Direct naar artikelinhoud
Reportage

Veel animo voor opruimacties na overstromingen maar Natuurmonumenten waarschuwt: ‘Ga er niet zelf op uit’

In gebieden rond de Maas zijn de eerste opruimacties van Natuurmonumenten begonnen na de recente overstromingen. De animo om mee te helpen is groot, maar op eigen houtje eropuit gaan wordt sterk afgeraden.

Vrijwilligers ruimen maandag troep op bij het buurtschap Abshoven, langs de Geleenbeek.Beeld ANP

‘Veel plastic, piepschuim en stukken ijzer’, zegt Mark Luijten van Natuurmonumenten maandag over de opbrengst van de eerste opruimacties als gevolg van de overstromingen in het dal van de Geleenbeek in Limburg. ‘Het was veel gepriegel om dat kleine spul uit struiken en bomen te peuteren.’

Maandagmorgen hielpen tien vrijwilligers mee met de schoonmaak van circa 1,5 kilometer beekoever bij het buurtschap Abshoven in Munstergeleen. In de middag was een ongeveer even lange strook aan weerskanten van de beek bij de Danikerberg aan de beurt – daar werden zestien vrijwilligers ingezet. 

De komende dagen plant Natuurmonumenten meer opruimacties: langs de Maas bij Meers en langs het Geuldal bij Genhoes, Hurpesch en Mechelen.

Op de website van de natuurorganisatie kunnen mensen zich aanmelden, maar de opruimacties van deze week zitten al vol. ‘Uitverkocht’, staat er bij de evenementen, alsof het natuurexcursies betreft. Zo werkt de module nu eenmaal, verontschuldigt een woordvoerder zich.

Hartverwarmend

De animo om mee te helpen is groot en hartverwarmend, constateert Luijten, coördinator natuurbeheer in Zuid-Limburg. ‘Er zijn vrijwilligers uit Zwolle, Goes en Utrecht. Of mensen uit Friesland die een dagje vakantie in Limburg opofferen om mee te helpen. Dat zijn mooie gebaren.’

De Geleenbeek, die uitmondt in de Maas, was nog maar een opwarmertje. Dinsdag begint de eerste grote opruimactie langs ‘Moeder Maas’ zelf. Twee keer 25 vrijwilligers doen aan de grote schoonmaak van de uiterwaarden bij Meers mee, verspreid over ochtend en middag. ‘Daar ligt veel meer afval, ook uit België’, aldus Luijten.

Vorige week zijn de meeste grote stukken al door professionele afvalverwerkers uit de Maas gevist. Ook hier zullen plastics in alle soorten en maten voor de meeste rompslomp zorgen. Die vormen een gevaar voor milieu en natuur. ‘Vogels krijgen het om de poten’, aldus Luijten. ‘Of ze zien kleine stukjes plastic voor visjes aan en eten het op.’

Niet op eigen initiatief

De komende weken heeft Natuurmonumenten nog meer schoonmaakacties in natuurgebieden langs de Maas en zijstromen in de planning. De organisatie waarschuwt mensen niet op eigen initiatief rommel te gaan ruimen. ‘Het is op dit moment (nog) niet de bedoeling zelf naar natuurgebieden rond de Maas of beken te komen, ook niet om te helpen met opruimen’, aldus een woordvoerder. ‘Het moet eerst veilig zijn.’ 

Maas Cleanup – een samenwerkingsverband van het Instituut voor Natuureducatie (IVN), bedrijven en andere partners – heeft 14 augustus uitgeroepen tot de grote ‘Ramp Cleanup’-dag voor de Maas. Volgens projectleider Noï Boesten kunnen vrijwilligers zich opgeven voor tientallen opruimacties langs de rivier, zowel voor speciale IVN-acties als voor zelf georganiseerde ‘particuliere acties’.

Eerder aan de slag gaan kan ook, maar dat is wel afhankelijk van goedkeuring door Rijkswaterstaat of het Waterschap Limburg. ‘Dijken en uiterwaarden zijn nog niet overal gecontroleerd’, zegt Boesten. Ze kunnen instabiel zijn, de ondergrond kan onveilig zijn door drijfzand en gaten, of door gevaarlijke voorwerpen.

‘Ook worden de gebieden gecontroleerd op stoffelijke overschotten’, zegt Boesten. ‘In België worden nog steeds vijf mensen vermist.’

Om al die redenen raadt ook Maas Cleanup de mensen af op eigen houtje de uiterwaarden van de Maas in te trekken om de rotzooi te op te ruimen. Zo gauw Rijkswaterstaat of waterschap aangeeft dat het kan, geeft de organisatie via haar website en sociale media door waar mensen aan de slag kunnen.

Rampendag

Elk jaar organiseert Maas Cleanup een grote opruimactie langs de Maas – dit jaar staat die gepland voor 18 september – waaraan duizenden vrijwilligers deelnemen. Door de recente watervloed wordt nu een extra ‘rampendag’ georganiseerd. Boesten verwacht een stormloop van vrijwilligers die hun handen uit de mouwen willen steken.

‘Plastic is het grootste probleem’, verklaart hij. ‘Een koelkast til je er in één keer uit; die vervuilt dan niet meer. Maar plastic kan uiteenvallen in microplastics die niet meer uit het ecosysteem zijn te krijgen. Die zijn schadelijk voor mens en dier.’