Direct naar artikelinhoud
Analyse

Europa roompottiseert: het vakantiepark als gewild Nederlands exportproduct

Kinderen staan donderdag in de rij voor een knuffel van Koos Konijn, de mascotte van Roompot, op het Roompot Beach Resort in Kamperland.Beeld Marcel van den Bergh / de Volkskrant

Met de aanstaande overname van Landal GreenParks wil het Zeeuwse Roompot zijn ambitie waarmaken: de grootste aanbieder van vakantieparken in Europa worden. Maar de concurrentie ligt op de loer, en die komt uit: Nederland. Hoe kan het dat Nederland zo dominant is op de Europese vakantieparkenmarkt?

Sandra van Gessel pakt haar telefoon uit haar zak om een foto te maken van haar dochter, die op het klimrek allerhande capriolen uithaalt. Het is bewolkt deze donderdagmiddag in juli en de wind is zo sterk dat het zand je in het gezicht waait. Maar in de grote speeltuin van het Roompot Beach Resort in het Zeeuwse Kamperland beleeft de kleine toch een heel fijne eerste vakantiedag. ‘We hebben pas vier dagen geleden geboekt’, zegt Van Gessel. ‘Dit is het enige dat nog vrij was.’ De Nederlandse vakantieparken zijn deze zomer populairder dan ooit.

Met de last minute-reservering is Van Gessel zonder het te weten op historische grond beland. Roompot Kamperland mag dan verouderd zijn en volgens de woordvoerder ‘niet meer representatief voor het aanbod’, het is wel de bakermat van Roompot, dat inmiddels zo'n tweehonderd parken telt, in Nederland en Europa.

Het begon met de vestiging van een rechttoe rechtaan-camping langs een vaargeul aan de Oosterschelde, De Roompot, in 1965. In de jaren erna groeide het bedrijf uit tot een multinational met een jaaromzet van 400 miljoen euro. Met de aanstaande overname van Landal Greenparks (voor een onbekend bedrag), die in juni werd aangekondigd, krijgt Roompot meer dan 300 vakantieparken door heel Europa.

Europa roompottiseert: het vakantiepark als gewild Nederlands exportproduct

Socialisme

Met het opslokken van het Nederlandse Landal neemt Roompot een grote concurrent uit de markt, maar het bedrijf is (nog) geen monopolist. Marktleider is het Frans-Nederlandse Pierre & Vacances Center Parcs Group, met een jaaromzet van 1,3 miljard euro. Ook het Apeldoornse Europarcs heeft de ambitie de grootste van Europa te worden. Vorig jaar kreeg het bedrijf flink meer vlees aan de botten nadat het naar schatting 150- tot 250 miljoen euro betaalde voor de overname van Droomparken. 

Het vakantiepark is een Nederlands exportproduct, zegt architectuurhistoricus Mieke Dings. Dat is geen toeval, maar het gevolg van de bevolkingsdichtheid, het ruimtelijke ordeningsbeleid in 20ste eeuw en de handelsgeest van uitdijende vakantieparkbedrijven. De parken ontstonden in Nederland vanaf de jaren twintig van de vorige eeuw. Het waren aanvankelijk vooral eenvoudige nederzettingen, gebouwd door socialistische bewegingen.

‘Die maakten het vakantiepark in de eerste fase tot de sociaal-ruimtelijke tegenhanger van de door hen als onnatuurlijke leefomgeving beleefde stad’, schrijft Dings in haar proefschrift waarmee ze in 2015 aan de TU Delft promoveerde op de geschiedenis van het Nederlandse vakantiepark. 

Met de dichtgroeiende Randstad in het vizier en uit vrees voor een ongecontroleerde verspreiding van losse vakantiehuisjes in Nederlands natuurgebied, ging de rijksoverheid de vakantieparken vanaf de jaren zestig omarmen en zelfs stimuleren. De overheid wees dunbevolkte gebieden aan als recreatiegebieden. De aanleg van toegangswegen, waterleidingen en elektriciteit werd gesubsidieerd.

Toen in de jaren tachtig het mondiale massatoerisme een opmars maakte, kreeg het vakantiepark ook een economisch belang. Met goede en toegankelijke vakantieparken konden lokale overheden Nederlanders verleiden hun geld in eigen land uit te geven, in plaats van aan de Spaanse Costa. Bovendien trokken de parken ook buitenlandse bezoekers aan.

Subtropisch zwemparadijs

Niet de socialistische beweging maar commerciële bedrijven werden de aanjager van het snel groeiend aantal vakantieparken in Nederland. Piet Derksen, een slimme ondernemer met een paar sportwinkels in Rotterdam, gaf bij de aankoop van tennisspullen gratis weekendjes weg. Mét tennisles, bij een bungalowpark in Limburg.

Die weekendjes waren zo’n succes dat Derksen overstapte op bungalowparken. Sporthuiscentrum werd geboren. Met het veroveren van de internationale markt in gedachten ging het in 1986 Center Parcs heten. Verzekeringsmaatschappij NILLMIJ zag dat de vakantiehuisjes die ze in de jaren vijftig voor haar personeel bouwde ook voor andere Nederlanders aantrekkelijk waren en stichtte de voorloper van Landal.

Door de grote concurrentie en pogingen Nederlanders ondanks het wisselvallige weer in Nederland te houden, werden de vakantieparken halve pretparken. Center Parcs baarde het fameuze subtropische zwemparadijs. ‘Het enorme aanbod aan amusement maakt de Nederlandse vakantieparken uniek’, zegt Gerard Gielen, toerismedeskundige en voormalig marketing manager van vakantieparken, waaronder Center Parcs. ‘Nederland heeft twee expertises: weersonafhankelijke parken met veel overdekt vermaak, en heel snel kunnen bouwen.’

Ook de vakantievierders in Kamperland hoeven nauwelijks van het park af. ‘Ik zou hier zelf niet voor kiezen, maar voor hen is het top’, zegt de Vlaamse Ivo De Bie, wijzend op de twee kleinkinderen die hij en zijn vrouw een weekje mee naar Zeeland hebben genomen. Hij zit op de veranda van een luxe stacaravan, maar hij had ook voor een mini-villa, een bungalow of een strandhuis kunnen kiezen.

Voor de kleinkinderen is het vermaak haast onuitputtelijk: een zwembad, een voetbalveld, een dagelijkse animatieshow met mascotte Koos Konijn, trampolines, midgetgolf, een paintballbaan, een lasergamehal en een grote speeltuin. Ook aanwezig: een squashbaan, een spa, snackbar, pizzeria, een beach club en een supermarkt, waar onder meer de cd met het muziek van Koos Konijn te koop is. De Bie was bekend met de Roompotparken van eerdere bezoeken aan Nederland en kende de faciliteiten. ‘Beter kan haast niet’, zegt hij. ‘Ze hebben zich de hele week vermaakt, ondanks het matige weer.’

.Beeld .

Roompottisering 

Het geld stroomt binnen bij de vakantieparkbedrijven en dat komt niet alleen door de vele boekingen. Ook particuliere investeerders leveren financiële brandstof. Spaargeld kun je misschien wel het beste in stenen steken, en dat kunnen ook vakantiestenen zijn. Aan de rand van Roompot Beach Resort in Kamperland staat een groot reclamebord met de tekst: ‘Investeren in een plek waar je welkom bent, recreatief vastgoed op toplocaties’.

De Roompot Real Estate-afdeling levert meer dan een zakcentje op. De Nederlandse Vereniging van Makelaars (NVM) maakte in juni bekend dat er in Nederland vorig jaar in totaal 7.300 recreatiewoningen zijn verkocht, een record. De gemiddelde verkoopprijs steeg met 13,6 procent naar 172.500 euro. Het beschikbare aanbod voor verkoop halveerde in een jaar tijd.

En het hoofdkantoor van Roompot mag dan in Goes staan, het bedrijf is in handen van het Amerikaanse KKR, de derde private-equity-eigenaar van Roompot in negen jaar tijd. Europarcs kon in 2020 concurrent Droomparken overnemen met het durfkapitaal van private equity-partij Waterland. Ook Center Parcs ging de afgelopen jaren door de handen van meerdere investeerders. Die hebben doorgaans maar één doel: zoveel mogelijk groeien. ‘De buitenlandse durfinvesteerders zitten achter de uitbreidingen’, zegt Gielen. ‘Je kunt het bijna geen Nederlandse bedrijven meer noemen.’ 

Groeien kan in Nederland  haast niet meer. Met ruim 1.500 vakantieparken is de markt verzadigd. Té verzadigd, vinden tegenstanders, die spreken van de roompottisering van het Nederlandse landschap. Vooral langs de kust stuiten de vakantiebedrijven op veel weerstand van de lokale bevolking, die niet zit te wachten op uitbreiding of zelfs een nieuw park.  

Op naar Polen, Tsjechië en Slovenië

De grote jongens gaan de grens over, zegt Dings. ‘Al die merken naast elkaar kunnen niet binnen Nederland blijven groeien, daarom gingen ze vanaf de jaren negentig ook naar het buitenland kijken.’ Met grote financiële stootkracht betreden de eigenaars van Nederlandse parken meer en meer de Europese markt.

‘De vakantie is niet langer alleen iets groots in de zomer’, zegt Roompot-woordvoerder Baptiste van Outryve. ‘De behoeften zijn veel diverser geworden.’ Met de overname van Landal wil Roompot daar aan voldoen. Het gezin wil een kindvriendelijke camping in Zuid-Frankrijk, het kinderloze koppel een romantisch uitzicht op de ondergaande zon aan de kust. Families willen op wintersport in Oostenrijk, of het gouden huwelijk van de grootouders vieren in een grote villa. Het voetbalteam wil een weekendje Duitsland, waar het bier goedkoop is.

Op naar Polen, Tsjechië en Slovenië

Niet alleen een grote concurrent wordt overgenomen, ook op lokaal niveau worden Europese vakantieparken voorzien van een Roompot-jasje. Bestaande parken worden uitgebreid. Maar de belangrijkste groeifactor is het bouwen van nieuwe parken. ‘Met name in het oosten, richting Polen, Tsjechië en Slovenië, zijn nog veel mogelijkheden. Daar zullen veel nieuwe parken worden gebouwd’, zegt toerisme-deskundige Goof Lukken van de Breda University.

Gasten die bekend zijn met Roompot hoeven nooit meer ergens anders te boeken, is het uitgangspunt van de expansie van het bedrijf. ‘Als je vertrouwen hebt in een automerk blijf je daarbij’, zegt Van Outryve. ‘En we gaan verder. Je kunt glampen met een festivalvibe of kamperen bij de boer zonder wifi. Gasten willen keuzevrijheid, dat krijgen ze bij ons.’

Het blijft bewolkt in Kamperland, maar het is de vraag of familie Van Gessel of De Bie daar erg in hebben. Ook op het park genoeg keuzevrijheid: uren dobberen in het overdekte zwembad, salto’s op de trampoline of als de kinderen ze hun (groot-)ouders lief aankijken misschien wel een potje midgetgolf of lasergame. En anders is er altijd Koos Konijn om ze op te vrolijken.