit Vandenberghe. "U legt voor hen veel te weinig respect aan de dag. Luister naar onze leerkrachten, onze directeurs en onze jongeren zelf."

    Beeld Photo News
  12. Nieuwe maatregelen

    Weyts wil daarnaast ook tien nieuwe maatregelen nemen. Zo wil hij verder gaan op het vlak van de zij-instromers en het meenemen van de anciënniteit verruimen voor meer vakken dan dat nu al het geval is. Daarnaast moeten werknemers uit de privé die naar het onderwijs overstappen sneller een pedagogische bekwaamheidsbewijs kunnen behalen en vrijstellingen bij de opleiding kunnen krijgen op grond van hun ervaring. 

    Tijdens de coronacrisis is het voor gepensioneerden gemakkelijker gemaakt om terug te keren naar de klas, waarbij zij niet extra belast zouden worden. Weyts wil nu aan de federale regering vragen die maatregel te verlengen. 

    Via een communicatiecampagne moet de maatschappelijke waardering voor het beroep van leerkracht aangescherpt worden, besluit Weyts. 

    Meer geld alleen is niet zaligmakend, aldus Weyts. "Was het maar zo eenvoudig." Er is al 1,6 miljard euro extra geïnvesteerd in onderwijs sinds de start van deze regering, zegt de minister. Bij de recente besparing van 100 miljoen euro in het onderwijs wordt niet geraakt aan onderwijskwaliteit, maakt hij zich sterk. "Het onmogelijke hebben we gerealiseerd."

  13. Weyts: "Al veel maatregelen genomen"

    Minister Ben Weyts (N-VA) wil het debat graag beginnen met een verklaring. "We zijn in het onderwijs geen unicum", zegt hij. "Veel sectoren kampen met een krapte op de arbeidsmarkt. Oplossingen zijn niet zo eenvoudig. Er is geen zilveren kogel waarmee we alle problemen zo zouden kunnen oplossen."

    Weyts somt een aantal maatregelen op die al ondernomen zijn, zoals de zij-instroom vergemakkelijken waarbij werknemers uit de privé tot acht jaar anciënniteit kunnen meenemen. "Nog nooit hebben zoveel mensen de overstap gemaakt van de privé naar het onderwijs". 

    Ook wijst Weyts op de doorbraak op het vlak van de vaste benoemingen waarbij leerkrachten die niet goed presteren, sneller ontslagen kunnen worden. Tegelijkertijd kunnen jongere leerkrachten net sneller vastbenoemd worden. 

    Daarnaast is de planlast voor de leerkrachten verminderd waardoor leerkrachten meer kunnen focussen op hun kerntaak, aldus de minister. 

  14. Wat wil de Vlaamse regering doen aan het leerkrachtentekort?

    De lagere en middelbare scholen in Vlaanderen en Brussel schreeuwen om leerkrachten. In steeds meer onderwijsinstellingen krijgen leerlingen meerdere uren per week studie omdat er gewoonweg geen onderwijzend personeel voorhanden is. Tegelijkertijd blijft het aantal studenten in de lerarenopleidingen aan de hogescholen jaar na jaar dalen.

    Minister Weyts liet gisteren weten te onderzoeken of bijna 1.500 personeelsleden uit het onderwijs teruggeroepen kunnen worden naar de scholen. Het gaat om personeel dat gedetacheerd is naar organisaties buiten de scholen, maar nog wel op de payroll van het ministerie staat.

    Weyts wil daarnaast de lerarenopleidingen "meer aanzien geven". Maar is dat een oplossing op korte termijn? De Vlaams Parlementsleden ondervragen de minister vanaf 14 uur over de kwestie.