Even je ‘knife droppen’ bij de politie, zo makkelijk gaat dat niet bij jongeren, zegt ervaringsdeskundige Jonathan
Onder het mom van je ‘knife droppen’ werden jongeren de afgelopen week opgeroepen om hun wapens in te leveren. Maar dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan, zeggen een ervaringsdeskundige en een wetenschapper.
Voorzichtig haalt Jonathan Martinez messen uit een plastic shopper. “Dit vlindermes is heel populair, zeker bij meiden”, wijst hij. En als hij een groot luchtdrukgeweer opdiept: “En zelfs deze kun je in je rugzak verstoppen.” De wapens, acht messen en een geweer, zijn afkomstig van jongeren. Zij leverden ze de afgelopen week vrijwillig in bij Martinez nadat hij een workshop gaf op hun school. In het afgelopen jaar waren dat in totaal bijna vijftig wapens.
De landelijke campagne ‘Drop je knife en doe wat met je life’ roept jongeren op om tot en met zondag op politiebureaus in zo’n tweehonderd gemeenten anoniem hun wapens af te leveren. Maar ervaringsdeskundige en voormalig jeugdcrimineel Martinez stelt dat dat niet voldoende is om jeugdige wapenbezitters te bereiken. Met zijn Stichting Waarheid zet hij zich al jaren in voor jongeren die in de criminaliteit zitten, zaten of dreigen te belanden.
Bang voor de politie
“Wapens inleveren zou voor jongeren altijd moeten kunnen”, meent Martinez. “Sommigen twijfelen misschien en door er een tijd aan te koppelen loop je vele jongeren mis. Ze zouden zich altijd vrij moeten voelen om hun wapen in te leveren. Bij instanties zoals de reclassering bijvoorbeeld en niet alleen bij de politie want daar zijn ze bang voor.”
De inleverweek moet toenemend wapenbezit onder jongeren terugdringen en is een vervolg op eerdere succesvolle inleveracties in onder meer Rotterdam en Amsterdam, aldus de politie.
Maar volgens Frank Weerman, bijzonder hoogleraar jeugdcriminologie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, hoeft niemand er hoge verwachtingen van te hebben. “We weten niet of het werkt, dat is nog nooit onderzocht. Jongeren die in de criminaliteit zitten zijn vaak wantrouwend tegenover autoriteit, dus zij zullen misschien niet zo snel een politiebureau binnenlopen. We moeten meer te weten komen over de redenen waarom jongeren wapens bij zich hebben en gebruiken. Maar die achtergronden zijn complex. Daarvoor moeten we kijken naar dieperliggende oorzaken, zoals de buurten en gezinnen waarin ze opgroeien en met wie ze omgaan.”
Besmet met het crimevirus
Die vragen stelt Martinez ook tijdens workshops die hij geeft op onderwijsinstellingen door heel het land. “Ik vraag ze wie hun rolmodel is, maar ook wie hun vrienden zijn. Want waar je mee omgaat, daar word je mee besmet. Met het crimevirus, waarin het draait om sensatie zoeken, stoerdoenerij en snel geld verdienen. Maar als ik ze mijn levensverhaal vertel, worden ze stil.”
Martinez (38) groeide zonder vader op in de Dominicaanse Republiek en hing veel rond op straat. Hij pleegde diefstallen, dronk en blowde. Toen hij op 12-jarige leeftijd naar zijn tante in New York werd gestuurd, werd hij daar lid van de beruchte bende Vatos Locos. Op 15-jarige leeftijd kwam hij naar Nederland, waar hij in totaal drie jaar in de jeugdgevangenis zat. “Ik liep met messen en pistolen, ik was ready to die. Als iemand me toen had gevraagd mijn wapens in te leveren? Hell no!”
Het beste wapen is je mond
Hoe hij zijn wapens uiteindelijk wel neerlegde? “Praten. Ik had een maatschappelijk werkster, Marina, die in me geloofde en met me praatte. Veel jongens, ik ook ooit, lopen met trauma’s rond. Maar in andere culturen wordt het niet aangeleerd om te praten over gevoelens, het is zelfs taboe. Die jongens zijn bang en voelen zich onveilig, maar zouden nooit naar een psycholoog stappen. Ik vertel ze altijd dat het beste wapen je mond is, want niemand kan je gedachten lezen.”
Om jongeren met wapens op zak te bereiken pleit Martinez voor een campagne door en voor jongeren. “Laat ze zelf iets bedenken, zij spreken de taal.”
In de loop van komende week verwacht de politie cijfers bekend te maken hoeveel wapens er daadwerkelijk zijn ingeleverd.
Lees ook
Het is een soort spelletje onder de jeugd in Rotterdam: wie heeft het grootste mes?
Nu het aantal steekpartijen in Rotterdam toeneemt, lanceert de gemeente een nieuw veiligheidsplan voor het onderwijs. Hoe ervaren jongeren het geweld in hun stad zelf?