Het gaat om een ontwerp dat Rubens maakte in opdracht van de familie Moretus voor een illustratie in het boek ‘Opticorum libri sex’ van de wiskundige en fysicus Franciscus Aguilonius. Dat natuurkundige werk over optica werd in 1613 uitgegeven door Plantijns uitgeverij.

De ‘Opticorum libri sex’ - oftewel ‘Zes boeken over optica’ - van de jezuïet Franciscus Aguilonius (1567-1617) was een van de allereerste publicaties van de Plantijnse uitgeverij waaraan Rubens zijn medewerking verleende. Het boek geeft een uitvoerig overzicht van de toenmalige kennis van optica. Behalve de titelpagina ontwierp Rubens ook de titelvignetten voor de zes delen van het boek.

Op de recent ontdekte tekening, een ontwerp voor het laatste boekdeel over projecties, knielt een geleerde met een armillarium. Dat is een hemelglobe voorzien van metalen ringen die de belangrijkste cirkels van de hemel voorstellen. Een engeltje, of putto, verlicht de globe met een brandende toorts. De schaduw van de ringen op de grond wordt bestudeerd door twee andere putti. In zijn boek beschrijft Aguilonius de vele mogelijke toepassingen van projecties in wetenschap en kunst.

De tekening behoorde tot de 18de-eeuwse privécollectie van de markies van Lagoy, Jean-Baptiste-Florentin-Gabriel de Meryan (1764-1829). Nadien bleef ze in handen van de familie, daardoor was het ontwerp tot voor kort volledig ongekend. Wetenschappers vermoedden dat het verloren was gegaan.

“Dat een dergelijke ongekende tekening van Rubens weer boven water komt, is een uitzonderlijke gebeurtenis”, zegt Iris Kockelbergh, directeur van het Museum Plantin-Moretus. “Al helemaal bijzonder is dat ze vanaf nu in een Vlaamse openbare instelling door een breed publiek te bewonderen zal zijn.”

Vlaams minister van Cultuur Jan Jambon spreekt over een “topstuk” dat de vaak nauwe samenwerking tussen Rubens en de Moretus-familie illustreert.

Er is een toonmoment van de tekening in het Museum Plantin-Moretus dit weekend, en ook tijdens het weekend van 22, 23 en 24 oktober.