Crowdfunding voor ode aan het Paleis voor Volksvlijt in het Sarphatipark
Komend najaar moet in het Sarphatipark in Amsterdam een ode aan het Paleis voor Volksvlijt verrijzen. Het benodigde geld komt van de verkoop van volksaandelen.
Dat zijn initiatief voor een ode aan het Paleis voor Volksvlijt samenvalt met het demonteren van de ronde toren van De Nederlandsche Bank is toeval, zegt Ben Kremer van de culturele projectontwikkelingsstichting Het Nieuwe Zuiden. “Ik liep al langer rond met het idee om het lege platform in de vijver in het Sarphatipark te benutten voor een mooi kunstobject.”
Het Paleis voor Volksvlijt was een idee van Samuel Sarphati (1813-1866). Deze Amsterdamse arts en ondernemer was tijdens een bezoek aan Londen diep onder de indruk geraakt van het Crystal Palace, dat in 1851 door koningin Victoria was geopend. Sarphati vond dat Amsterdam ook een glaspaleis verdiende.
Daartoe richtte hij de Vereeniging voor Volksvlijt op, die in 1857 binnen een week een miljoen gulden ophaalde voor het ontwerp en de bouw. Het Paleis, ontworpen door architect Cornelis Outshoorn (1810-1875), groeide na de opening in 1864 snel uit tot een sociaal-culturele hotspot. Maar in de nacht van 17 april 1929 werd het gebouw, dat grotendeels uit glas en gietijzer bestond en werd verlicht door zesduizend gaslampen, getroffen door een vuur, zo verzengend dat de brandweer machteloos stond. Het werd niet herbouwd en het Frederiksplein veranderde in een grotendeels verlaten vlakte – tot in 1968 de Nederlandsche Bank er verrees, naar een ontwerp van Marius Duintjer (1908-1983).
Verzet
Het Paleis voor Volksvlijt bleef de fantasie prikkelen. Wim T. Schippers riep in 2002 de stichting tot Herbouw en Exploitatie van het Paleis voor Volksvlijt in het leven, omwille van de schoonheid en als daad van verzet tegen de lelijkheid die er voor in de plaats was gekomen. Op Schiphol werd in 2004 een bar-restaurant geopend onder een gietijzeren boog die was afgekeken van het paleis. Op het Gustav Mahlerplein op de Zuidas stond in het najaar van 2016 het kunstwerk Palace Ruin van James Beckett: een ruïne waar van tijd tot tijd rook uit opsteeg.
En nu heeft Ben Kremer dus plannen voor een kunstwerk bij het ‘liefdesbruggetje’ in de noordoosthoek van het Sarphatipark. Vorig jaar stuurde hij het in voor het buurtbudget van Oud-Zuid en De Pijp-Rivierenbuurt. Zijn plan haalde voldoende stemmen om de eerste ronde te overleven en werd vervolgens door het stadsdeel als haalbaar beoordeeld. In de finaleronde bleef het plan steken op 660 stemmen, niet voldoende voor een plek bij de laatste tien, maar Kremer zag voldoende aanknopingspunten om er toch mee door te gaan.
Elegant ribwerk
Hij vroeg een ontwerp aan de Amsterdamse kunstenaar Marjet Wessels Boer, onder meer verantwoordelijk voor Het begon met een dubbeltje bij de dubbeltjespanden op de Mauritskade, het Straatkleed in de Hendrick de Keyserstraat, de Verzonken buurttafel op KNSM-eiland en de Buurtbakens in de Houthavens. Zij bedacht een even luchtig als elegant ribwerk: ‘Een lichte representatie, als ware het het omhulsel van een geest die nog rondzwerft in het park en die je nieuwsgierig maakt naar zijn herkomst.’
Bij de uitvoering wordt rekening gehouden met de eenden en andere vogels. Zij moeten er moeiteloos tussendoor kunnen scharrelen en poep mag er zich zo min mogelijk ophopen.
Stadsdeel Zuid is bereid bij te dragen aan de realisering van het Paleisbeeld. Daarnaast wil Kremer zijn plan financieren door middel van de uitgifte van 500 zogenoemmde ‘volksaandelen’ à 50 euro per stuk. “Net zoals Sarphati deed in 1857.”
De volksaandelenverkoop begint morgenmiddag. Dan opent ook een kleine tentoonstelling over Sarphati’s visioen in de raamgalerie van De Franjo Studio & Het Nieuwe Zuiden, met oude beelden van het paleis , nieuwe beelden van een virtuele tour door het (3D-)paleis en het ontwerp van Wessels Boer.
Kopers van de aandelen krijgen een uitnodiging voor de onthulling van het Paleisbeeld en voor de jaarlijkse Sarphatilezing over stadsontwikkeling en volksgezondheid. “We zijn al bezig met de omgevingsvergunning. Dat zijn details, over het exacte formaat en de kleur. Als alles goed verloopt, kan het Paleisbeeld in oktober al in het Sarphatipark staan.”
Sarphati’s visioen, t/m 16/8 bij Het Nieuwe Zuiden, Tweede Van der Helststraat 41. Volksaandelen zijn te vinden op hetnieuwezuiden.nl.