Het aantal besmettingen zakt onder het alarmniveau: kunnen we de mondkapjes echt afdoen?
Het kabinet versnelt vrijdag naar verwachting de versoepelingen. Komt die aankondiging op een logisch moment? Twee experts reageren.
De gereedschapskist met daarin coronamaatregelen wordt langzaam weer ingepakt. Na anderhalf jaar met forse vrijheidsbeperkingen is het kabinet van plan om de laatste stap van het ‘openingsplan’, vooraf gepland voor 7 juli, vrijdagavond al aan te kondigen. De versoepelingen gaan volgende week in.
Hoogstwaarschijnlijk kondigt het kabinet aan dat het advies om zoveel mogelijk thuis te werken, vervalt. Dat is wel iets. Hoewel er op werk beperkingen blijven gelden, zoals het houden van anderhalve meter, weten mensen niet beter dan dat thuiswerken de norm is. Sinds 12 maart 2020 geldt het thuiswerkadvies onafgebroken.
Ook het verplicht dragen van een mondkapje lijkt van de baan. Het kabinet dacht deze stap pas te kunnen zetten als 85 procent van de volwassen bevolking ten minste één inenting tegen corona heeft gehad. Daar zijn we nog niet: ongeveer de helft van de volwassenen heeft één prik gehad, een kwart is volledig gevaccineerd. Maar minister Hugo de Jonge zei deze week: ‘Het gaat gewoon hartstikke goed.’
Vaccinatietempo neemt verder toe
Wie deze week het ‘coronadashboard’ van het kabinet in de gaten hield, zag verschillende metertjes onder de ‘signaalwaarde’ zakken. Het aantal nieuwe coronameldingen en het aantal ziekenhuisopnames staat onder die belangrijke grens. En ook het percentage positieve tests ten opzichte van het totale aantal schoot onder de 5 procent, een belangrijke graadmeter van de Wereldgezondheidsorganisatie. Ondertussen neemt het vaccinatietempo verder toe.
Maar deze week bleek ook dat het coronavirus nog niet weg is. Het RIVM kwam met een waarschuwing voor jongeren: laat je testen bij terugkomst uit landen als Portugal en Spanje. GGD’en meldden namelijk een forse toename van besmettingen onder jeugd die op vakantie was geweest. Daarnaast geldt sinds dinsdag een van de zwaarste regimes rond reizen naar het Verenigd Koninkrijk vanwege de deltavariant, eerder de Indiase variant genoemd.
Kans op overdracht kleiner
Staan alle seinen echt op groen? Of komen versoepelingen toch te snel? Hoogleraar theoretische epidemiologie Hans Heesterbeek (Universiteit Utrecht) schaart zich achter het kabinet. “De druk op de gezondheidszorg is bij ons het criterium voor maatregelen. Nu die druk structureel naar beneden gaat, moet je ook handelen.”
Heesterbeek signaleert dat het kabinet de samenleving nog niet ‘terug naar normaal’ zet. “Het optimisme rond de vaccinatiecampagne en de situatie in de ziekenhuizen mag je best uitstralen. We kunnen ons veroorloven dat het aantal contacten stijgt, nu de kans per contact op overdracht van het virus kleiner wordt. Als het kan moet je beperkingen loslaten.”
Dat er onzekerheden blijven, bijvoorbeeld rond virusvarianten en over de werking van vaccins, is onderdeel van ons bestaan, denkt Heesterbeek. “Covid wordt toegevoegd aan onze lijst met bestaande ziekten. Je kunt daarom niet wachten met versoepelingen tot alles 100 procent zeker en veilig is. Nu is er de deltavariant, daarna epsilon, et cetera. Niet iedereen laat zich inenten dus het virus blijft pingpongen. Maar we moeten natuurlijk wel waakzaam blijven en niet denken dat nu alles achter de rug is.”
Doe het rustiger aan
Veldepidemioloog Amrish Baidjoe twitterde woensdag nadat versoepelingen uitlekten: ‘Och jongens, doe het toch niet. Zo dicht bij de finish en dan zo hard versnellen. Waarvoor?’
Baidjoe werkt bij de London School of Hygiene and Tropical Medicine en is verbonden aan het ‘Red Team’, een groep experts die de coronakeuzes van het kabinet kritisch volgt. Baidjoe beaamt dat Nederland ‘in een gunstig moment’ zit, maar heeft van nature een voorzichtige houding. Daarvoor kijkt hij naar buurlanden en het grotere plaatje: hoe zit het daar?
“De vraag is: gaan versoepelingen gelijk op met de ontwikkelingen rond het virus. Nu we in het Verenigd Koninkrijk zien dat de deltavariant voor problemen en onzekerheid zorgt, zou je verwachten dat het kabinet de voet van het gaspedaal haalt. Maar nee, wij drukken het gaspedaal juist verder in. Dan zeg ik: doe het rustiger aan, wacht tot meer mensen volledig zijn gevaccineerd. De deltavariant neemt ook in Nederland toe in frequentie.”
Baidjoe hoopt dat het kabinet er alsnog voor kiest om dringend te adviseren mondkapjes te blijven dragen. “Als men bijvoorbeeld vanwege de handhaving af wil van een plicht, kun je een dringend advies in stand houden. Bij uitstek op plekken zoals in winkels en in ziekenhuizen. Of in ruimtes waar afstand houden lastig is. Daar hebben ze echt effect.”
Blijf uit gesloten vergaderruimtes
Ook het intrekken van het advies om als het kan altijd thuis te werken, wordt bij Baidjoe niet met enthousiasme ontvangen. “Uit het bron- en contactonderzoek komt de werkplek naar voren als een plek waar veel besmettingen plaatsvinden. Op de werkplek mengen zich verschillende sociale bubbels. Ik hoop dat er op zijn minst een maximum wordt gesteld aan het aantal personen per vierkante meter, en dat er wordt aangedrongen op ventilatie. We moeten echt vermijden dat mensen massaal in gesloten vergaderruimtes gaan zitten.”
Lees ook:
Einde mondkapjesplicht goed nieuws voor doven en slechthorenden: ‘Eindelijk kan ik weer communiceren’
De mondkapjesplicht is bijna ten einde. Goed nieuws voor doven en slechthorenden, voor wie het een stuk moeilijker was om contact te maken.