D66 dient wet in voor schrappen ‘denkpauze’ bij abortus: ‘Overbodig en onnodig betuttelend’

Als nieuwe woordvoerder medisch-ethische kwesties beheert D66-Kamerlid Rob Jetten na het afscheid van Pia Dijkstra een van de klassieke kroonjuwelen van de partij. De democraten kwamen eerder met de Donorwet, ze sleutelen nog aan de Voltooid Levenwet en dinsdag stuurt Jetten een voorstel naar de Tweede Kamer om de verplichte ‘beraadtermijn’ van vijf dagen bij abortus te schrappen.

Artsen zijn nu verplicht vijf dagen te wachten met een ingreep na een aanvraag, een meerderheid van de Tweede Kamer wil daarvan af (zie kader), Jetten probeert die politieke meerderheid nu te verzilveren. “Al vanaf het eerste moment dat over deze wet werd gesproken, zo’n veertig jaar geleden, klinkt kritiek op deze termijn. Toen al vond men het overbodig en onnodig betuttelend.”

Waarom vindt u dit zo belangrijk?

“Het kan leiden tot onnodige extra psychische druk als vrouwen na lang nadenken tot zo’n besluit komen en dan weer moeten wachten. Het is al zo’n ingrijpend besluit, waarbij niemand over één nacht ijs gaat. Daarbij is onze abortuszorg zo goed dat artsen ook zonder verplichte termijn weloverwogen te werk gaan, beoordelen of de vrouw niet gedwongen wordt bijvoorbeeld. Onze wet laat de vijfdagentermijn los als verplicht minimum, maar het kan zijn dat in overleg met de arts de denkpauze in sommige gevallen langer wordt dan vijf dagen.”

Het demissionaire kabinet waagt zich doorgaans niet aan medisch-ethische wijzigingen. Is dit niet voor de bühne dan?

“Dat denk ik niet. Deze wet is niet controversieel verklaard, dus wat ons betreft kunnen we het snel behandelen in de Tweede Kamer. Vorig jaar namen we hiervoor het initiatief, de Raad van State keek naar ons plan en stuurde hun positieve reactie vorige maand. Die feedback hebben we verwerkt. Dan vind ik het eerlijk om er niet nog maanden op te gaan zitten, maar het gewoon naar het parlement te sturen. Ik denk overigens niet dat de wet al per 1 juli van kracht wordt; artsen en klinieken zullen hun protocollen moeten aanpassen.”

Geregeld zijn er antiabortusprotesten bij de klinieken, ondanks eerdere pleidooien voor ‘bufferzones’. Wat vindt u daarvan?

“Het recht om te demonstreren is belangrijk en daar staan we voor, maar ik vind sommige gevallen meer intimidatie dan demonstratie. Als je wat tegen de regels hebt, kom dan hier bij ons op het Plein bij de Tweede Kamer staan, maar niet zo dicht bij deze kwetsbare vrouwen die op het punt staan een ingrijpende keuze te maken. Ik roep vooral burgemeesters van de steden met een abortuskliniek op om één lijn te trekken; zorg ervoor dat er meer afstand komt tussen protest en kliniek.”

In de coalitie met de ChristenUnie zijn veel medisch-ethische kwesties ‘bevroren’. Wat wil u de komende jaren inhalen?

“Het klopt dat de ruimte soms wat kleiner was. Maar Pia Dijkstra is heel druk geweest met de wet Voltooid Leven, en er zijn stappen gezet met de Donorwet en actieve levensbeëindiging van ernstig zieke kinderen. Zulke ingrijpende plannen kosten tijd; snel scoren is niet het doel. Ik voel het niet zo dat je nergens toe kan komen hoor. In gesprekken met CU-collega Gert-Jan Segers merk ik dat je erg dicht bij elkaar komt als je gemeenschappelijke doelen bespreekt. We willen zo veel mogelijk ongewenste zwangerschappen en herhaalde abortussen voorkomen, dat voorbehoedsmiddelen voldoende beschikbaar zijn. Ik vind ook dat onze seksuele voorlichting beter moet. In Scandinavische landen gaat het bij de voorlichting ook over: wat als er een zwangerschap volgt? Daardoor zijn jonge mannen en vrouwen daar beter in staat er een gesprek over te voeren.”

Maar wat gaat u zelf agenderen de komende tijd, zonder coalitiedruk van bijvoorbeeld ChristenUnie?

“We moeten kijken naar de rol van algoritmes in de zorg: kan een wiskundige formule bepalen wie nog een behandeling krijgt? Nee, vinden veel mensen, maar technologie kan wel helpen om de zorg te verbeteren. En ook de mogelijkheden voor embryo-onderzoek om erfelijke ziekten te voorkomen, moet serieus worden verruimd.”