Direct naar artikelinhoud
Weekboek formatie

CDA-perikelen doen de liefde tussen PvdA en GroenLinks alleen maar opbloeien

De problemen bij het CDA maken de linkse vriendschap alleen maar sterker. PvdA en GroenLinks gebruiken de lange weken waarin informateur Mariëtte Hamer aan het zwoegen is, voor het verder aanhalen van de banden.

Terwijl CDA-leider Wopke Hoekstra inmiddels veel grotere problemen heeft dan de vraag beantwoorden of zijn partij wil meedoen aan een progressieve coalitie, groeit op de linkerflank het vertrouwen dat zij uiteindelijk toch zullen aanschuiven voor een echte formatiepoging. 

Van de opzichtige pogingen afgelopen weken om het linkse duo Klaver-Ploumen uit elkaar te drijven worden die partijen niet meer warm of koud. Het zou binnenskamers zelfs voor hilariteit zorgen, tenminste, als het land niet stond te springen om een nieuwe regering en als de problemen niet zo groot waren.

Dat vindt ook informateur Mariëtte Hamer, wier geduld opraakt. Vrijdag ontving zij de leiders van CDA, GroenLinks, PvdA én ChristenUnie samen met VVD en D66, in een duidelijke poging hom of kuit te eisen. Voor het eerst zaten de zes partijen bijeen die in principe wel willen regeren, al is de ChristenUnie het meest terughoudend. Maar de echte start van de formatie hangt nog altijd af van het CDA. Waar de linkse partijen voor de verkiezingen aangaven dat zij alleen samen willen toetreden tot een coalitie, en daar tot nu toe aan vasthouden, stelde het CDA pas na de verkiezingen dat het niet wil praten met beide linkse partijen tegelijk.

Rechts klampt elkaar steviger vast dan links

Hoekstra gooide daarvoor verschillende wapens in de strijd: de inhoudelijke verschillen met zijn CDA zouden te groot zijn, de onderlinge verschillen op links ook. Hij krijgt daarbij – zij het op de tweede hand – steun van Rutte. Waarmee het duo rechts van het midden elkaar misschien wel steviger vastklampt dan het tweetal op links.

Ondertussen benutten PvdA en GroenLinks de tijd die genadeloos doortikt om de verkering om te zetten in een hechte relatie. Klaver en Ploumen zien elkaar zo vaak dat ze straks bij een formatie elkaars gedachten kunnen lezen. De geboren Brabander Klaver lijkt het met Limburger Ploumen zelfs beter te kunnen vinden dan met haar voorganger Lodewijk Asscher. Met hem liepen pogingen tot linkse samenwerking vaak uit op een rituele dans van aantrekken en afstoten.

Jesse Klaver (GroenLinks) en Lilianne Ploumen (PvdA) geven een reactie na een gesprek met informateur Mariëtte Hamer, in de vijfde week van de gesprekken met Hamer over de formatie van een nieuw kabinet.Beeld ANP

Kamerleden van beide partijen trekken de laatste weken zichtbaar samen op in debatten. De thema’s voor een eventueel regeerakkoord worden voorzichtig besnuffeld, voor zover die niet voor de hand liggen. Ze vinden elkaar bijvoorbeeld in hun klimaatambities, al heeft de PvdA misschien meer oog voor de zorgen van de ‘gewone man’ over de windmolens in zijn buurt en wil GroenLinks iets meer uitstootreductie dan de PvdA. Over herstel van de rechtsstaat, rechtsbijstand, minder ongelijkheid en betere zorg is overeenstemming, ondanks de verschillen tussen de kiezers. 

Op het gevaar af te versimpelen: de GroenLinks-kiezer is aanzienlijk jonger, woont in de stad en haalt zijn vegaburger op de bakfiets; de trouwe PvdA-aanhang is op leeftijd, traditioneler ingesteld wat betreft waarden en laat de Dag van de Arbeid niet ongemerkt voorbijgaan.

CDA kan slechts 14 zetels inbrengen

Ondanks die verschillen steunt de achterban het gezamenlijk optrekken in de formatie van harte. Uit onderzoek van Trouw blijkt dat de leden van GroenLinks en PvdA het niet zouden waarderen als de partijen elkaar in de formatie zouden loslaten. Over verdergaande samenwerking – een toekomstige fusie – zijn lokale fractievoorzitters voorzichtig enthousiast. Enige twijfel is er of het partij-DNA daarvoor niet te veel verschilt.

Groot voordeel is dat PvdA en GroenLinks de methode-Hamer in deze periode ook op zichzelf kunnen toepassen. De inhoud vooropstellen, en eerst de overeenkomsten zoeken. De fusievraag kan wachten. Voordeel voor hen is dat de alleingang van Pieter Omtzigt weer twee coalitiecombinaties onmogelijk heeft gemaakt. Hoekstra noemde eerder regeren met Volt of JA21 een optie, maar nu hij slechts 14 zetels kan inbrengen, blijven deze alternatieven steken op 75 zetels.

Links heeft dus geen haast, maar Hamer wel. Zelfs als het CDA de oppositie verkiest om te ‘herbronnen’, weten Klaver en Ploumen dat Hamer (of een nieuwe informateur)  vroeg of laat een beroep zal doen op hun hechte tandem.

Lees ook: 

Enthousiasme én twijfels over fusie PvdA en GroenLinks: ‘Veel leden zullen zich niet herkennen

Lokale fractievoorzitters zijn enthousiast over een mogelijke fusie, maar er zijn ook twijfels. Ontstaan er straks geen bloedgroepen van ‘elitaire’ GroenLinksers en ‘machtswellustige’ PvdA’ers?