Direct naar artikelinhoud
Donker verleden

Biles is op, Wevers ook. Turnschandalen werpen schaduw over Tokio

Lieke Wevers in actie tijdens de olympische meerkampfinale.Beeld Pro Shots / George Deswijzen

De erfenis van alle schandalen hangt als een schaduw boven het olympisch turntoernooi. Simone Biles is op, Lieke Wevers ook. Een Amerikaanse turnkenner zegt: “Veel sportliefhebbers willen eigenlijk niet weten hoe gouden medailles verdiend worden.”

Boven de olympische meerkampfinale hangt de schaduw van Simone Biles, de Amerikaanse superster die zich vanwege mentale problemen heeft teruggetrokken. Het is de zoveelste tegenslag voor de geplaagde sport. Dit zijn de eerste Spelen na de wereldwijde golf van schandalen rond grensoverschrijdend gedrag.

Hoe moet het verder? Of de competitie in het sfeerloze Ariake Gymnastics Centre daar antwoord op geeft, is zeer de vraag. Er zijn weer prachtige oefeningen te zien, maar wie zal zeggen wat daaraan vooraf ging? Aimee Boorman, die voor een verfrissende wind in de Nederlandse turnploeg had moeten zorgen, zit op de tribune. Letterlijk aan de zijlijn. De Amerikaanse coach die bekendstaat om haar anti-autoritaire aanpak heeft geen rol op de vloer in de begeleiding van Lieke Wevers.

Duitse vrouwen staan alleen

Een teken van verandering op het laatste internationale toernooi, de Europese kampioenschappen afgelopen april in Bazel, heeft geen navolging gekregen. De Duitse vrouwen zijn nog steeds de enigen die de ultrakorte klassieke turnpakjes hebben vervangen door een legging. Hun statement werd gezien als een teken van hoop voor de toekomst: mondige sporters die zich niet alles meer laten welgevallen. Voorlopig laat het verleden het turnen nog niet los.

De erfenis van het afgelopen jaar regeert in Tokio. Niet alleen Biles is gesloopt, Wevers ook. Als reserve is zij de finale binnengekomen, maar ze eindigt roemloos als 24ste. Laatste dus. Ze voelt zichzelf op vloer, het eerste onderdeel, naar eigen zeggen ‘helemaal leeglopen’. “Ik ben tot nu toe het hele jaar in staat geweest om hoe ik me voelde en alle andere omstandigheden aan de kant te zetten en goeie trainingen te draaien, om te investeren om hier in ieder geval te staan. Dat is gelukt en daar ben ik trots op. Maar ik had liever gehad dat de vermoeidheid er hierna uitkwam en niet tijdens de finale.”

De familie Wevers stond – ongewild – centraal in de Nederlandse discussie rond de mishandelingen in gymzalen. Vader Vincent is een van de beschuldigde trainers, de dochters zijn de bekendste turnsters van het land.

Toch lichtpuntjes

Céline van Gerner was op de vorige Spelen in Rio nog een teamgenoot van Lieke en haar zus Sanne. In 2019 nam zij afscheid van de topsport. Deze editie is ze in Tokio aanwezig als co-commentator bij de NOS. Zij ziet ook lichtpuntjes voor de door haar zo geliefde sport. “Wat ik een mooie ontwikkeling vind, is dat de turnsters die hier staan niet meer zestienjarigen zijn. Ik denk dat dat belangrijk is voor het turnen.”

“Daarbij zie je hier dat Simone Biles een statement durft te maken. Er zijn mensen die zeggen dat zij haar team in de steek heeft gelaten. Wat mij betreft is het juist het tegenovergestelde. Ze laat zien dat ze in staat is om voor zichzelf te kiezen. Daarnaast geeft ze haar team het vertrouwen. Ik weet zeker dat er vijftien jaar geleden op was doorgezet. Dan had zij moeten turnen.”

De Amerikaan John Powers, een veteraan in de perszaal, weet dat niet iedereen in de Verenigde Staten die waardering deelt. Hij volgt het turnen al sinds 1976 voor de Boston Globe. “In mijn land hebben we een uitdrukking: ‘suck it up’. Doe eerst wat je moet doen, de rest komt later. Langzaam begint het besef nu door te dringen, ook door eerdere verhalen over mentale problemen van zwemmer Michael Phelps en tennisster Naomi Osaka, dat dat misschien schadelijk is.”

Liever probleemloze kampioenen

Zoals in alles, zegt hij cynisch, is de VS ook in de affaire-Biles verdeeld. Ze krijgt zowel kritiek als steun. “Veel sportliefhebbers willen eigenlijk niet weten hoe gouden medailles verdiend worden. Wat daarvoor nodig is. We zien onze kampioenen graag als mensen zonder problemen.” In het geval van Biles denken de Amerikaanse media dat haar worsteling veroorzaakt wordt door een combinatie van de druk om aan de verwachtingen te voldoen en even zes gouden medailles op te halen met de last van het verleden, waarin ook zij werd misbruikt.

Biles zelf reageerde twee dagen na haar terugtrekking uit de teamfinale op Twitter: “De liefde en steun die ik kreeg, doet me inzien dat ik meer ben dan enkel mijn prestaties en gymnastiek. Dat is iets wat ik voorheen nooit echt geloofde.”

Lieke Wevers noemt het moedig dat Biles naar zichzelf luistert. “Ik vind het heel sneu voor haar dat ze zich zo voelt en er op zo’n toernooi achter moet komen dat ze dit niet meer trekt. De druk, dat one-moment-gevoel, is gewoon heel spannend in onze sport. Het is heel pijnlijk als je er dan achter komt dat je het niet redt. Haar situatie is anders, maar het is wel hetzelfde principe als wat ik vandaag voelde.”

Lees ook:

En opeens begrijpt Sanne Wevers dat haar olympische droom voorbij is

Olympisch kampioene Sanne Wevers weet zich na een moeilijk jaar niet voor de finale te plaatsen. ‘Je wordt vandaag afgerekend. En de rekening is voor mij.’