Te weinig personeel: 13 miljoen euro aan fraudedossiers met groenestroomcertificaten geschrapt
Drie fraudedossiers met Vlaamse groenestroomcertificaten voor een bedrag van 13 miljoen euro worden door de rechtbank van eerste aanleg van Limburg van de rol gehaald wegens personeelstekort. Vlaams minister van Energie Zuhal Demir (N-VA) wijst erop dat, als het bedrag niet kan worden teruggevorderd, we dat met zijn allen gaan merken aan de energiefactuur.
Tien jaar geleden was er een rush op zonnepanelen in Vlaanderen. Wie ze installeerde, ontving subsidies. In 2010 was één groenestroomcertificaat per 1.000 kWh 350 euro waard. Daarna werd het systeem afgebouwd. Installaties kleiner dan 10 kW die sinds 14 juni 2015 gekeurd worden, krijgen helemaal geen certificaten meer.
Maar de fraude is niet gestopt. Het gaat dan van het vervalsen van keuringsverslagen tot het antidateren van facturen. In 2020 werden 232 dossiers ‘fraude met lokale productie’ afgesloten, waarbij 280 zonnepaneleninstallaties grondig werden onderzocht. Dat is een stijging van 26 procent ten opzichte van 2019. In 80 procent van de dossiers werden inbreuken vastgesteld. Dit leidde in 67 procent van die dossiers tot een terugvordering van het onrechtmatig voordeel. Vorig jaar werd voor bijna 5 miljoen euro aan onrechtmatig verkregen groenestroomcertificaten teruggevorderd.
13 miljoen euro
Netbeheerder Fluvius heeft dit jaar in de provincie Limburg drie rechtszaken tegen fraudeurs lopen, samen goed voor 13 miljoen euro. Het gaat om twee zaken van om en bij de 20.000 euro, de derde zaak draait om 13 miljoen euro. Voorlopig worden de dossiers echter niet behandeld, omdat de rechtbank van eerste aanleg in Tongeren kampt met ‘personeelstekort’. In een brief meldt de rechtbank dat ze op 30 maart van dit jaar nog aan de alarmbel trok bij onder meer de federale minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open Vld).
Personeelstekort op justitie is een oud zeer. In de Limburgse rechtbank van eerste aanleg (Hasselt en Tongeren) zouden 40 rechters moeten zetelen, maar sinds 2015 zijn het er nooit meer dan 36 geweest. Nu zijn het er maar 35. Vijf rechters die met pensioen gingen of tot een ander ambt werden geroepen, zijn nog altijd niet vervangen, terwijl de eerste al op 31 augustus 2019 het ambt verliet.
Er lopen momenteel geen vacatures en in de wetenschap dat een benoemingsprocedure zeven maanden in beslag neemt, verwachten ze in Limburg dat er ook dit jaar geen oplossing wordt gevonden. Daarom is besloten om voorrang te geven aan zaken met beklaagden in voorlopige hechtenis en zedenzaken. De fraudezaken met groene stroom zijn van de rol gehaald. Een nieuwe datum wordt niet vooropgesteld, maar wel “zodra er capaciteit is”.
Vlaams minister van Justitie en Energie Zuhal Demir (N-VA) reageert verbolgen: “Vanuit Vlaanderen willen we in samenwerking met Fluvius consequent de strijd voeren tegen fraude met groenestroomcertificaten. Dit is echt hallucinant en werkt straffeloosheid in de hand. De fraudeurs voelen zich ongenaakbaar en het ergste is dat het bedrag op die manier niet teruggevorderd kan worden. Het gaat om maar liefst 13 miljoen euro die Fluvius op die manier niet in mindering kan brengen van de elektriciteitsfactuur van de gezinnen en de kmo’s”.
Openbare dienstverplichtingen
Fraude met groenestroomcertificaten heeft inderdaad een invloed op onze energiefactuur. De Vlaamse energieregulator VREG publiceert op zijn website de samenstelling van de factuur voor een gemiddeld gezin. Naast de energiekost, de transmissiekosten, distributie, de heffingen en btw is er nog een deeltje dat ‘openbare dienstverplichtingen’ (ODV) heet. Daarmee worden zaken bekostigd die met energie hebben te maken, maar niet rechtstreeks met het persoonlijke elektriciteitsverbruik. Dat gaat onder meer over premies voor de grondige renovatie van huizen, maar ook over de uitbetaling van groenestroomcertificaten aan particulieren en bedrijven.
Als er onterecht groenestroomcertificaten worden uitgekeerd en die vervolgens niet kunnen worden teruggevorderd, heeft dat een impact op de elektriciteitsfactuur van iedereen. Het is geld dat niet terug in de pot komt en dus bij de gebruikers moet worden gehaald. Hoe beter de strijd tegen energiefraude loopt, hoe beter voor de elektriciteitsfactuur van iedereen.
‘125 miljoen euro investeringen, deels voor aanwervingen’
Minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open Vld) is zich bewust van de moeilijke situatie in Limburg. “Daarom zal er deze legislatuur extra in justitie worden geïnvesteerd en versterken we onze rechtbanken”, zegt hij. “Dit jaar nog investeren we 125 miljoen euro in justitie. Een deel van deze middelen gaat naar de aanwerving van bijkomende magistraten, maar ook naar referendarissen. Dat zijn juristen die magistraten kunnen bijstaan.” De minister spreekt met het College van hoven en rechtbanken het budget af en de doelstellingen die daaraan gekoppeld worden. Daarna bepaalt het College zelf hoe zij deze bijkomende magistraten, referendarissen en gerechtspersoneel inzet en bij welke hoven en rechtbanken. Overigens zou er dit jaar nog wat bewegen in Limburg, laat het kabinet weten: in de rechtbank van Limburg werd in december 2020 een rechter benoemd en eind deze week wordt een nieuwe vacature gepubliceerd.