Ook in de praktijk werkt het vaccin van Pfizer goed

Ook in een grootschalige vaccinatiecampagne in de echte wereld blijft de torenhoge bescherming tegen Covid-19 door het vaccin van Pfizer overeind. Die is nog beter zelfs dan de 95 procent bescherming tegen ziekte die de eerste studies lieten zien, blijkt uit Israëlisch onderzoek naar de eerste vier maanden van de vaccinatiecampagne in dat land, dat deze week verscheen in het wetenschappelijke tijdschrift The Lancet.

Twee weken na de tweede prik biedt het vaccin niet alleen 98 procent bescherming tegen ziekenhuisopname en overlijden aan Covid-19, maar óók ruim 96 procent tegen een infectie – met of zonder symptomen. Tot nu toe was nog onduidelijk of vaccinatie ook dat kon voorkomen. De bescherming bij ouderen op al deze vlakken was vergelijkbaar. En dat in een land waar de Britse virusvariant, B.1.1.7, veruit de meeste besmettingen veroorzaakt.

De Israëlische studie is de eerste die het effect van een vaccinatieprogramma met dit middel op de volksgezondheid laat zien. Israël is wereldwijd koploper in de coronavaccinaties. Op 3 april was 72 procent van de bevolking boven de 16 jaar volledig gevaccineerd. Het land gebruikte uitsluitend het Pfizervaccin in de periode dat het onderzoek liep, tussen 24 januari en 3 april. Eerder kwamen uit verschillende landen al voorlopige schattingen naar buiten over de werking van dit vaccin in de ‘echte wereld’.

Weg uit pandemie

In deze studie, geleid door de Israëlische evenknie van het RIVM, keken de onderzoekers ook naar de bescherming na één dosis, in de tweede week na de prik. Die bleek duidelijk minder: er was bijna 58 procent bescherming tegen infectie, en 76 à 77 procent tegen ziekenhuisopname en sterfte. Een volledige vaccinatie, met twee doses, is dus duidelijk effectiever.

Terwijl het percentage gevaccineerde mensen snel opliep, nam het aantal coronabesmettingen in Israël drastisch af. Dat laat zien dat een hoge vaccinatiegraad een weg biedt uit de pandemie, schrijven de onderzoekers Eyal Leshem en Annelies Wilder-Smith, die niet bij de studie betrokken zijn, in een begeleidend commentaar. Ze betreuren dat dit voor veel landen niet makkelijk haalbaar zal zijn, alleen al vanwege de beperkte beschikbaarheid, de hoge kosten en de ijskoude bewaartemperatuur van het Pfizer-vaccin.

De resultaten zijn zeer bemoedigend, maar er zijn ook nog veel vragen en onzekerheden, benadrukken de Israëlische onderzoekers. Zo is nog steeds onbekend hoe lang de afweer tegen de het virus blijft bestaan na een besmetting of na vaccinatie. In de laatste analyses van een grote fase 3-studie was dat ten minste 6 maanden, schrijft de fabrikant in een persbericht – de resultaten zijn nog niet gepubliceerd.

Ook is nog niet duidelijk in hoeverre de opgebouwde afweer beschermt tegen nieuwe virusvarianten, zoals die zijn ontstaan in Zuid-Afrika, Brazilië en andere landen.

Uit onderzoek tot nu toe rijst het beeld dat de bescherming tegen de Zuid-Afrikaanse variant, B.1.351, wat lager is, maar nog steeds voldoende. In Qatar, waar de Britse en de Zuid-Afrikaanse variant in ongeveer gelijke mate rondgaan, bood een volledige vaccinatie met het Pfizervaccin nog steeds 75 procent bescherming tegen een infectie met de Zuid-Afrikaanse variant, en zo’n 90 procent tegen een besmetting met de Britse. Tegen ernstige en fatale Covid-19, door welke variant dan ook, zagen onderzoekers ook hier meer dan 97 procent bescherming, blijkt uit woensdag in het wetenschappelijke tijdschrift NEJM gepubliceerd onderzoek. In Qatar zijn tussen december en 31 maart bijna 400.000 mensen gevaccineerd, ruim 260.000 daarvan hadden al twee doses van de Pfizerprik gekregen.

Zuid-Afrikaanse variant

Ook in een nog niet door collega’s beoordeelde studie vond een andere groep Israëlische onderzoekers onlangs aanwijzingen dat het vaccin iets minder effectief is tegen de Zuid-Afrikaanse virusvariant.

Eerdere laboratoriumstudies wijzen ook in die richting. Labversies van de Zuid-Afrikaanse variant lijken te ontsnappen aan de antistoffen in het bloed van ex-Covid-19-patiënten, tenzij die in erg hoge hoeveelheden aanwezig zijn.

Maar in een andere studie, met bloed van met Pfizer gevaccineerde mensen, legden antistoffen een labversie van de Zuid-Afrikaanse variant weliswaar iets minder goed plat, maar nog steeds ruim voldoende.

Pfizer werkt aan een aangepaste versie van het vaccin dat ook tegen de nieuwe varianten beschermt.

Lees ook Dit zijn de virusvarianten om goed in de gaten te houden