Brits erfgoed tegen het licht: zowel Kipling als Blyton was racist

Enid Blyton (bekend van de jeugddetectiveboeken: De vijf) en Rudyard Kipling (van The Jungle Boek) waren racistisch en imperialistisch, en Blyton schreef bovendien niet heel goed. Zo luidt het genadeloze oordeel van English Heritage, het bestuursorgaan dat zich voor de Brits overheid bezig houdt met het nationale erfgoed. Veel van dat erfgoed wordt gemarkeerd door blauwe plaquettes die je door het hele land ziet, van het geboortehuis van Dickens tot en met de plek waar The Beatles voor het eerst optraden.

Lees ook ‘Onschuld bestaat niet in het racismedebat’

En dus ook bijvoorbeeld op 43 Villiers Street in Londen, waar Kipling woonde tussen 1889 en 1891, of op 207 Hook Road, ook in Londen, waar Blyton tussen 1920 en 1924 woonde, en waar in 1997 zo’n plaquette werd aangebracht, dertig jaar na haar overlijden. Nu, een jaar nadat Black Lives Matter ook in Europa doordrong, houdt English Heritage het eigen erfgoed tegen het licht en wil de organisatie meer aandacht voor het bredere verhaal.

Niet nieuw

Is het nieuw dit oordeel over Blyton en Kipling? Nee, ook tijdens Blytons leven kwam er al kritiek, vanwege de „vage maar onaangename geur van ouderwetse xenofobie” die sprak uit haar boeken, adus de website van English Heritage. Soms was die bovendien niet eens zo heel vaag, zoals in het verhaal over een zwarte pop met een lelijk gezicht die pas geliefd werd nadat de regen het gezicht wit had gespoeld. En ook Kiplings racisme lag niet diep onder de oppervlakte. Zijn beroemde gedicht The White Man’s Burden gaat uit van de morele en genetische superioriteit van witte mensen.

Weg met die plaquettes dus? Nee, dat niet want deze schrijvers hebben met hun (kinder)boeken een grote invloed gehad, juist op de opgroeiende jeugd. Zoals George Orwell al in 1942 schreef: Kipling was misschien nog net geen fascist, maar wel moreel ongevoelig en „esthetisch afschrikwekkend’. Hij was ook populair en zijn sentimenten waren herkenbaar.

Voetnoten

Het uitwissen van de sporen van die twee auteurs gaat dan ook te ver aldus English Heritage, het is beter om voetnoten te plaatsen bij die plaquettes. Dat is wat er gaat gebeuren op hun website waar vanaf nu naast het verhaal over de auteurs ook melding wordt gemaakt van het „racisme en beperkte literaire kwaliteit” van Blyton en de „racistische en imperialistische sentimenten” bij Kipling. „De blauwe plaquettes moeten een eerlijker en breder beeld geven over alle aspecten van het leven en werk van de gememoreerde mensen”, aldus hoofd van de curatoren Anna Eavis tegenover The Guardian.

De huidige waarden worden op deze manier weerspiegeld, zonder dat de sporen van die schrijvers helemaal uit het straatbeeld hoeven te verdwijnen. Ook wordt er informatie toegevoegd, zoals bijvoorbeeld over toneelschrijver Noël Coward, wiens homoseksualiteit een publiek geheim was.