Rutte: ‘De verhoudingen tussen mij en Sigrid Kaag zijn beter dan voor haar toespraak’

Het vertrouwen in het kabinet en de politiek als geheel is gekelderd. Trekt u zich dat aan?

‘Als voorman van de grootste partij voel ik me daar zeer verantwoordelijk voor. Ik denk wel dat dat vertrouwen weer snel terug kan zijn als er een nieuw kabinet komt. Het heeft te maken met de irritatie van mensen in de trage formatie.’

 Een nieuw kabinet lijkt alleen niet in zicht.

‘Iedereen voelt de noodzaak om er snel uit te komen. En de persoonlijke verhoudingen zijn goed. Dat helpt ook. Er was een beetje gedoe en wat spanning tussen mij en Sigrid Kaag na haar toespraak, maar de verhoudingen zijn de afgelopen tien, veertien dagen weer helemaal goed. Beter dan daarvoor eigenlijk. Echt vanuit vertrouwen. We zijn het niet altijd eens, hebben intensieve gesprekken, maar het is zeer ontspannen.’ 

Wat is er dan gebeurd de afgelopen tien dagen?

‘Niks. Gewoon door hard samen te werken rond Afghanistan en onderwijl ook nog eens te kijken naar de bredere vraagstukken die er liggen, is er  een hele prettige samenwerking ontstaan.’ 

Haar toespraak heeft voor een soort doorbraak gezorgd?

‘Ha! Dat is overdreven. Maar de verhoudingen zijn echt goed.’

Ook met Jesse Klaver en Lilianne Ploumen? Die gaan niet in op uw uitnodiging om te onderhandelen over de begroting?

‘We voelen met de zes partijen uit dat brede politieke midden, VVD, D66, CDA, PvdA, GroenLinks en ChristenUnie, de verplichting om aan Nederland te laten zien: we kunnen wat met elkaar doen. PvdA en GroenLinks hebben laten weten dat ze niet in de achterkamertjes willen praten, maar het debat tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen willen aangaan. Dat respecteer ik. We gaan de komende dagen in de plenaire zaal bekijken of we een eindje kunnen komen om de begroting wat beleidsrijker te maken. Wetende dat de echte opplussing – vreselijk woord – natuurlijk bij de formatie gaat plaatsvinden.’ 

En daar mogen GroenLinks en PvdA dan niet aan meedoen.

‘Voormalig informateur Mariëtte Hamer heeft gezegd: probeer nou een minderheidskabinet te bakken vanuit drie partijen, VVD, D66 en CDA, maar wel in heel constructieve samenwerking met andere partijen. Dat staat los van het debat van de komende dagen.

‘Er is heel veel mogelijk in de formatie. We hebben een unieke kans om het klimaatprobeem aan te pakken. We kunnen het lijden om vergaande maatregelen te nemen. Het is een samenloop van omstandigheden die je maar heel zelden ziet in de geschiedenis: een enorm maatschappelijk vraagstuk en tegelijkertijd een waanzinnig goed draaiende economie. We kunnen nu de problemen gaan oplossen zonder dat het de mensen te zeer in de portemonnee raakt.’

Waar komt al dat geld dan vandaan? Meer lenen?

‘Ik zal dat in de formatie duidelijk maken. Daar kan ik nu nog niet veel over zeggen. Maar Nederland kan nummer 1 in de wereld worden op het gebied van klimaat en stikstof. Daar ben ik van overtuigd. En dat op een manier dat je er ook heel veel nieuwe banen mee creëert. Ik voorspel dat 1,2 miljoen van de 10 miljoen banen in 2030 in deze sectoren zal zijn. Dat gaat een enorme boost geven aan onze economie én het klimaatprobleem oplossen. Daarnaast moeten er klassieke uitgaven komen voor onderwijs, veiligheid en woningmarkt. Daar moeten ook grote dingen gebeuren.’

Kan de overheid al die uitdagingen wel aan? Topambtenaar Bernard ter Haar zegt dat de overheid de afgelopen twintig jaar niks substantieels heeft gepresteerd.

‘Vind ik echt onzin. Jongens, we zijn vanuit een enorme economische crisis opgeklommen naar de best functionerende economie van de westerse wereld. We hebben een record aantal banen, een record lage werkeloosheid, een record sterke overheidsfinanciën. We hebben heel veel tot stand gebracht. Ik zou Nederland bijna een gaaf land noemen.’

U hebt veel kritiek gehad de afgelopen maanden. Toch blijven uw eigen peilingen relatief goed. Hoe verklaart u dat?

‘Ik ga niet over peilingen praten. Ik ben bezig met mijn werk. Ik heb twee stelregels: wees trouw aan je eigen principes en houd je ego onder controle. Ik vind het fantastisch wat ik mag doen. Ik doe het niet voor de centen, al verdien ik belachelijk veel geld.’ 

Terugkomend op de formatie: U hebt niet het gevoel dat PvdA en GroenLinks geschoffeerd zijn doordat u weigert met hen in gesprek te gaan?

‘Zij hebben ervoor gekozen om samen te komen. Dan mogen wij toch zeggen: we vinden het prima om met ieder van jullie te werken, maar samen vinden we wat veel. Dat is toch niet schofferen? Ik respecteer ze allebei zeer. Ik denk dat het wel goed komt.’ 

Wat is de status van het stuk dat u samen met D66 hebt geschreven? Moet dat de basis vormen voor een nieuw regeerakkoord?

‘Dat is nooit het doel geweest. Het doel was om te laten zien dat je compromissen kunt sluiten tussen twee partijen. Dat kan inspirerend werken voor anderen. Het is nooit bedoeld als een stuk waarbij andere partijen zich konden aansluiten. 

Waar komt uw optimisme over de formatie nou precies vandaan? Vandaag zei u weer de komende week een doorbraak te verwachten.

‘Ik bedoelde: de komende tijd. Ik weet ook niet wanneer die  doorbraak precies komt. En ik kan me ook vergissen. Een garantie is er niet, maar ik voel wel bij iedereen de noodzaak om er samen uit te komen.’