Met nog een week te gaan tot de versoepelingen, groeit de weerstand tegen het mondkapje. Handhaving wordt steeds lastiger. Maar viroloog Bert Niesters vindt ze nog wél nodig. "Niet iedereen is gevaccineerd."
Waarschijnlijk kondigt het kabinet vanavond aan dat de mondkapjesplicht vanaf volgende week zaterdag grotendeels verdwijnt. Tot die tijd geldt de maatregel wel en is het advies om erop te handhaven, zegt een woordvoerder van het ministerie van Justitie en Veiligheid.
Maar dat blijkt steeds lastiger. In treinen en bussen kijken boa's soms weg omdat ze anders 'wel heel veel boetes' moeten uitdelen. En in supermarkten ontstaan discussies over het dragen van mondkapjes, want 'ik ben toch al twee keer gevaccineerd'.
Wachten met afschaffen
Toch zijn de mondkapjes nog steeds belangrijk, zegt Niesters van het Universitair Medisch Centrum Groningen. Hij ziet liever dat we nog even wachten met het afschaffen. "Ik had niet verwacht dat we dit zo snel zouden doen. Een hele hoop mensen onder de 30 zijn nog niet gevaccineerd, plus mensen in wijken waar het lastig is de vaccinatiegraad hoog te krijgen. Die groep is nog best wel groot."
Tegelijkertijd rukt de deltavariant (voorheen de Indiase variant) op, zegt hij. "Dan denk ik: wacht nog een paar weken met die versoepeling." Hij snapt de weerstand overigens wel. "Ik zou ook niet zeggen: ah, lekker, een mondkapje."
'Ik ben al gevaccineerd'
Er is onder meer weerstand tegen het mondkapje in het openbaar vervoer, supermarkten, de zorg en de horeca. In het openbaar vervoer gaan mensen de discussie aan, zegt Pedro Peters, voorzitter van Openbaar Vervoer Nederland. De groep mensen die geen mondkapje wil dragen, is in de minderheid, maar groeiend. "Dan zeggen ze: 'ik ben al gevaccineerd' of: 'dit hoeft allemaal toch niet zo.'"
Vorige week nog werden 300 boetes uitgedeeld voor het niet dragen van mondkapjes. Dat is gemiddeld volgens Peters. Maar het handhaven wordt wel lastiger, ziet hij. "Soms zeggen buschauffeurs en boa's er helemaal niets meer van. Als het vaker gebeurt, zegt een buschauffeur: 'ze luisteren toch niet'. Boa's geven aan: soms kijk ik maar even de andere kant op, anders loop ik de hele dag bekeuringen uit te delen."
Kort lontje
Ook in supermarkten willen steeds minder mensen een mondkapje dragen, merkt het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel. "Mensen gaan vaker in discussie. De lontjes zijn korter. 'Ja, maar ik ben twee keer gevaccineerd', hoor je dan. Er ontstaan onaangename situaties, zeker nu het kabinet aankondigt dat de mondkapjes afkunnen."
Mensen worden er nog wel op aangesproken, maar steeds minder, zegt een woordvoerder. "Zeker met de komende versoepelingen, wil je de confrontatie niet meer aangaan. In het begin sprak je mensen aan omdat je samen uit de crisis wilde komen. Nu vaccineren we ons de crisis uit."
Willen we nog mondkapjes dragen?
Uit het meest recente gedragsonderzoek van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, dat dinsdag werd gepubliceerd, blijkt dat een groot deel van de 5000 ondervraagde mensen nog wel bereid is een mondkapje te dragen.
98 procent van de mensen draagt een mondkapje in het ov. 79 procent van de mensen draagt een mondkapje in publieke binnenruimtes.
Het draagvlak voor de maatregelen neemt ook af onder horecaondernemers en gasten, merkt Koninklijke Horeca Nederland (KHN). "Gasten zien het nut van de strikte regels in de horeca niet meer in", zegt een woordvoerder. De KHN roept wel op om de maatregelen na te leven, maar hoopt ook dat de mondkapjesplicht zo snel mogelijk wordt afgeschaft.
Zorg
En ook in ziekenhuizen verzet een groeiend aantal bezoekers en patiënten zich tegen de mondkapjesplicht, ziet Andreas Voss, hoogleraar infectiepreventie in Nijmegen en lid van het Outbreak Management Team. "Meer en meer mensen weigeren een masker te dragen. Er ontstaan onaangename situaties, tot agressie aan toe."
Dat gebeurt vooral bij de ingang, zegt hij. Handhaving wordt op die manier lastiger. "Bezoekers zonder mondkapje worden weggestuurd, patiënten proberen we over te halen maar worden sowieso behandeld."
Voss staat vanwege het dalende aantal besmettingen wel achter het afschaffen van het mondkapje op plekken waar het mogelijk is om 1,5 meter afstand te houden. Maar, benadrukt hij, dan is het wel belangrijk dat mensen ook echt afstand houden. "Het virus circuleert nog. Dit is geen vrijbrief om alles te doen."
Wat het kabinet ook besluit, viroloog Bert Niesters blijft zijn mondkapje in ieder geval nog even dragen, zegt hij. "Niet voor mezelf, maar voor alle niet gevaccineerde mensen die nog besmet kunnen worden. Mijn zoon zei me: ik word zo gevaccineerd en als ik pech heb, kan ik van tevoren nog besmet raken."
