Gezonder leven? Ga niet voor een dieet

Alleen maar rauw eten, een waterdieet of juist een ‘carnivoordieet’: hoe extremer, hoe hipper. ,,Gematigde diëten en leefstijlveranderingen zijn niet zo spectaculair, die beloven ook niet zoveel”, zegt Jaap Seidell, hoogleraar Voeding en Gezondheid aan de Vrije Universiteit Amsterdam en auteur van o.a. Het voedsellabyrint.

Net als bij sporten heerst vaak de gedachte: no pain, no gain. ,,Wandelen vinden mensen soft gedoe, dus trainen ze voor marathons. Meer mediterraanse eten? Dat klinkt een beetje slap, dan maar vasten of alle koolhydraten schrappen.”

Rigoureus diëten levert vaak heel snel resultaat op. Seidell: ,,Als je merkt dat je je beter voelt, beter slaapt en fitter bent, dan is dat wel een stimulans om door te gaan.” Toch is het een schijnvoordeel, want volhouden is een stuk moeilijker. En het gaat om veranderingen in het voedingspatroon die je levenslang moet kunnen volhouden. ,,Ook dat is als bij een marathon: de meesten stoppen na een tijdje omdat ze last hebben van hun knieën of te weinig tijd.”

Een eetpatroon moet dan ook passen bij de rest van wat je doet. ,,Het is gemakkelijker om flexitariër te zijn dan om cold turkey vegan te gaan.” En vergeet niet dat eten een belangrijk sociale component heeft. ,,Mensen die in hun eentje een extreem dieet volgen, kunnen daarmee niet uit eten met vrienden of met het gezin mee-eten.”

Enkel het voornemen om bijvoorbeeld ‘niet teveel te snoepen’ is volgens Seidell niet genoeg. Gedragsverandering vergt planning: bedenk wat je gaat koken, maak een lijstje met wat je nodig hebt en ga niet al te hongerig boodschappen doen.

,,Als iets mislukt, is dat vaak vanwege een impulsieve beslissing. Daar kan je voor waken. Minder alcohol drinken? Zoek geen omgeving op die je verleidt om terug te vallen, zoals de kroeg. Minder vette snacks eten? Zorg dat je altijd iets gezonds bij je hebt, zodat je niet voor de FEBO op het station bezwijkt.’’

Om een verandering vol te houden, kan je het beste in kleine stapjes beginnen, zegt gezondheidswetenschapper, diëtist en leefstijlcoach Suzanne Vonk. Ze ziet veel cliënten die alles perfect willen doen: niets meer snoepen, helemaal geen alcohol meer, elke dag sporten. ,,Dat is niet vol te houden als je dat niet gewend bent.”

Ze kijkt altijd naar iemands leefstijlpatronen, stelt een aantal aanpassingen voor en gaat pas verder als die er goed in zitten. ,,Je verliest niet ontzettend snel kilo’s, maar raakt ze wel voor altijd kwijt.” Ze pleit ervoor het woord ‘diëten’ niet te gebruiken voor afvallen of gezonder eten. ,,Het gaat om een leefstijl die je de rest van je leven kunt volhouden.”

Vonk ziet vaak mensen die al veel geprobeerd hebben om fitter te worden, maar er zelf niet uitkomen. ,,Hulp vragen kan zoveel helpen. In één of twee gesprekken kan je al verder komen, dat wordt al vergoed bij licht overgewicht.”

Voor mensen met obesitas of risicofactoren, zoals hoge bloeddruk of diabetes, is er de gecombineerde leefstijlinterventie (GLI). ,,Je kijkt naar gewicht, maar ook naar veel andere factoren: hoeveel energie heb je, hoe zit je in je vel, hoe slaap je, wat levert het op om gezonder te eten?”

Behalve moeilijk vol te houden, kan extreem diëten ook gevaarlijk zijn. ,,Diëten zijn vaak laag in calorieën, waardoor de kans bestaat dat je te weinig voedingsstoffen binnen krijgt”, zegt Vonk. ,,Als ik cliënten adviseer om meer te eten om af te vallen, kijken ze verbaasd. Maar als ze daarna verschil zien in hun fitheid en uithoudingsvermogen, dan merken ze dat het werkt.”

Wat is gezonde voeding nou eigenlijk? Raadpleeg daarvoor betrouwbare bronnen en experts, zoals I’m a foodie of een diëtist of leefstijlcoach. Vonk: ,,Er zitten vaak dingen in je basispatroon waarvan je denkt dat dat goed is, maar die je makkelijk kunt verbeteren. Denk bijvoorbeeld aan witte pasta wisselen voor volkoren pasta, of een dag minder vlees eten.”

Lukt iets een dagje niet? Bekijk het dan niet te zwart-wit, zegt Vonk: ,,Blijf positief en denk: morgen weer een nieuwe dag.”

Bekijk onze trending nieuwsvideo’s in onderstaande playlist: