Direct naar artikelinhoud
Bellen metde correspondent in Duitsland

In Duitse formatie strijden partijen nu om het geld: ‘De kleine FDP heeft toch al veel concrete successen geboekt’

In Duitsland ligt de weg open naar de vorming van een ‘stoplichtcoalitie’, genoemd naar de kleuren van de FDP, SPD en Groenen. We bellen met correspondent Remco Andersen over het vervolg van de formatie.

Door middel van stemkaarten werd bij de Groenen beslist of de coalitiegesprekken met de SPD en FDP gestart konden worden.Beeld Reuters

In tegenstelling tot Nederland zit in Duitsland de vaart er bij de formatie goed in. Ook de FDP wil mee onderhandelen over een nieuwe regering, werd maandag bekend. Is dat een doorbraak?

‘De echte doorbraak kwam afgelopen vrijdag al. De afgelopen drie weken hebben de verschillende partijen Sondierungsgespräche gevoerd, het equivalent van onze verkennende gesprekken. Het was de vraag of die tot formeringsgesprekken zouden leiden. Vrijdag besloten de leiders van de SPD, de Groenen en de FDP dat ze met elkaar de formele coalitiegesprekken aan willen gaan.

‘De achterban van de FDP en de Groenen moesten daarover wel nog meebeslissen. Zondag gaven de Groenen al aan de gesprekken te steunen. Maandag hebben ook de partijtop en parlementsleden van de FDP zich unaniem uitgesproken voor coalitiegesprekken met de SPD en de Groenen. Dit nieuws zat er vrijdag al aan te komen, nu kan de formele regeringsvorming van start.

‘Al snel werd duidelijk dat een coalitie met deze drie partijen de meest waarschijnlijke was. De CDU van Angela Merkel heeft nog geprobeerd om de FDP en de Groenen naar zich toe te trekken, maar dat is niet gelukt.’

Wat voor regeringsplannen hebben de SPD, de Groenen en de FDP?

‘Voor de Groenen is milieu het alomvattende thema. Die partij heeft campagne gevoerd met een plan om elk jaar 50 miljard euro te investeren in een sociaalecologische omwenteling: veel meer openbaar vervoer, enorme investeringen in hernieuwbare energie, het stimuleren van elektrische auto’s, sneller internet zodat er minder reisbewegingen nodig zijn.

‘De FDP is een pro-zakelijke, liberale partij die staat voor een kleine overheid met lage belastingen. Hun stokpaardje is digitalisering en modernisering. Duitsland is nogal ouderwets: zowel overheden als bedrijven maken nog veel gebruik van fax. De FDP wil ervoor zorgen dat de overheid zaken sneller kan afhandelen, maar wil ook bijvoorbeeld fors investeren in onderwijs.

‘De SPD en de Groenen liggen van nature bij elkaar. Voor de SPD is milieu ook een belangrijk thema geworden, maar de partij wil ook sociale zekerheden verstevigen. Ze wil de pensioenleeftijd niet verder verhogen.

‘De drie leiders die nu gaan formeren, stonden vrijdag nog glunderend naar elkaar te kijken. Maar nu moeten ze hun regeringsplannen concreet gaan invullen. Dat kan nog weleens lastig worden. Over de grote thema’s zijn de partijen het eens, nu moeten ze gaan strijden om het geld. Je kunt iedere euro immers maar een keer uitgeven.

‘Tot nu toe heeft de FDP als kleinste van de drie partijen toch al veel concrete successen geboekt: geen belastingverhogingen, geen oprekken van de Schuldenbremse, de grondwettelijke beperking op nieuwe staatsschulden. De SPD en de Groenen wilden dat wel. Zelfs de maximumsnelheid van 130 kilometer per uur op de Autobahn, een wens van de SPD en De Groenen en met name voor die laatste een belangrijk symbolisch punt, kreeg de FDP al van tafel: voorlopig mag je in op de Duitse snelweg zo hard blijven rijden als je wil.’

De Duitse verkiezingen zijn nu ruim drie weken geleden. Hoeveel tijd hebben de partijen nog nodig om tot een regeerakkoord te komen?

‘Dat wordt waarschijnlijk wel een kwestie van maanden. De vermoedelijke bondskanselier Olaf Scholz van de SPD heeft gezegd dat ze ernaar streven om voor Kerst een nieuwe regering te hebben. Dat zou al behoorlijk snel zijn. Bij de vorige formatie hebben de partijen er vijfenhalve maand over gedaan.’

Tot slot, de huidige minister van Volksgezondheid Jens Spahn wil eind volgende maand de noodtoestand opheffen die sinds het begin van de coronapandemie van kracht is. Hoe is de coronasituatie in Duitsland nu?

‘Het afschaffen van de maatregelen gaat hier langzamer dan in Nederland. Op veruit de meeste openbare binnenruimten moet je óf een mondmasker dragen, óf geimpft, getestet of genesen zijn. Het beleid verschilt wel per bondsstaat, bijvoorbeeld wat betreft scholen.

‘De discussie over al dan niet verplicht inenten woedt hier misschien nog wel feller dan in Nederland. Die verplichting is er in Duitsland niet. Duitsland heeft wel onlangs het gratis testen afgeschaft. Omdat je op steeds meer plaatsen geweigerd wordt als je niet ingeënt, getest of genezen bent, vinden tegenstanders van het coronabeleid dat die verplichting er wel is.’