Direct naar artikelinhoud
Analyse

Mark Rutte waait met de politieke wind mee en komt uit bij de Rutte van 2008

Tot verbazing van vriend en vijand profileerde Mark Rutte zichzelf donderdag als voorstander van ambitieus klimaatbeleid. Als bewijs dat hij altijd al zo groen is geweest, toverde de demissionaire premier een pamflet uit 2008 tevoorschijn.

Demissionair premier Mark Rutte (links) en Jesse Klaver (GroenLinks) op de tweede dag van de Algemene Politieke Beschouwingen.Beeld ANP

‘Het is precies Groen Rechts wat we hier doen!’

De Algemene Politieke Beschouwingen waren donderdag al een eind op streek toen Mark Rutte vol overgave zijn geloof in een ambitieus klimaatbeleid beleed. ‘Ik denk dat we het draagvlak onderschatten om nu te doen wat nodig is. Dit wordt de derde grote verbouwing van Nederland in de naoorlogse geschiedenis.’

Nog wat ongelovig, maar met instemming, hoorden Jesse Klaver en Lilianne Ploumen het aan. In tegenstelling tot PVV-leider Wilders, die niet wist wat hij hoorde. ‘Ik begrijp nu dat u GroenLinks van de onderhandelingstafel weg hebt geschopt! U vertegenwoordigt zelf het programma van GroenLinks. U bent geen VVD’er meer.’

Daarop was het Ruttes beurt om te protesteren. Was hij niet altijd voor een ambitieus klimaatbeleid geweest? En zowaar voerde hij als bewijsstuk opeens het pamflet aan dat jarenlang was weggemoffeld in de diepste krochten van het VVD-archief: Pamflet van een optimist – een Groen Rechtse toepassing op energie. Dat dateert uit 2008, Mark Ruttes zoekende periode, toen hij na de bloedige interne strijd met Rita Verdonk probeerde te bouwen aan een succesvol politiek profiel. ‘Groen Rechts’ was daarvan een belangrijke pijler, naast de radicale vrijheid van meningsuiting (‘óók voor Holocaustontkenners!’).

Het stuk staat vol met zorgen en voornemens die ook nu nog hoogst actueel zijn: de snel toenemende behoefte aan hernieuwbare energie, de noodzaak om minder afhankelijk te worden van Rusland en het Midden-Oosten, ‘een toekomst waarin groen en economische groei niet tegengesteld zijn, maar elkaar juist versterken’.

 Jarenlang onvindbaar

Maar met het pamflet liep het slecht af. Electoraal succes bleef uit. Vaak is gememoreerd hoe vicefractievoorzitter Edith Schippers en campagneleider Stef Blok de jonge VVD-leider in de zomer van 2009 ervan overtuigden dat hij de verkiezingen alleen kon winnen als hij campagne zou voeren op de klassieke VVD-thema’s. Meer asfalt, harder rijden, veiligheid, minder belasting. Het werd zijn route naar het Torentje. De term Groen Rechts is sindsdien niet meer gevallen. Het pamflet was voor buitenstaanders zelfs jarenlang onvindbaar.

Tot nu dus. Mark Rutte heeft een uitstekend gevoel voor de politieke windrichting en blijkt ook al jaren in staat om zijn koers daaraan aan te passen. Ook als hij daardoor terugkeert op een punt waar hij al eens was. In dit geval weet hij dat zijn gewenste vierde kabinet alleen kan functioneren als dat rekening houdt met partijen als D66, PvdA en GroenLinks – partijen met meer klimaatambitie dan de VVD. Bovendien klopt Brussel op de deur, ook al met de boodschap dat de Nederlandse doelstellingen moeten worden opgeschroefd.

En zo keerde Mark Rutte donderdag terug bij zijn eigen versie van 2008. Alleen dat ‘Groen Rechts’, zo gaf hij toe, daar moet hij nog iets anders voor verzinnen. ‘Dat was een fout. Namelijk in de naamgeving. Want mensen lezen ‘groen’ en denken dan aan GroenLinks. Daar kan ik ook niks aan doen.’