Moet je vanaf vandaag écht je coronapas laten zien? Het ligt eraan in welke gemeente je bent
Hoe gemeenten zich hebben voorbereid op het weekend, verschilt van stad tot stad. De een vertrouwt op polsbandjes, de ander op sfeerkeepers.
Burgemeesters, politie en officieren van justitie hebben de afgelopen weken heel wat koffie met elkaar gedronken en gesproken over vandaag, 25 september 2021. De dag dat de anderhalvemetersamenleving eindigt en de periode van de coronapas begint. Zonder pas geen toegang tot café, restaurant, theater of evenement. Direct kwam de handhavingsvraag op tafel. Wie controleert of de buurman zich aan de regels houdt? Dat doen uiteindelijk de gemeenten.
Maar eerst is het aan de cafébazen, restauranthouders en clubeigenaren om hun gasten te vragen naar de digitale pas en een identiteitsbewijs. Niet elke horecabaas wilde beloven goed zijn best te doen met de controle. Dus is het aan de gemeenten om te handhaven. De 352 gemeenten in Nederland doen dat allemaal op hun eigen manier, in overleg met de Veiligheidsregio waartoe ze behoren.
De Gelderse gemeente Lochem bijvoorbeeld gaat actief handhaven, Zoetermeer dat steekproeven uit zal voeren ook. Amstelveen houdt eveneens steekproeven, maar slaat een andere toon aan. Geen heksenjacht, zeggen zij. Tilburg gaat controleren ‘met charme’, wat op hetzelfde neerkomt als het beleid in Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht die alleen naar excessen kijken.
Milde toon
Dat de meeste burgemeesters vooralsnog een milde toon aanslaan, heeft vooral pragmatische redenen. Controleren lukt alleen als er voldoende personeel is, maar geen enkele gemeente heeft voldoende handhavers vrij om voor de deuren van elk café te gaan staan.
Ook Haarlem niet, waar de burgemeester denkt aan het invoeren van een polsbandje mochten de uitgaansgelegenheden in de toekomst weer de hele nacht open zijn.
Polsbandje
Alkmaar werkt vanaf vandaag al met polsbandjes. Op het centraal gelegen Waagplein is een checkpoint opgezet. Daar kunnen bewoners hun coronapas laten scannen. Verschijnt het groene vinkje, dan krijgt de paseigenaar een polsbandje of waterbestendige stempel. Daarmee kan hij of zij de cafés en restaurants binnen. Wie geen vaccinbewijs of negatieve testuitslag heeft, kan zich op het Waagplein laten testen in een nieuw opgezet sneltestcentrum.
In Arnhem vertrouwt burgemeester Ahmed Marcouch op zogeheten sfeerkeepers. Dat zijn een soort gastheren- en dames die met de handhavers meelopen. Zij heten bezoekers welkom en informeren hen over de maatregelen. Dat moet zowel de sfeer verhogen als overtredingen voorkomen.
Plekken met risico
Niet alleen de uitvoering van de maatregelen is per gemeente verschillend, dat geldt ook voor de locaties die handhavers controleren. De politie en boa’s concentreren zich op plekken waar het risico op besmetting en/of niet-naleven van de regels het grootst is. Dat kan in de ene gemeente een café zijn waar veel jongeren komen, in de andere een evenement dat veel publiek trekt en in weer een andere stad zullen boa's langsgaan bij de horecabaas die al heeft laten weten zich niets van de regels aan te trekken.
Waar elke gemeente mee te maken krijgt, is het piekmoment om middernacht als de uitgaansgelegenheden sluiten. Dan vullen de straten zich ineens met feestvierders, wat de kans op onrust en relletjes verhoogt. Agenten en boa’s zullen rond die tijd extra waakzaam zijn. In elk geval hoeven ze niet meer te letten op een maatregel die het kabinet 23 maart 2020 invoerde: die van de anderhalve meter afstand.
Wat verandert er vandaag?
* De anderhalvemeterregel verdwijnt overal.
* Bezoekers van professionele sportwedstrijden, horeca en culturele locaties, zoals theaters, schouwburgen en bioscopen, moeten een coronapas laten zien.
* Discotheken en nachtclubs mogen open tot middernacht. Ook hier is een coronapas nodig om binnen te komen.
* Evenementen binnen zonder vaste zitplaatsen, zoals popconcerten, worden weer toegestaan. Wel met hooguit 75 procent van de zaalcapaciteit.
* ’s Nachts tussen 00.00 en 06.00 uur moeten cafés en horecazaken (ook snackbars) dicht zijn.
* De mondkapjesplicht blijft bestaan voor reizigers in het openbaar vervoer, op vliegvelden en in taxi’s.
* De mondkapjesplicht voor scholieren en studenten verdwijnt.
* Het nieuwe advies voor werkenden: werk thuis als het kan en op kantoor als het nodig is.
De anderhalvemetersamenleving is niet meer. Daar worden ze in het Brabantse Oosterhout heel blij van.
‘Uitkijken naar een blokje kaas’
Charlotte Louwers, directeur Theater De Bussel
De Jimi Hendrix Re-Experience vindt vanavond plaats in een goedgevulde zaal. En ook bij de toneelvoorstelling van Minou Bosua zitten de bezoekers schouder aan schouder. Het is precies waar theater om draait, vindt directeur Charlotte Louwers van De Bussel. “Naast iemand zitten die je niet kent en die net zo veel lol beleeft aan wat hij ziet als jij.”
O, wat kijkt ze ernaar uit. De afgelopen tijd controleerde De Bussel bij bezoekers al de corona check app, waardoor ze dichter bij elkaar mochten zitten. “Maar in de foyer gold dan weer de anderhalve meter, terwijl daar iedereen zich normaal gesproken met elkaar mengt. Na een voorstelling gaan we altijd langs met schalen kaas en worst. Dat kon de afgelopen anderhalf jaar dus niet. Klinkt stom hè, maar alleen al dat blokje kaas ga ik weer geweldig vinden. Dat hoort gewoon bij ons theater.”
De roze voetstapjes die de looproute in de wc’s aangeven, kunnen weg. Mensen zullen elkaar weer op de schouder slaan van pret. Louwers: “Het is niet dat we met dertig, vijftig of honderd bezoekers geen mooie dingen hebben meegemaakt, hoor. Maar bij cabaret bijvoorbeeld slaat de vonk toch sneller over wanneer je als publiek één geheel bent. Het is gewoon anders.”
De verplichte ingangscontrole vormt voor de directeur nog een kleine smet op de gastvrijheid. “Maar dat is maar één moment. Daarna kan de avond beginnen en hoeven we onze gasten niet meer op de regels te wijzen. Ik denk dat het vandaag een hele spontane avond gaat worden.”
‘Hesjes kunnen in de kast blijven’
Adrie van Arendonk, voorzitter voetbalvereniging TSC
De rood-witte lintjes op de tribune en aan de hekken blijven nog even hangen. Want wie zegt dat de anderhalvemetersamenleving definitief tot het verleden behoort? Verder wordt het tweede weekend van Adrie van Arendonk als voorzitter van TSC een hele mooie. Langs het veld mogen ouders weer bij elkaar staan. Voor de prachtig hooggelegen kantine geldt weliswaar een ingangscontrole (‘Best krom, in de kleedkamers mogen de spelers wel douchen met elkaar’), de pilsjes zullen vast beter smaken als ze in groepsverband mogen worden genuttigd.
Sport brengt samen, zegt Van Arendonk. Binnen en buiten het veld. Daarom was het zo jammer dat vrijwilligers in felgekleurde hesjes hier de bezoekers elk weekend op de afstandsregel moesten wijzen. Die hesjes kunnen nu in het materiaalhok blijven liggen. “Al kan ik me voorstellen dat mensen nog steeds afstand houden. Het is hier natuurlijk geen Feyenoord of NAC, waar duizenden supporters op afkomen. Bij amateurvoetbal hoef je niet hutjemutje te staan.”
Misschien werd de grootste winst al enkele weken geleden behaald, bij de eerste oefen- en bekerwedstrijden. “Dat we weer konden starten, gaf veel gezelligheid. De mensen konden weer ergens naartoe. Het is mooi dat uitgerekend bij de start van de competitie een nieuwe versoepeling ingaat. Het wordt een mooi weekend.”
Overigens heeft corona op sportpark De Warande ook iets goeds gebracht. Het hok dat vroeger dienst deed als entree naar het hoofdveld, is nu een coffeecorner. Zo konden bezoekers toch iets eten of drinken toen de kantine dicht was. “Dat is een blijvertje. Zeker op een koude dag gaan een kop koffie en een worstenbroodje er wel in als je langs de kant staat.”
‘Terug naar vertrouwde pauzes’
Leon de Kok, directeur kalkzandsteenproducent MAKZ
Al wil je nog zo graag, soms is anderhalve meter afstand houden gewoon niet te doen. Als de technische dienst in de kalkzandsteenfabriek vormkasten moet vervangen, zijn dat coronatechnisch ‘hele gevaarlijke momenten’. Directeur Leon de Kok weet het uit ervaring. Op het dieptepunt zaten 14 van zijn 65 productiemedewerkers thuis in quarantaine, simpelweg omdat het werk aan de machines nabijheid vergt. “De bron was thuis besmet geraakt. Maar in de fabriek kan het dan snel gaan.”
Omgerekend naar basisformaten, maken ze hier 120 miljoen kalkzandstenen per jaar. Dat kan niet vanuit huis. “Het kantoorpersoneel hebben we in twee groepen verdeeld, waardoor slechts de helft hier aanwezig was. Voor de fabrieksmensen was het ingewikkelder. We hebben een extra kantine ingericht en de pauzes uit elkaar gehaald om de mensen op afstand te houden. Er is een tijd geweest dat productiemensen mondmaskers moesten dragen, maar daar zijn we mee gestopt. Het is bij de machines vaak zo warm dat het erg onaangenaam was.”
De Kok beschouwt de dag van vandaag als een mijlpaal. In de vergaderkamers kunnen de spatschermen weg. De stickers bij de gangen die aangeven dat je moet wachten als er iemand van de andere kant komt, kunnen van de muren. Het helpt dat het bedrijf alweer een hele tijd vrij is van corona. “Alles wordt weer een beetje gewoon, we hoeven niet meer geforceerd uit elkaars buurt te blijven. Het virus is natuurlijk nog niet weg en ik geloof dat de anderhalve meter bij veel mensen inmiddels in het systeem zit. Maar dit voelt toch als een bevrijding.”
‘Volle kroeg op eerste avond’
Petra van der Stap, eigenaresse café De Beurs
Het is een wonderlijk toeval, want de datum van het Beer & Food Festival staat al een maand of drie. Wat niemand kon vermoeden: de prijsuitreiking kan vanavond plaatsvinden in een dampend café De Beurs. Petra van der Stap glimt bij dat vooruitzicht. Het wordt een topavond in haar ‘huiskamer van Oosterhout’. Ze verwacht duizend deelnemers aan het evenement, dat dankzij de versoepeling niet meer aan een maximum is gebonden. Er hoeft niet eens zo’n groot deel naar de afsluiting te komen om het weer als vanouds te laten voelen. “Ik zal de zitplaatsen maar vervangen door statafels. Het wordt misschien wel een beetje druk.”
Ze heeft de afgelopen anderhalf jaar allerhande maatregelen genomen: een looproute door haar café (door de nooduitgang naar buiten), een nieuwe spoelmachine, apart personeel voor het ophalen van gebruikte glazen, grotere terrastafels voor de onderlinge afstand, een ketting zodat er maar één persoon tegelijk naar het toilet kon. Nu is er nog de toegangscontrole, maar het helpt dat de gemeente Oosterhout meedenkt. Op stapavonden staan controleurs aan het begin van het uitgaansgebied. Wie gevaccineerd of negatief is getest, krijgt een bandje dat toegang geeft tot de kroegen. Dat scheelt een hoop gedoe bij de deur.
Van der Stap is blij. Een beetje gereserveerd nog, maar toch. “Ik houd in mijn achterhoofd dat alles toch weer een keer kan worden teruggedraaid. Er zal best een vierde, vijfde of zesde golf komen, maar voor nu kijk ik uit naar de komende tijd. Vanavond zal ik zeker op enig moment beseffen dat het zo dus ook weer kan. Daar ga ik wel heel blij van worden.”
Lees ook:
Hoe zinvol is de coronapas? ‘Zo houden we de verspreiding in toom’
De vaccins beschermen niet tegen overdracht van het virus. De coronapas schiet daarom zijn doel voorbij, vinden tegenstanders. Deskundigen zien dat anders: ‘Typisch Nederlands om daar heel exegetisch over te discussiëren’.