Vijf vragen over het advies om zelftest mee te sturen bij bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker

Wat meet de zelftest precies?

De zelftest kijkt naar de aanwezigheid van het humaan papillomavirus (HPV). De test is anders dan de thuistest bij bijvoorbeeld corona. Er volgt niet direct een uitslag, vrouwen moeten de test opsturen als zij eenmaal materiaal uit de vagina hebben afgenomen. 

Wat is het verschil met een uitstrijkje?

Anders dan het uitstrijkje kijkt de zelftest niet naar onrustige cellen. “Als een vrouw bij een uitstrijkje positief test op HPV, kan direct naar cellen worden gekeken in het materiaal dat de huisarts heeft afgenomen”, zegt de woordvoerder van de Gezondheidsraad Hedwig Neggers. “Dat heeft te maken met de precieze plek waar de huisarts het materiaal afneemt. “Als uit een eigen afname een positieve uitslag volgt, is het alsnog nodig een uitstrijkje te laten maken om celonderzoek te doen.”

Leidt dat niet tot meer onnodige doorverwijzingen?

Dat is niet de bedoeling. De Gezondheidsraad adviseert namelijk ook om de criteria voor doorverwijzingen aan te passen. “De criteria kunnen verfijnder”, zegt Neggers. Er zijn diverse soorten HPV; sommige varianten leveren een hoog risico op voor bijvoorbeeld baarmoederhalskanker, anderen minder. Nu krijgen alle vrouwen die positief testen op hoogrisico-HPV en afwijkende cellen een doorverwijzing naar de gynaecoloog. In het nieuwe advies maakt de Gezondheidsraad onderscheid tussen vrouwen die na een positieve test een duidelijk verhoogd risico lopen op baarmoederhalskanker en vrouwen met een matig verhoogd risico. Die laatste groep krijgt niet altijd meer een doorverwijzing. 

Waarom wordt er pas vanaf 30 jaar getest?

Bijna iedereen krijgt ooit in zijn of haar leven wel eens te maken met een HPV-infectie. Meestal ruimt het lichaam de infectie zelf op. Maar na de leeftijd van 30 jaar neemt de kans toe dat een infectie leidt tot gezondheidsklachten, waaronder baarmoederhalskanker.  In het buitenland controleren artsen soms al op jongere leeftijd. Sommige gynaecologen in Nederland zouden liever zien dat ook hier de leeftijd omlaag gaat. Een op de vijf gevallen van baarmoederhalskanker treft namelijk vrouwen onder de 35. Aangezien er tussen infectie en tumor tien tot vijftien jaar zitten, kan vroegere controle een deel van de ziektes voorkomen.

Aan het bevolkingsonderzoek naar HPV doen relatief weinig vrouwen mee. Waarom brengt de zelftest daar verandering in?

Ongeveer 56 procent van de vrouwen die een oproep krijgen, doen mee aan het bevolkingsonderzoek. Sinds 2017 kunnen vrouwen al een zelftest aanvragen als ze niet naar de huisarts willen voor een uitstrijkje. Maar een groot succes is dat niet. Een kleine minderheid heeft ooit een zelftest gebruikt. “Met de huidige mogelijkheid om een test aan te vragen moet je zelf een extra stap doen”, zegt Neggers. “De Gezondheidsraad adviseert om direct met de uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek een zelfafnametest toe te sturen. Dat verlaagt de drempel zodat hopelijk meer vrouwen mee zullen doen.”

Lees ook:

Wat kanker met je relatie en seksleven doet? Monique van Loon (31) vertelt

Wat doe je als je verliefd wordt terwijl je net weet dat je kanker hebt? Monique van Loon (31) schreef het boek ‘Je bent jong en je krijgt wat’ over de periode dat ze baarmoederhalskanker had.

Meer doden na ongevallen, late kankerdiagnoses: de werkelijke impact van corona op de zorg tekent zich langzaam af

Dat de coronacrisis alle aandacht van de ziekenhuizen opslorpte, was duidelijk. Maar wie daarvan precies de dupe werd, nog nauwelijks. Nu is er een eerste grote analyse; vijf gevolgen op een rij.