Wie durft de regenboogvlag nog uit te hangen in Amsterdam? ‘De haat tegen homo’s is gigantisch groot’

Turid Dramé (50) wilde haar solidariteit betuigen met de lhbtq-gemeenschap en hing een regenboogvlag aan haar huis op de begane grond van de Admiraal de Ruijterweg in Bos en Lommer. Nog geen week hing de vlag er. Nu rest naast haar deur slechts een afgebroken vlaggenstokhouder. Een buurvrouw zag hoe twee jongens met capuchons de vlag eraf trokken. “Ik verwachtte al dat dit zou gebeuren,” zegt ­Dramé. “De haat tegen homo’s is gigantisch groot. Er zijn mensen in de straat die de vlag niet meer durven ophangen.”

Aan de overkant van de straat prijkt een regenboogvlag op de eerste etage. Janine Burm (57) is niet bang voor geweld. “Althans, ik wil er niet bang voor zijn. Mijn vlag blijft. Mijn hart kan het niet aan dat iemand om kleur of sekse aangevallen wordt. Leven en laten leven en respect voor allen. Het idee dat iemand daar anders over denkt, vind ik onbegrijpelijk.”

Kale homo

Bij speeltuinvereniging Gibraltar aan de Haarlemmerweg, waar Burm vrijwilligerswerk doet, probeerden vijf jongens tussen de elf en veertien jaar ruim een week geleden de regenboogvlag te pakken. Burm: “Ze gingen op stoelen staan en wilden de vlag weghalen. Er ontstond gedoe. ‘Kale homo,’ riepen ze naar een van mijn collega’s.” Het zette haar aan het denken: “Laat ik mijn raam aan de straatkant maar dichtdoen. Stel dat er iets brandends naar binnen wordt gegooid.”

In West werden straten vol gehangen met regenboogvlaggen na de brand in de studentenflat aan de Krelis Louwenstraat in Bos en Lommer op 20 augustus. Die brand was ontstaan doordat regenboogvlaggen die studenten op de gang hadden gehangen in brand waren gestoken. Vier bewoners raakten gewond en zeventien woningen werden onbewoonbaar verklaard. Studentenhuisvester Duwo verzocht de studenten de vlaggen voortaan – om veiligheidsredenen – binnenskamers te plakken. De Queer Club West besloot daarop actie te ondernemen. ­Bewoners uit West konden een gratis regenboogvlag ophalen bij het stadsloket om hun ­solidariteit te tonen.

Solidair met gayvrienden

Om de hoek van de studentenflat, in de Willem Leevendstraat, gaven bewoners massaal gehoor aan de oproep. “De brand in de studentenflat was best heftig. Wij wilden solidair zijn met de studenten en onze vele gayvrienden. Temeer omdat de studenten de vlaggen niet meer op de buitendeur maar binnenskamers moesten hangen,” zegt Lauren Schuwirth (24).

Tien dagen na de brand werd in West ook een protestmars georganiseerd waaraan duizend mensen meededen. Een 40-jarige vrouw schold de demonstranten uit voor ‘kankerhomo’s’ en bedreigde een Pownedverslaggever en cameraman met de dood. De vrouw werd opgepakt en moet in oktober voor de rechter verschijnen.

Er volgden meer incidenten. Toen de bewoners van de Willem Leevendstraat vernamen dat tal van vlaggen in West van gevels waren getrokken, vroeg iemand in de buurt­app: moeten wij ook de vlaggen weghalen? “Maar iedereen heeft hem nog laten hangen,” zegt Schuwirth. De vlag aan haar eigen huis heeft ze een etage hoger gehangen. “Maar dat was vanwege de boom in de tuin. Nu zien de mensen hem vanaf de straat beter.”

Het geweld tegen de regenboogvlaggen verrast Carlo van Munster niet. Hij zit namens GroenLinks in stadsdeelcommissie West en ­organiseerde de protestmars. “Ik krijg tranen in mijn ogen over deze geweldsincidenten. Ik had gehoopt dat we verder waren als samenleving. Dit toont wel de noodzaak aan van onze protestacties. We gaan gesprekken voeren met de Kolenkitbuurt, jongerencoaches en het onderwijs. Ook willen we in gesprek met de ouders van de jongeren die de vlaggen vernielen,” zegt Van Munster, die vindt dat er strenger moet worden opgetreden bij dit soort delicten.

Nieuwe gekocht

Na de uitdeelactie van Queer Club West kwam het gros van de meldingen van incidenten uit West, toch zijn die er ook in andere delen van de stad. Afgelopen dinsdag werd een 26-jarige man aangehouden die een regenboogvlag van een winkel aan de Nieuwendijk in het centrum had getrokken. Hij had de vlag op de grond gegooid en de vlaggenstokhouder vernield.

Bij het Molukse eethuis van de 49-jarige Mario Alfons aan de Van der Pekstraat in Noord werd twee maanden geleden, op een zomeravond, de regenboogvlag naar beneden getrokken. “Toen heb ik een nieuwe gekocht. Eentje met de nieuwe kleuren,” zegt Alfons. Het incident schrikt hem niet af. “Als het nog een keer gebeurt, koop ik er gewoon twee. Ik heb het ze wel wat moeilijker gemaakt. Hij hangt wat hoger inmiddels.”

Volgens de toko-eigenaar ontkomt iemand met een regenboogvlag aan zijn huis niet aan beledigende opmerkingen. “Dan gaan ze ‘homo’ roepen, terwijl ik hetero ben.” Hij blijft er nuchter onder. “Iedereen moet elkaar leren accepteren. Voor sommige mensen is dat momenteel nog moeilijk, maar ze zullen er aan moeten gaan wennen. Deze vlag staat voor iedereen.”

Vuurwerkbommen

Ook in de Indische buurt in Oost waren er incidenten met vlaggen. In september vorig jaar werd een balkon met een regenboogvlag aan de Javastraat met eieren en vuurwerkbommen bekogeld. Eerder dat jaar, in mei, werd in datzelfde stadsdeel een homoseksuele man met een stuk glas neergestoken bij het Cruquiuseiland.

De 57-jarige Inge Muis uit de Java­straat heeft geen incidenten meegemaakt met haar regenboogvlag. “Maar ik ben wel blij dat hij hoog hangt, op de derde verdieping. Dan kunnen mensen niet zo snel iets doen.”

Margriet Veeger van COC Amsterdam ziet dat de reactie op de vlaggen verhardt. “Misschien heeft dat te maken met de zichtbaarheid ervan, die toeneemt. Het is een zorgelijke ontwikkeling. Soms denk je: waar gaat het heen met al die incidenten? De grens is bereikt.” Ook Veeger vindt dat er harder opgetreden moet worden. “Er vinden te veel incidenten plaats en er worden te weinig daders gepakt.”

Bij het huizenblok aan de Leeuwendalersweg in de Kolenkitbuurt hebben bewoners de vlaggen verwijderd na enkele geweldsincidenten. Er hingen zes, zeven regenboogvlaggen aan het blok, toen anderhalve week geleden een ruit werd ingegooid. Het betreffende gezin besloot de vlag te laten hangen. De volgende dag vlogen er eieren tegen de muren bij de buren, waar ook een vlag hing. Rond één uur ’s nachts werd een steen tegen een ruit gegooid.

“Na het derde incident besloten alle buren hun vlag weg te halen,”  zegt Ola Syse (36), die ook in het blok woont maar zelf om veiligheids­redenen geen vlag heeft opgehangen. “Wij hebben een baby. We willen geen trouble. Als ik hier alleen had gewoond, had ik het wel gedaan.”

Niet provoceren

De bewoners in de kinderrijke buurt kozen voor hun eigen veiligheid. “Mensen worden hier bang van. Velen hebben kinderen. Voor hetzelfde geld gaat die steen door een ruit waar een kind ligt te slapen. Met tegenzin hebben we de vlaggen weggehaald. Het voelt alsof de tegenstander gewonnen heeft, maar onze veiligheid staat voorop,” zegt een van de bewoners, die anoniem wil blijven. Het liefst zou ze de vlag weer willen ophangen. “Maar ik wil niet provoceren.”

Eén vlag is in dit deel van de straat wel blijven hangen. Het is de vlag van Louise Kluit (28) en haar huisgenoten. “Hij hangt aan mijn raam. Hij hangt hier voor mezelf en al mijn vrienden. Ik wil me niet laten intimideren. Gooi maar het raam in. Kom maar op.”

Dat de buren uit solidariteit meededen met de actie om de regenboogvlag uit te hangen, vond Kluit geweldig. “Wij zijn hier het enige queer-huishouden. Zo tof dat de buren meededen.” Dat de buren na de geweldsincidenten besloten hebben de vlag weg te halen, begrijpt ze goed. “Het gaat toch om je veiligheid.”

Louis (34), die in een benedenhuis aan de rand van De Baarsjes woont, schrok erg toen zijn regenboogvlag enkele weken geleden van de muur werd gerukt. De vlag had er amper een week gehangen. Op de bewuste zondagavond rond elf uur ontdekte hij dat er slechts nog wat houtsnippers op de grond lagen. “Ik was een week van slag.”

Bull’s eye

Hij vond het aanvankelijk eng om de vlag op te hangen. “Maar toen iemand anders op de begane grond het had gedaan, durfde ik het ook. Ik keek van tevoren of er niemand in de straat liep en heb de vlag toen razendsnel opgehangen. Ik wilde niet dat iemand mij zag. Ik moet straks nog door deze buurt lopen.”

Maar elke keer als hij thuiskwam en die vlag zag wapperen, was hij trots. “Het voelde als een tweede coming-out. Vrienden noemden me dapper.”

Louis heeft aangifte gedaan van het vernielen en stelen van de vlag. De wijkagent heeft hem laten weten dat het vaker gebeurt in de wijk en dat dergelijke incidenten prioriteit krijgen bij de politie. In een algemene reactie aan deze krant vraagt de politie mensen melding of aangifte te doen als sprake is van een vernielde vlag.

Louis blijft intussen twijfelen: zou hij een nieuwe vlag ophangen? Maar ‘strijdlust en angst wisselen elkaar af’. “Een vlag ophangen op driehoog in De Pijp is makkelijker dan in West op de begane grond. Het is alsof je een bull’s eye op de deur plakt.”