Direct naar artikelinhoud
Reportage

Wordt een commercieel zonnepark de redding van een Gronings streekziekenhuis?

Als PowerField een groot zonnepark mag ontwikkelen in Oost-Groningen krijgt het noodlijdende regionale Ommelander Ziekenhuis miljoenensteun. De constructie is nieuw én omstreden. ‘Zorg, daar heb je recht op. Daarvoor moet je niet afhankelijk zijn van een commercieel bedrijf.’

De Groningen Ulsderpolder. De geploegde grond op de achtergrond zou bestemd worden voor de bouw van een zonneweide.Beeld Harry Cock

‘Als het te mooi lijkt om waar te zijn, wat is het dan meestal?’ Tim van Bostelen, CDA-raadslid in de gemeente Oldambt, stelde de retorische vraag vorige week aan de gemeenteraad. Dat zonneparkontwikkelaar PowerField zomaar 20 miljoen euro zou overmaken aan het noodlijdende Ommelander Ziekenhuis in Scheemda, zonder tegenprestatie, daar moest wel een addertje onder het Oost-Groningse gras zitten.

Bestuursvoorzitters Hennie Sanders van het Ommelander Ziekenhuis Groningen was naar Winschoten gekomen om de gemeenteraad tekst en uitleg te geven. Al sinds de opening in 2018 is de financiële situatie van het ziekenhuis penibel. De kapitaallasten zijn hoog, het aantal patiënten te laag, de toekomst onzeker. Bezuinigingen en gesprekken met banken, moeder-ziekenhuis UMC Groningen en de provincie hebben wel wat lucht geboden, maar niet genoeg.

Daarom kwam het aanbod van PowerField als een geschenk uit de hemel. ‘Een onverwacht plan’, erkende Sanders. Ongebruikelijk ook, niet eerder vertoond. ‘Maar we zijn toch gaan praten, want we willen er alles aan doen om het ziekenhuis verder te helpen.’

Opmerkelijk is dat het ziekenhuis PowerField ogenschijnlijk niets te bieden heeft. De beoogde locatie voor het zonnepark ligt 15 kilometer verderop in de Ulsderpolder, tussen Ulsda en Beerta. De grond is niet van het ziekenhuis. Inspraak in de bedrijfsvoering van het Ommelander Ziekenhuis wil en krijgt PowerField niet.

Wat PowerField wel wil: draagvlak voor een zonnepark van 250 hectare – zo groot als 370 voetbalvelden, of ruim 1,5 keer het oude centrum van Utrecht. En daar moet de noodsteun aan het ziekenhuis voor zorgen. Behalve de kapitaalinjectie van 20 miljoen euro wil PowerField 5 miljoen euro storten in een leefstijlfonds en ‘energievolkstuinen’ beschikbaar stellen met zonnepanelen voor omwonenden.

List

‘Een list’, klonk het vanuit de gemeenteraad. ‘Chantage’, zei een ander. In elk geval is het een onconventioneel initiatief om steun te vergaren voor de energietransitie en daaraan verbonden bedrijfsbelangen. 

Regiozorg, mede mogelijk gemaakt door subsidie voor het opwekken van duurzame energie? Raadslid Van Bostelen staat niet alleen in zijn argwaan. Het is de schaduw van het verleden. De gaswinning, megawindparken: van grootschalige energieprojecten geniet men in Groningen zelden de lusten – de lasten al te zeer.

Nu is er volgens PowerField toch echt sprake van een ‘win-win-winsituatie’, aldus CEO Jean-Louis Bertholet in een persbericht dat woensdag uitging. ‘Wij zijn niet het probleem. We zijn de oplossing.’

‘Zoveel wantrouwen hadden we niet verwacht’, licht PowerField-woordvoerder Kay Roderburg toe. Hij draait er niet om heen. ‘Wij zijn een commercieel bedrijf, geen liefdadigheidsinstelling. Dat we de helft van het voorziene rendement van het zonnepark ten goede laten komen aan de omgeving is vastgelegd. Dat heeft met omkoping of chantage niets te maken.’

In 2019 is in het Klimaatakkoord inderdaad geformuleerd dat bij het opwekken van hernieuwbare energie op land ‘gestreefd wordt naar 50 procent eigendom van de productie van de lokale omgeving (burgers en bedrijven)’. De meeste zonne- en windparkontwikkelaars doen dat door samenwerking met een lokale energiecoöperatie. Omwonenden krijgen zo inspraak en en kunnen financieel profiteren door een paar panelen te adopteren. 

Risico

Maar samen optrekken is een intensief en tijdrovend proces. Volgens PowerField wordt ‘lokaal eigendom’ met zonneparken van honderden hectaren bovendien steeds moeilijker. Het gaat om investeringen van honderden miljoenen euro’s. ‘Daarvoor kun je niet met een collectebus langs de deuren’, zegt woordvoerder Roderburg. Moet je bovendien wel zo veel risico bij omwonenden leggen? ‘Waarschijnlijk komt het grote geld dan alsnog van buiten, en heeft de omgeving weer het nakijken.’

Vandaar de nieuwe koers van PowerField, met als voordeel voor het bedrijf dat het met een ziekenhuis makkelijker zaken doen is dan met honderden omwonenden. ‘Het is niet zo dat we Nederland afstruinen op zoek naar noodlijdende ziekenhuizen. Maar we proberen wel pro-actief invulling te geven aan een goede verdeling van lasten en lusten.’

In Oost-Groningen is het voor geen enkel gemeenteraadslid een wenkend perspectief om de redding van het streekziekenhuis te saboteren. Even verderop in Stadskanaal is er van het uitgeklede Refaja-ziekenhuis niet veel meer over.

Dat is het schrikbeeld. Daar staat tegenover dat het kapitalisme in Oost-Groningen geen natuurlijke bondgenoot is. In de woorden van PvdA-raadslid Hilbert Flokstra: ‘Zorg, daar heb je recht op. Daarvoor moet je niet afhankelijk zijn van een commercieel bedrijf.’

In november buigt de Oldambtster raad zich over het nieuwe beleid voor zonne- en windparken, en daarmee over de vraag of ziekenhuisbestuurder Sanders het cadeau van PowerField ooit mag uitpakken. Voor haar is het geen dilemma. ‘Wij willen de zorg kunnen continueren. Nederland heeft marktwerking in de zorg. Verwacht niet dat de overheid even bijspringt. We hebben ziekenhuizen zien omvallen. We dachten: dat is niet mogelijk. Maar het was wel mogelijk.’

Direct op het hoogspanningsnet

Met een beoogd oppervlakte van 250 hectare zou het zonnepark in de Ulsderpolder twee keer zo groot worden als het huidige grootste zonnepark van Nederland. Vanwege een bijhorend vermogen van circa 200 MegaWatt is PowerField niet aangewezen op het verstopte regionale stroomnet van Enexis, maar klopte het rechtstreeks aan bij TenneT. Dat bevestigt de hoogspanningsnetbeheerder, die  verplicht is een eventueel zonnepark aan te sluiten. TenneT investeert de komende jaren jaarlijks 2 miljard euro in verzwaring en uitbreiding van het hoogspanningsnet.