Vrijlating Huawei-topvrouw laat zien dat de diplomatie tussen VS en China nog werkt
De door de VS gezochte topvrouw van Huawei is weer vrij, net als twee Canadezen die in China vastzaten. Biedt dit nieuwe kansen voor de relatie tussen de twee wereldmachten?
Huawei-topvrouw Meng Wanzhou is vrijgelaten als onderdeel van een deal met de Amerikaanse justitie. Vlak daarna werden de Canadezen Michael Spavor en Michael Kovrig vrijgelaten uit Chinese gevangenissen. Vergezeld door de Canadese ambassadeur vliegen ze op dit moment terug naar Canada. Zaterdagavond Chinese tijd landt Meng in de Zuid-Chinese stad Shenzhen. Alle drie zaten ze drie jaar lang vast.
De arrestaties van Michael Spavor en Michael Kovrig hadden niets te maken met de arrestatie van Huawei topvrouw Meng Wanzhou, hield Peking vol. Van hostage diplomacy was geen sprake. De vrijlating van Spavor en Kovrig is in ieder geval niet toevallig. Die komt precies op het moment dat Meng aan boord gaat van het vliegtuig dat de Chinese regering had gecharterd om haar naar huis te brengen.
Het waren de niet aflatende inspanningen van de Chinese overheid die de Canadezen zover brachten de aanklacht tegen Meng te laten vallen, schrijft staatskrant Global Times. De vrijlating van Meng was volgens de krant het beste scenario mogelijk in de relatie tussen de VS, Canada en China.
Hoog spel Trump
Die relatie verzuurde flink nadat toenmalige Amerikaanse president Trump hoog spel speelde door in 2018 de Huawei-topvrouw te laten arresteren in Canada. Ze zou fraude hebben gepleegd en zaken hebben gedaan met een bedrijf dat actief is in Iran, wat inging tegen Amerikaanse sancties. Trump eiste dat bondgenoot Canada Meng uitleverde aan de Verenigde Staten. Het zette Canada klem tussen twee grootmachten.
Een paar dagen later arresteerde de Chinese politie Michael Spavor en Michael Kovrig. Spavor organiseerde als ondernemer reizen naar Noord-Korea. In augustus werd hij veroordeeld tot elf jaar cel voor spionage. Hij zou beelden van geheim militair materiaal naar Kovrig hebben gestuurd, schreven lokale media.
Oud-diplomaat Kovrig werkte vanuit Hongkong voor denktank de International Crisis Group. Kovrig werd ook van spionage verdacht, maar de zaak tegen hem was nog niet afgerond.
Dat de relatie tussen China en Canada ook buiten deze zaak onder zware druk stond, bleek wel toen de levenslange gevangenisstraf van drugsmokkelaar Robert Lloyd Schellenberg werd veranderd in doodstraf.
Internationale diplomatie op scherp
De scherpe Chinese reactie op de arrestatie van Meng zette de internationale diplomatie op scherp. Peking beweerde dan wel dat het een niets met het ander te maken had, maar voor veel buitenlanders in China was duidelijk dat de acties van hun regering gevolgen kon hebben voor burgers.
De ongelijke behandeling van gevangenen maakte de situatie extra benauwend: Meng stond in Vancouver onder huisarrest en kon met een enkelband relatief vrij rondlopen, terwijl Spavor en Kovrig nauwelijks contact met de buitenwereld hadden en lange tijd geen advocaat zagen. Het was ‘een ongelofelijk moeilijk lot’, zei de Canadese premier Justin Trudeau toen hij bekendmaakte dat de mannen onderweg naar huis waren. “In de afgelopen duizend dagen hebben ze kracht, doorzettingsvermogen, veerkracht en gratie getoond.”
Volgens de Global Times is Spavor nu ‘het land uitgezet’, maar voor het feit dat Kovrig ook mee mag in het vliegtuig naar Canada, heeft China nog geen verklaring gegeven. De nadruk ligt in Chinese media op de overwinning van het juridische team achter Meng Wenzhou.
De Huawei-topvrouw mocht terug naar China nadat ze erkende dat ze een bank in Hongkong bewust had misleid. Ze had beweerd dat Huawei slechts zakendeed met een bedrijf dat actief was in Iran, terwijl de banden tussen het bedrijf en Huawei in werkelijkheid veel hechter waren. De Chinese media benadrukken dat Meng geen schuld heeft bekend aan beschuldiging van fraude en samenzwering.
Blakende gezondheid
Bij haar vrijlating dankte Meng mensen voor de steun die ze de afgelopen drie jaar kreeg. De Global Times organiseerde in augustus een petitie die haar vrijlating eiste. Hij zou zijn ondertekend door 15 miljoen internetgebruikers. “Hoe zwaarder de moeilijkheid, hoe groter de groei”, aldus Meng. De beelden van de topvrouw, die zo te zien in blakende gezondheid de pers toespreekt, worden breed gedeeld op sociale media.
Vorig jaar kwamen er nog meer beschuldigingen bij tegen Huawei. Het bedrijf zou zich onder andere schuldig maken aan spionage in de VS. Die verdenking blijft staan. Sancties tegen het bedrijf zorgden ervoor dat het geen geavanceerde chips meer kon kopen, wat de grootste telefoonmaker ter wereld met een flink probleem opzadelde.
China beweert dan wel dat de twee zaken niet gelinkt zijn, maar door de twee Michaels meteen te laten gaan, laat het land zien dat ze dat wel degelijk waren. Dat geldt als een waarschuwing naar buitenlandse regeringen. Vastzetten van burgers om andere regeringen onder druk te zetten, werkt blijkbaar. Experts hopen wel dat dit iets van de spanning tussen de VS en China uit de lucht haalt, en er weer over andere zaken kan worden gesproken.
De nieuwe situatie biedt kansen, zegt Brett Bruen in The South China Morning Post. Hij werkte als diplomaat onder Barack Obama en is nu hoofd van een crisismanagement bedrijf. “Dit geeft China de mogelijkheid om tot compromissen te komen terwijl ze het volk thuis verteld dat het iets heeft bereikt.”
Lees ook: China zet proces door tegen Canadese ‘spionnen’
Twee Canadezen die in China gevangen zitten, komen voor de rechter. Dat verhoogt de druk op het topoverleg tussen China en Washington.