In haar laatste woord richt het ‘meisje met de grondwet’ zich op de terreur van de staat

Een verzengende zomerdag in Moskou, eind juli 2019. Op straat zit een meisje in een knalgroene broek die fel afsteekt tegen het grauwe asfalt waar ze in kleermakerszit op zit. Om haar torso draagt ze een kogelvrij vest en om haar hals bungelt een scheidsrechtersfluitje aan een geel koord. Haar naam is Olga Misik en ze is zeventien jaar. Op haar schoot ligt de Russische grondwet uit 1993.

Terwijl ze daar zit, leest ze voor uit het verweerde boekje in haar handen. “Ik zal vier secties lezen”, zegt ze voordat ze van wal steekt. “Een artikel over het recht op vreedzaam protest, over vrije verkiezingen, over het recht op vrijheid van meningsuiting en over zelfbeschikking.”

Haar toehoorders zijn tientallen leden van de Russische oproerpolitie die zich die dag in het centrum van Moskou hebben verzameld om protesten in de hoofdstad met grof geweld neer te slaan. Ze staan vlak achter haar, gehuld in camouflagekleding, met op hun hoofd gevechtshelmen en in hun handen wapenstokken. Terwijl Misik voordraagt, verdwijnen verderop demonstranten horizontaal achter in arrestatiebusjes. Meer dan 1300 mensen worden die dag opgepakt.

Strijden voor het laatste restje democratie

Directe aanleiding voor de demonstraties zijn de lokale gemeenteraadsverkiezingen die zomer waarbij geen enkele onafhankelijke kandidaat op de kieslijst is toegelaten. In bredere zin strijden de duizenden demonstranten voor het laatste restje democratie in Rusland.

Zo ook Olga Misik. De geboren en getogen Moskoviet groeide op als het middelste kind in een gezin van drie. Ze leest graag. Met name dystopische verhalen van George Orwell en Aldous Huxley. Op school doet ze het uitzonderlijk goed en als kind legt ze al een brede maatschappelijke interesse aan de dag. Haar droom is om journalistiek aan de Moskouse staatsuniversiteit te studeren.

Door dat engagement en haar gevoel voor onrecht belandt ze in juli 2019 in kleermakerszit op het asfalt in het centrum van Moskou ten overstaan van een half leger politieagenten. Nadat ze haar voordracht heeft gedaan, vertrekt ze. De agenten in verwarring achterlatend. Een paar uur later vatten ze haar alsnog in de kraag. Misik brengt twaalf uur in een cel door en wordt vervolgens vrijgelaten.

De ‘Tiananmen Tiener’

Tegen die tijd zijn de beelden van de tiener de wereld al rondgegaan. Al snel wordt ze vergeleken met de demonstrant op het Tiananmenplein in Peking die in 1989 in zijn eentje een colonne Chinese tanks tegen probeerde te houden. Olga Misik is de ‘Tiananmen Tiener’, zo klinkt het. In Rusland staat ze ook wel bekend als het ‘meisje met de grondwet’. Sindsdien is ze herhaaldelijk het slachtoffer van pesterijen en intimidatie vanuit de autoriteiten. Een meisje met een boekje tegen een staatsapparaat met knuppels.

Haar reputatie als activiste blijft ze onverminderd eer aandoen. Zoals in 2020, wanneer Misik met een paar vrienden het gebouw van het Openbaar Ministerie in de stad Penza onderkladt met roze verf en een spandoek aan de gevel hangt. Ze voeren actie vanwege een opzienbarende zaak tegen een groep activisten die een terrorismeveroordeling boven het hoofd hangt. Misik wordt opgepakt. Deze week verscheen de inmiddels 19-jarige activiste voor de rechter wegens vandalisme. Het OM eist twee jaar ‘beperkte vrijheid’. Volgende week volgt de uitspraak. 

In de rechtbank las ze haar ‘laatste woord’ voor. Een hartverscheurend, bijna literair-poëtisch verhaal over angst, onrecht, woede en de hoop op een betere toekomst. Daarin richt ze zich tot de rechters en openbaar aanklagers die haar willen opsluiten. “Het fascistische regime (in Duitsland, red.) ging ten onder, net zoals het fascistische regime in Rusland ook op een dag ten onder zal gaan. Ik weet niet wanneer het gebeurt, over een week, een jaar, een decennium. Maar ik weet dat wij op een dag zullen zegevieren, omdat liefde en jeugd altijd zegevieren.”

Lees ook:

Bondgenoot van Navalny moet 2,5 jaar in het Russisch gevang door een videoclip van Rammstein

Tweeënhalf jaar cel voor het delen van een ‘pornografische’ videoclip op social media. Het is het nieuwste dieptepunt in de willekeurige vervolging van dissidenten in Rusland.