Voorkom turnleed door controle op alle niveaus

Er is mij iets opgevallen met de schandalen in de turnwereld. Sportfederaties zijn een monopolie. Er lijkt een gebrek aan toezicht, een gebrek aan consequenties en een gebrek aan concurrentie of alternatieven. Sporters hebben geen keus als ze op een bepaald niveau willen sporten. Ze worden automatisch lid van de nationale sportfederatie en moeten ervan uit gaan dat het beschermen van leden hun grootste prioriteit is.

Helaas is dat niet het geval geweest bij de Koninklijke Nederlandse Gymnastiek Unie (KNGU) voor minstens tientallen jaren. Momenteel staat de turnwereld op zijn kop vanwege schrijnende verhalen en het diepgaande onderzoek dat heeft aangetoond dat tweederde van de turnsters in aanraking is geweest met grensoverschrijdend gedrag. Maar dit was niets nieuws.

Dit is zelfs niet de eerste keer dat het in het nationale nieuws is gekomen. En ook in de turnwereld was dit allang bekend. Dus hoe komt het dat dit heeft kunnen blijven gebeuren? Hoe komt het dat de federatie in het verleden overal mee weg is gekomen?

Geen keus

Ik denk dat het antwoord is, dat het controleren, overzien en faciliteren van sportfederaties misgaat. Er waren geen gevolgen voor de KNGU na de schandalen. Het was verschrikkelijk makkelijk om te doen alsof er niets aan de hand was en sporters bleven binnenstromen, want er is geen keus.

Lees ook Oud-turnster Joy Goedkoop: ‘Trainer Vincent Wevers sloeg en schopte me’

Dit is niet de eerste keer dat we dit voorval zien. In de VS riepen veel mensen op de Amerikaanse turnfederatie te ontbinden naar aanleiding van de afschuwelijke verhalen van misbruik die daar zijn voorgekomen. Veel sponsors van de federatie trokken zich terug, mensen werden ontslagen of moesten vertrekken, binnen een korte tijd waren er drie verschillende managers, en de federatie ging praktisch failliet.

Maar toch staat die er nog. Toch moeten turnsters zoals Simone Biles, die seksueel misbruikt is door de team-dokter die door deze federatie was ingehuurd en wiens acties vervolgens zijn verborgen door deze federatie, de federatie blijven representeren in grote wedstrijden over de hele wereld.

Hoe ongelofelijk pijnlijk moet het zijn om nog steeds voor een federatie te moeten presteren, die zo hard heeft gefaald en die verantwoordelijk is voor honderden slachtoffers van seksueel misbruik.

Als voormalig turnster op hoog niveau in zowel Nederland als Zweden, en als slachtoffer van mentaal en fysiek misbruik in de turnhal, heb ik er geen vertrouwen in dat er veel zal veranderen voor de toekomstige turnsters binnen de actuele structuur.

Wat we hebben geleerd van het verleden en zelfs de initiële reacties van de KNGU op de verdenkingen van misbruik, is dat ze of in de doofpot wordt gestopt, of dat er grote woorden worden gebruikt die de topsporters beïnvloeden zonder dat het probleem tot in de kern wordt voorkomen of bestreden. Ik betwijfel zeer of de huidige KNGU competent is om de noodzakelijke veranderingen te realiseren.

Niet kritisch

De aanbevelingen in het Verinorm-rapport Ongelijke leggers zijn uitgebreid en duidelijk, maar ze kijken niet kritisch naar de structuur waarin gewerkt wordt. Aanbeveling B – „Regierol KNGU: Vergroot de grip op trainers en clubs” – kan alleen werken als de KNGU het vertrouwen van de sporters heeft. Het feit dat een aantal trainers die in dienst waren van de KNGU op non-actief werd gezet als gevolg van de aantijgingen wegens misbruik, zegt genoeg over hoe weinig controle de KNGU eigenlijk heeft over deze trainers.

Misschien is een betere oplossing om te kijken hoe de federatie geherstructureerd kan worden. Aanbeveling C – „Voorwaardenscheppende rol voor gemeenten” – zou hier eventueel een rol in kunnen spelen, maar vereist wel dat gemeenten de mankracht en financiën hebben om het te kunnen realiseren.

Er moet een directer controle zijn op clubs op alle niveaus. Er moet voor gezorgd worden dat clubs een goed voorbeeld hebben. En er moet voor gezorgd worden dat sportfederaties onder duidelijker controle staan, of dat sporters een optie hebben om zonder lid te zijn van een federatie op hoog niveau actief te zijn of zelfs voor een alternatieve unie te kiezen.

Natuurlijk gaat dit gepaard met de wereldwijde structuur waarin de sportfederaties opereren, aangezien dit een wereldwijd probleem is. Het is daarom misschien geen gek idee als de Internationale Olympische Commissie kritisch naar zichzelf en de actuele structuur kijkt om te zorgen dat dit soort misdrijven niet meer kunnen plaatsvinden en dat sporters niet een federatie hoeven te vertegenwoordigen waar ze niet achter staan.

Toch moeten we daar beginnen waar we de macht hebben, en dat is binnen onze eigen structuur en met onze federaties. Er moeten gesprekken komen over hoe we de federaties op zo’n manier kunnen structureren dat sporters beschermd zijn en federaties gecontroleerd worden.

Misstanden moeten duidelijk gesanctioneerd worden. Dit moet op landelijk niveau, en niet alleen voor de KNGU. Want voor we het weten komt de volgende sport met enorme schandalen en met meer kinderen die zijn beschadigd voor de rest van hun leven omdat ze hun talent en passie volgden.