Direct naar artikelinhoud
Achtergrond

KLM: herstel is pas mogelijk als strenge reisbeperkingen worden versoepeld

KLM roept de regering op om de reisverboden en testverplichtingen te versoepelen, zodat reizen naar veilige gebieden weer mogelijk wordt. De strenge reisbeperkingen, die Nederland als enige heeft gelast, zitten de maatschappij extra dwars in de coronacrisis. 

In het eerste kwartaal van 2021 vervoerde de KLM slechts 1,7 miljoen passagiers.Beeld NurPhoto via Getty Images

Door de reisbeperkingen vervoerde KLM tussen januari en april dit jaar 1,7 miljoen passagiers. In het eerste kwart van 2019, toen corona nog ver weg was, waren dat er nog 7,7 miljoen. KLM leed daardoor de afgelopen drie maanden 337 miljoen euro operationeel verlies. 

“De cijfers laten zien hoe moeizaam het eerst kwart is geweest,” zegt topman Pieter Elbers. “De dubbele testverplichting heeft ons de grootste knauw gegeven.” 

Nederland verplicht als enige land luchtreizigers voor vertrek twéé negatieve coronatests te overleggen. Die maatregel, die niet door andere landen wordt gehanteerd, is  sinds de invoering eind januari stapsgewijs versoepeld en aangepast, maar heeft volgens Elbers grote invloed op de passagierscijfers van KLM omdat hij inmiddels ook voor overstappers op Schiphol geldt. 

Daarnaast gelden nog altijd algehele vliegverboden naar Zuid-Amerika, Zuid-Afrika en sinds vorige week ook naar India en raadt Nederland niet noodzakelijke vliegreizen naar de rest van de wereld af. Dat KLM ondanks reisverboden toch doorvliegt, ook naar Zuid-Amerika en India, heeft te maken met het vrachtvervoer, vooral het transport van medische cargo en vaccins. 

Impact reisbeperkingen  zeer gering

De impact van de Nederlandse reisbeperkingen op het aantal besmettingen in ons land lijkt daarbij zeer gering. Van de bijna 100.000 coronatests die KLM de afgelopen drie maanden moest afnemen bij  vliegend personeel, zijn er tot nu 76 positief.

Het aantal door het RIVM geregistreerde coronabesmettingen met een reishistorie is ondanks de maatregelen nagenoeg onveranderd. In de week tot 19 januari (de laatste week voor alle reisbeperkingen werden ingevoerd) telde het RIVM in totaal 38.776 besmettingen, waarvan 582 met een ‘reishistorie’: 1,5 procent. 

Vorige week werden ruim 55.000 besmettingen geteld, waarvan 580 herleid kunnen worden naar een reis: 1,1 procent. Die percentuele daling werd niet veroorzaakt door de maatregelen, maar omdat het totale aantal besmettingen in vergelijking met januari hoger ligt.

Een groot deel van die reisbesmettingen komt bovendien niet van vliegreizen maar van mensen die in buurlanden zijn geweest – Duitsland, België voorop – en met auto, trein of bus hebben gereisd. De grootste ‘bron’ die vanwege de afstand waarschijnlijk met vliegverkeer te maken heeft, is nu Turkije met net geen 6 procent van de reis besmettingen.

Volgens cijfers van GGD Kennemerland, dat bronnen en contactonderzoek doet bij besmette vliegreizigers, gaat het daarbij op Schiphol om 14 gevallen per dag. Dagelijks reizen er nu gemiddeld 37.000 passagiers via de luchthaven. 

Lappendeken

Elbers roept Den Haag op zo snel mogelijk de dubbele testplicht te schrappen en gehoor te geven aan de oproep die de Europese Commissie deze weke deed om reismaatregelen te versoepelen. “We verliezen 3,5 miljoen per dag en zijn nog zeker niet uit de problemen. De aankondiging van de Europese Commissie deze week om beperkingen af te zwakken, steunen we. Ook in Europa gaat de vaccinatiegraad omhoog en kan de lappendeken aan Europese beperkingen opgeheven worden.”

Daarnaast wil Elbers dat vliegverboden, of het aanwijzen van ‘oranje’ en ‘rode’ gebieden weer per land wordt aangepakt. Volgens het kabinet is nu de hele wereld ‘oranje’ (reizen alleen als nodig) terwijl er landen zijn waar besmettingen relatief laag en de vaccinatiegraad hoog is. Buurlanden als Duitsland staan bijvoorbeeld wel reizen naar Spanje toe.

Als er versoepelingen komen, is Elbers voorzichtig optimistisch over de nabije toekomst. “Er is perspectief en ik geloof sterk in de veerkracht van de luchtvaart en KLM. Ook na de crisis zal KLM een rol van betekenis blijven spelen in de Nederlandse economie en samenleving.” 

Om kosten te besparen schrapt de maatschappij zo’n 6000 arbeidsplaatsen. Inmiddels heb ongeveer 500 KLM’ers binnen het bedrijf ander werk gevonden.

Overheidssteun

Een nieuwe ronde overheidssteun voor KLM is nog niet geregeld, terwijl de maatschappij eerder dit jaar wel aangaf opnieuw geld nodig te zullen hebben om te overleven. Waar Air France-KLM en Air France inmiddels van de Franse regering een steunpakket van in totaal 4 miljard euro hebben ontvangen (waarvan een miljard in ruil voor aandelen Air France-KLM) staan onderhandelingen over nieuwe steun in Nederland op een laag pitje.

Struikelblok zijn de ingrepen die de Europese Commissie voor staatssteun eist: het inleveren van vliegrechten op Schiphol, die dan ook nog eens in handen komen van concurrenten. Dat zou de concurrentiepositie van KLM en daarmee het herstel bedreigen.

Air France heeft wel starts en landingen ingeleverd in ruil voor de Franse steun, net als eerder Lufthansa in Duitsland. Maar die twee bedrijven opereren vanaf vliegvelden waar geen grens aan het aantal vliegbewegingen zit, zoals op Schiphol.

Nederlander Zaat financieel topman Air France-KLM

Air France-KLM krijgt nog een Nederlander in de top. Oud-KLM’er Steven Zaat wordt de nieuwe financieel topman van de luchtvaartgroep.

Zaat (51) volgt de Fransman Frédéric Gagey op, die na ruim vijf jaar met pensioen gaat. Gagey gold al als ‘halve Nederlander’ omdat hij voor zijn rol bij Air France-KLM tussen 2005 en 2012 in Amstelveen de financieel topman was bij KLM, onder toenmalig topman Peter Hartman.

“Ik heb ongelooflijk plezierig gewerkt met Gagey,” zegt Pieter Elbers, die destijds onder meer operationeel topman van KLM was. “Hij is toch een van de grondleggers van Air France KLM. We hebben tot recent nog nauw samengewerkt.” Gagey, die altijd financiële posities bekleedde, stond in 2014 enige tijd aan het roer bij Air France, na de zoveelste leiderschapscrisis bij de Franse maatschappij. 

Zaat, afkomstig van Akzo Nobel,  werkt sinds 2000 bij KLM in verschillende financiële functies, onder meer bij de onderhoudsafdeling en allianties.  In 2014 werd hij financieel verantwoordelijk bij de gezamenlijke onderhoudsafdelingen van KLM en Air France. Sinds 2019 is hij financieel topman bij Air France.

Elbers is tevreden met de benoeming. “Ik ken hem al jaren. Met Steven, die binnen KLM, Air France-KLM en Air France heeft gewerkt, haal je enorm veel ervaring binnen.”

Het twaalfkoppig uitvoerend bestuur bij Air France-KLM telt met de komst van Zaat vier Nederlanders. Volgens Elbers is nationaliteit van ondergeschikt belang. “We moeten door die Nederland-Franse dynamiek heen kijken,” zegt de KLM-topman. “Het is belangrijker om in de groep verschillende achtergronden op verschillende posities te hebben hebt.”