Heel de VS zet zich schrap voor de uitspraak in de zaak-Floyd. ‘Geen gerechtigheid, geen vrede!’

De demonstranten voor de rechtbank van Minneapolis hebben hun oordeel al klaar. Daar weten ze allang wat de bedoeling was, toen politieagent Derek Chauvin (45) negen minuten en twintig seconden met zijn knie op de nek van George Floyd (46) ging zitten. ‘Moordenaar!’, roept een jonge vrouw door haar megafoon naar het sombere bruine gebouw in het centrum van de stad, voor deze zaak omringd met een dubbel hek met daartussen rollen prikkeldraad. En als de poort even opengaat, en de agenten zichtbaar worden die het fort bewaken: ‘Allemaal moordenaars!’ Niet alleen Chauvin staat hier terecht, maar het hele politiesysteem.

Maar hoe hard er ook wordt geroepen, hoe hard er ook is geroepen het afgelopen jaar, niet alleen hier in Minneapolis maar in honderden steden en dorpen in de Verenigde Staten en zelfs daarbuiten, de enigen die gaan bepalen hoe schuldig Chauvin is aan de dood van Floyd zijn de twaalf leden van de jury, die zich maandagmiddag hebben afgezonderd om zich over die kwestie te buigen.

Uren, dagen, weken

Dat kan uren gaan duren, dat kan dagen gaan duren, dat kan weken gaan duren – maar Amerika zet zich schrap. In Minneapolis is niet alleen het gerechtsgebouw tot een vesting verbouwd, maar staan ook dubbele hekken, in betonnen voeten gestoken, rond politiebureaus en andere overheidsgebouwen. Er rijden colonnes Hummers en gecamoufleerde pantserwagens door de stad, er staan zwaarbewapende soldaten op straathoeken en bij de winkelcentra. Lake Street, de historische as waar vorig jaar in de anarchie na de dood van Floyd tientallen winkels in vlammen op gingen, is nu bezet gebied. De met spaanplaat betimmerde gevels maken van elke straat een goot, zonder absorptievermogen, waar niemand meer iets te zoeken heeft. De winkels zijn boodschappen geworden. Zeg hun namen! Geen gerechtigheid, geen vrede! Fuck de politie!

Wilt u dit artikel liever beluisteren? Hieronder staat de door Blendle voorgelezen versie.

Niet alleen Minneapolis maakt zich op voor de uitspraak. In San Francisco en New York zijn bij de politie alle verloven ingetrokken. In Washington draaien de agenten diensten van twaalf uur. Rond Philadelphia worden duizend soldaten van de Nationale Garde achter de hand gehouden om in te grijpen.

De wereld kijkt mee

‘Dat zegt al genoeg’, zegt Trei Connor zondagavond bij het monument voor George Floyd, op het kruispunt waar hij elf maanden geleden stierf. Connor is met zijn twee tienerkinderen uit het vijf uur verderop gelegen Milwaukee naar Minneapolis gereden om bij de laatste dag van de rechtszaak te zijn. ‘Als ze zich zo voorbereiden, dan bereiden ze zich voor op vrijspraak. Ze weten hoe groot de woede zal zijn.’

De spanning, de zenuwen, de sluimerende woede: het tekent de Amerikaanse onzekerheid over het eigen rechtssysteem. Als zo’n zaak, waarin de hele wereld heeft kunnen zien hoe een (zwarte) man stierf onder de knie van een (witte) agent, niet tot (voldoende) repercussies leidt, wat dan wel?

De uitspraak, en de reactie daarop, zal laten zien wat de stand van Amerika is, op het gebied van de gerechtigheid.

De aanklachten tegen Derek Chauvin

De vraag die de jury gaat beantwoorden is niet of Chauvin schuldig is. De vraag die de jury gaat beantwoorden: is Chauvin schuldig in het Amerikaanse rechtssysteem?

En dat zijn eigenlijk drie vragen, namelijk de drie aanklachten tegen Chauvin. Was het doodslag? Was het zware mishandeling, met de dood als gevolg? Was het dood door schuld? Op de eerste aanklacht staat maximaal 40 jaar gevangenisstraf. Op de tweede maximaal 25 jaar. Op de derde maximaal 10 jaar.

(Overigens probeerden de aanklagers niet te bewijzen dat Chauvin de intentie had om Floyd te doden. Zelfs de doodslag was ‘onbedoeld’, een variant uit het strafrecht van Minnesota die lastig vertaalbaar is. Maar de eerste twee aanklachten heten wel degelijk ‘murder’, tweedegraads en derdegraads, en het geweld was volgens de aanklagers wél de bedoeling.)

‘De verdachte is schuldig aan alle drie de aanklachten’, was de laatste zin van de officier van justitie Steve Schleicher in zijn re­qui­si­toir maandag. ‘En er is geen excuus.’

‘Het OM heeft niets hard kunnen maken’, was een van de laatste zinnen van advocaat Eric Nelson van Chauvin in zijn slotpleidooi maandag. ‘Zolang je redelijkerwijs kunt twijfelen, is de verdachte onschuldig.’

Vijfenveertig getuigen

De afgelopen drie weken zijn vijfenveertig getuigen aan het woord gekomen, die de argumenten van de aanklagers en de advocaten moesten ondersteunen. Getuigen van het incident vertelden tot in detail hoe ze zagen dat het misging. Een van hen belde de politie, omdát de politie over de schreef ging. Een ambulancemedewerker vertelde hoe Floyd al dood was toen hij arriveerde, en dat Chauvin toen nog steeds met zijn knie op hem zat. Een hart-longexpert wees, aan de hand van de beelden, op het precieze moment dat Floyd zijn laatste adem uitblies. De hoofdcommissaris van de politie van Minneapolis vertelde dat het geweld van Chauvin ‘onnodig’ was, en niet volgens de voorschriften was.

De advocaat van Chauvin haalde er een oud-politieagent uit Californië bij, die vond dat de methode van Chauvin wél gepast was. En hij haalde er een arts bij, die zei dat de doodsoorzaak onduidelijk was, en wellicht een combinatie van een overdosis en een hartaanval. Net op dat moment.

Maar het Openbaar Ministerie schoot daar weer flinke gaten in. De oud-politieagent moest erkennen dat Chavin volgens de reglementen zijn geweld had moeten aanpassen aan het verzet van de verdachte – dus zeker toen Floyd buiten bewustzijn raakte (waar omstanders hem op wezen). En de arts moest erkennen dat, als Floyd een hartaanval had gehad, nog te redden was geweest als hij daarna medische hulp had gekregen. De overdosis-theorie strookt niet met de wetenschap: Floyd had weliswaar de drug fentanyl in zijn bloed (hij was verslaafd aan pijnstillers, de bekende Amerikaanse epidemie), maar niet in de verhouding die bij overdoses wordt aangetroffen. Ook zijn manier van ademen kwam daarmee niet overeen.

De tactiek van de verdediging: twijfel zaaien

Maar toch: de verdedigers van de verdachte hoeven slechts twijfel te zaaien, zoals advocaat Nelson maandag ook weer benadrukte tegenover de jury. ‘Er is niet genoeg bewijs. Redelijke twijfel is een hoge standaard.’ Als maar één van de twaalf juryleden meegaat in die twijfel, is dat al genoeg om het proces te laten mislukken: dan blijft de jury ‘hangen’, en moet het helemaal worden overgedaan. Ook is het mogelijk dat de jury tot een soort compromis komt en het Chauvin unaniem onschuldig verklaard aan de sterkste aanklachten, waar lange straffen op staan, en schuldig aan de zwakste aanklacht, waar maximaal tien jaar op staat.

‘Ik heb er geen vertrouwen in’, zegt Trei Connor. ‘Ja, de bewijzen zijn duidelijk. Maar er hoeft maar één jurylid te zijn die denkt: de politie moest hem toch arresteren, hij stribbelde tegen. Eigen schuld. En dan gaat hij vrijuit.’

Het is een cynische scepsis die breed te horen is, onder zwarte Amerikanen. ‘We hebben dit al zo vaak zien gebeuren’, zegt Dini, die toekijkt hoe de National Guard posities inneemt bij het winkelcentrum dat vorig jaar al geplunderd is. ‘Als een witte agent een zwarte man doodt, dan vinden veel witte mensen dat oké. Maar ik kan je wel zeggen: veel van ons pikken dat niet meer. Het wordt chaos hier.’

Hij heeft de cijfers aan zijn kant. Sinds 2005 zijn bijna 14 duizend incidenten geweest waarin politieagenten een Amerikaan hebben doodgeschoten. Vier van de tien slachtoffers zijn Afro-Amerikaans; hun aandeel in de bevolking is 13 procent. Van de agenten is maar 1,1 procent aangeklaagd voor doodslag of dood door schuld, zei Philip Stinson van de Bowling Green State University in Kentucky, die politiegeweld bestudeert, afgelopen week tegen The New York Times. Van die 140 zijn er 44 veroordeeld, meestal voor een minder ernstig vergrijp.

Elke dag vallen er drie doden door politiegeweld, een gemiddelde dat ook tijdens de rechtszaak tegen Floyd is gehaald. In het nabijgelegen Brooklyn City werd vorige week Daunte Wright doodgeschoten door agent Kim Potter. Nadat ze wegens een verlopen kenteken had laten stoppen (en nadat hij had willen vluchten), vuurde ze in plaats van haar stroomstootwapen haar pistool.

Varkenskop

De woede uit zich in demonstraties, soms in plunderingen, soms in brandstichting, en richt zich ook steeds directer op betrokkenen. In Californië werd een varkenskop gelegd voor de vermeende deur van de oud-politieman die voor Chauvin getuigde. In Champlin, een voorstadje van Minneapolis, is het huis van Potter voor de zekerheid omringd door hekken en beton; er staan drie politiewagens voor de deur, en overal langs de kronkelende wegen van de wijk staan bordjes dat het verboden is te parkeren.

Complicerende factor is dat deze protesten ook worden aangegrepen door rechtse provocateurs. Zo werd dit najaar een Texaans lid van de Boogaloo Bois aangeklaagd, een groep extremisten die een burgeroorlog voorstaan, omdat hij met een kalasjnikov op het politiebureau had geschoten dat vorig jaar na de dood van George Floyd in Minneapolis in brand werd gestoken.

‘We weten niet wat er gaat gebeuren, en wanneer’, zegt een medewerker van fietsenwinkel The Hub, die spaanplaten aan zijn gevel aan het schroeven is. De winkel staat vlak achter het politiebureau, dat nog steeds geblakerd en dichtgespijkerd is. ‘Vorig jaar heeft de verzekering alle fietsen vergoed die toen zijn gestolen. Maar ik vrees dat ze dat niet nog een keer gaan betalen.’