Marc Noppen (UZ Brussel): ‘We moeten de anti-vaxxers erbij nemen om uit deze crisis te komen’

Terwijl verschillende ziekenhuizen de afgelopen weken lieten weten dat ze voor het eerst in meer dan een jaar geen coronapatiënten meer hoefden op te nemen, blijft de situatie in Brusselse instellingen zorgwekkend. Afgelopen weekend lag bijna 40 procent van alle Belgische covidpatiënten die op intensieve zorgen verbleven in een Brussels ziekenhuis. “De cijfers zijn enigszins vertekend omdat ziekenhuizen in de hoofdstad ook patiënten uit randgemeenten opnemen, maar we kunnen niet ontkennen dat de lage vaccinatiegraad in Brussel een belangrijke oorzaak van het probleem is”, zegt Marc Noppen. “In het UZ Brussel behandelen we bijvoorbeeld vooral nog mensen van 50 tot 70 jaar die niet of slechts deels gevaccineerd zijn. Al zien we soms ook uitschieters met jongere patiënten of mensen die al twee doses toegediend kregen.”

De hoofdstad heeft het nog steeds moeilijk om mensen te overtuigen om zich te laten prikken. Waaraan ligt dat?

“Het gaat om een typisch grootstedelijk probleem. Brussel heeft een jonge bevolking en niet iedereen is een van de officiële landstalen machtig. Dat bemoeilijkt de communicatie. Daarnaast hebben ook socio-economische factoren invloed op de beslissing om al dan niet voor een vaccin te kiezen. Rijkere gebieden scoren beter dan arme regio’s. Daarom hoeft het niet te verbazen dat het welvarende zuidoosten van de stad aanvaardbare vaccinatiecijfers kan voorleggen, terwijl in gemeenten als Molenbeek of Sint-Joost-ten-Node slechts 35 procent van de bevolking bescherming geniet. Een deel van de burgers raadpleegt ondertussen media die nooit over corona berichten, tijdens de tweede golf behandelden we zo patiënten die nog nooit van een virus gehoord hadden.” 

Welke acties ondernam Brussel om de kloof te dichten?

“De afgelopen weken trokken mobiele teams langs verschillende openbare plaatsen om passanten te vaccineren en vertrouwenspersonen binnen moeilijk bereikbare gemeenschappen probeerden hun peers te overtuigen. Vooral bij oudere mensen hadden die acties effect: 80 procent van de 65-plussers is gevaccineerd. Zodra het schooljaar weer begint, hoop ik dat ook informatiecampagnes vanuit scholen kinderen kunnen aanzetten om hun ouders op het belang van de vaccins te wijzen. Mensen weigeren de prik vooral omdat ze niet geïnformeerd zijn. Dergelijke campagnes moeten dat probleem oplossen.”

De volgende horde op de weg naar groepsimmuniteit belooft nog lastiger te worden. Jongeren denken vaak dat ze een lager risico op ernstige ziekte lopen en willen daarom geen prik. Hoe kunnen zij overtuigd worden?

“Zodra iedereen geïnformeerd is, hebben gezonde mensen eigenlijk geen reden meer om niet voor een vaccin te kiezen. Wie dan nog weigert, is onwetend, onverschillig of van kwade wil. De maatschappij hoeft zich dan niet te schamen om zulke personen een zetje te geven. Dat kan bijvoorbeeld door een coronapas in te voeren zoals die vandaag al in Frankrijk bestaat. Mensen die een prik kregen, worden dan beloond voor hun gedrag. Wanneer niet-gevaccineerde mensen niet langer ongehinderd kunnen sporten, reizen of op café gaan, zullen ze sneller geneigd zijn om zich alsnog te laten inenten. Die strategie zou wel nationaal uitgerold moeten worden, anders dreigt ongelijkheid en zouden niet-gevaccineerde Brusselaars gewoon elders naartoe gaan. Bovendien zijn er nog plekken waar de vaccinatiegraad laag ligt.”

Die strategie is behoorlijk omstreden. Hoe groot is de kans dat de overheidsdruk anti-vaxxers net aanmoedigt?

“Op een bepaald moment zijn alle andere strategieën om mensen te overtuigen uitgeput en zullen we geen andere keuze hebben om de groepsimmuniteit nog te bereiken. We zullen de anti-vaxxers erbij moeten nemen als we uit deze crisis willen komen.”

“De overheid moet volgens mij al het mogelijke doen om de gezondheid van burgers te beschermen: ik vind het bijvoorbeeld onbegrijpelijk dat het zorgpersoneel niet verplicht is om een vaccin te nemen. Als bestuurders van het UZ Brussel hebben we al vroeg in de crisis duidelijk gemaakt dat niet-gevaccineerde medewerkers alleen nog in de buurt van patiënten konden komen als ze zich twee keer per week lieten testen en voortdurend een veiligheidsuniform droegen. Dat soort groepsdruk zorgde er samen met een beloningssysteem, waarbij gevaccineerden een lithografie van een kunstwerk kregen, voor dat 98 procent van ons personeel nu geprikt is. Het wordt tijd dat de regering ervoor zorgt dat patiënten in alle Belgische ziekenhuizen in de veiligste omstandigheden behandeld kunnen worden.” 

In Vlaanderen en Wallonië ligt de vaccinatiegraad hoger. Kan Brussel niet profiteren van die groepsimmuniteit als zijn sensibiliseringsacties rond vaccins weinig resultaat opleveren?

“Nee, zo blijft de hoofdstad een smeulend vuur dat telkens weer kan oplaaien. Daarnaast moet sinds de komst van de deltavariant een groter deel van de bevolking geprikt worden om groepsimmuniteit te bereiken en kunnen zelfs de plekken in het land waar de meeste mensen gevaccineerd zijn nog niet terugkeren naar het oude leven. De vaccinatiecampagne is dus nog lang niet achter de rug.”