‘Biden geeft Rusland de status van grootmacht en daar worden Russen heel trots van’

Tom, Rusland versloeg deze week Finland op het EK. Is de EK-sfeer losgebarsten nu?

‘Nou, er is wat hoop op het bereiken van de volgende ronde. Ze wonnen door een prachtige goal van Aleksej Mirantsjoek. De wedstrijd vond plaats tijdens de ontmoeting van Poetin en Biden. Er was meer aandacht voor de wedstrijd dan voor die topontmoeting.’

‘Maar toch, het elftal speelt niet goed. Het WK werd drie jaar geleden in Rusland georganiseerd. Toen speelde het nationale team een geweldig toernooi. Hoewel er van tevoren veel kritiek was, bereikte het team de kwartfinale door Spanje te verslaan, zelfs bijna de halve finale. Niemand hier denkt dat ze nu weer zo ver gaan komen.’

Over die top tussen Biden en Poetin, hoe is daar in Rusland op gereageerd?

‘Voor Rusland is deze ontmoeting heel interessant geweest. Poetin wordt beschuldigd van hacks bij de Verenigde Staten, inmenging bij de Amerikaanse verkiezingen, steun aan zware repressie van Loekasjenko in Belarus, het vergiftigen en arresteren van Navalny, het afschaffen van oppositie en het oppakken van duizenden demonstranten, onder meer met het toedienen van elektroshocks. En dan komt er opeens een uitnodiging op de deurmat van de Amerikaanse president. Ondanks alles stond Poetin daar toch weer mooi op het wereldtoneel.

‘De Russen worden heel trots als hun president meedoet in de wereld. Onder Obama werd Rusland nog een regionale grootmacht genoemd. Dat viel hier niet goed. Biden noemde het een top tussen twee grootmachten; hij heeft Rusland de status van grootmacht gegeven.

‘Maar ondertussen heeft de ontmoeting tussen Biden en Poetin geen doorbraken opgeleverd. De ambassadeurs van beide landen keren terug naar hun posten, dat is eigenlijk het enige concrete van de top. Voornamelijk heeft Poetin mooi kunnen laten zien dat Rusland in contact blijft met het Westen. En dat het dus niet door Rusland komt dat Rusland steeds geïsoleerder raakt.’

Jij begrijpt niet goed waarom de Amerikanen Poetin dit podium hebben geboden?

‘Het is moeilijker te begrijpen waarom Biden deze top heeft georganiseerd dan waarom Rusland eraan heeft deelgenomen.

‘Het lijkt erop alsof Biden een meer voorspelbare relatie met Rusland wil dan nu het geval is. Maar het is heel moeilijk om een voorspelbare relatie met Rusland te hebben. Poetin is al 21 jaar gebaat bij onvoorspelbaarheid, hier en daar provoceren, het Westen uit elkaar spelen.

‘Belangrijk is dat beide landen toegezegd hebben te zullen praten over strategische stabiliteit. Rusland en de VS hebben allebei gezegd toegewijd te zijn aan de beheersing van kernwapens. Onder Trump hebben de VS zich teruggetrokken uit allerlei wapenverdragen. Daar was Rusland helemaal niet blij mee. Zowel voor Biden als voor Poetin is op dat punt enige vooruitgang geboekt’.

Iets anders. In Moskou wordt nu een vaccinatiedwang opgelegd aan mensen uit bepaalde sectoren. Waarom is dat nodig?

‘Heel veel mensen in Rusland willen zich niet laten vaccineren. Je kunt hier overal Spoetnik-V halen. Dat is volgens de overheid een goed werkend vaccin, wetenschappers hebben dat bevestigd in The Lancet. Horrorverhalen over ernstige bijwerkingen zijn er niet.

‘Toch willen de meeste Russen het niet. Ze vertrouwen de autoriteiten niet, geloven dat het virus gemaakt is door mensen met kwade bedoelingen. Veel Russen leven in een constante wereld van desinformatie. Daarnaast zijn mensen niet zo bang voor het virus. Dat vind ik wel opmerkelijk, want er zijn bijna een half miljoen Russen aan corona overleden sinds het begin van de pandemie, als we de oversterftestatistieken mogen geloven.

‘De laatste maanden is corona hier als iets uit de geschiedenis aangemerkt. Nu komt er weer een nieuwe golf aan. De burgemeester van Moskou, die door Poetin aangewezen is als de leider van het Russische anti-coronabeleid, waarschuwt al voor een nieuwe strenge lockdown.

Slaat vaccineren niet aan als alternatief?

‘Kennelijk niet. De vaccinatiegraad is lager dan 13 procent. De autoriteiten doen er alles aan om die omhoog te krijgen. Als je in Moskou naar een priklokaal gaat, kun je een auto of huis winnen. Andere steden hebben weer andere loterijen en prijzen. Maar omdat het allemaal niet genoeg is, besluiten ze de vaccinatie maar te verplichten. Dat geldt niet voor de hele bevolking: alleen voor ambtenaren en werknemers in de dienstensector. Het ambtenarenapparaat is heel groot hier.’

Sommige Russen worden dus gedwongen om een middel te injecteren dat ze niet vertrouwen. Is dat niet een heftige inbreuk in de persoonlijke sfeer?

‘Het is wel vergaand, maar daar worden ook ‘‘oplossingen’’ voor gevonden. Ik heb al gehoord dat er vaccinatiecertificaten verkocht worden op de zwarte markt. Er zijn nog altijd uitwegen voor Russen om zich niet te laten vaccineren. Ik ben benieuwd of die meer gebruikt worden, nu Russen aan hun werkgever moeten laten zien dat ze gevaccineerd zijn.’