Mr. Frank Oranje, de notaris die zijn gezin en zijn beroepsgroep in verbijstering achterliet

Eerst was er een schok in de wereld van notariaat en advocatuur toen november vorig jaar bekend werd dat Frank Oranje zichzelf van het leven had beroofd. Hij werd 58 jaar. Kort daarvoor had notaris Oranje zijn functies neergelegd bij Pels Rijcken, een zeer gerenommeerd Haags advocaten- en notariskantoor dat het de Nederlandse staat in rechtszaken vertegenwoordigt.

Maar afgelopen dinsdag was er verbijstering toen bekend werd waarom Oranje zo plotseling geen notaris meer was. Oranje had namelijk jarenlang gefraudeerd en miljoenen van cliënten weggesluisd, en zijn werkgever had hem per direct de deur gewezen. De man die in 2017 nog een speech hield over ‘integer ondernemen’ en het ‘morele kompas’ van zijn kantoor prees op een congres ter ere van het 25-jarig bestaan van hun sectie ondernemingsrecht, bleek heimelijk een eigen, frauduleuze onderneming te hebben gevoerd binnen Pels Rijcken. 

Ook het kantoor kwam dinsdag met een verklaring, waarin het liet weten ‘geschokt’ te zijn door Oranjes gedrag en niet te begrijpen wat hem heeft bewogen. ‘Hij heeft het vertrouwen dat in hem als notaris is gesteld ernstig beschaamd.’

Scherp en erudiet

Oranje werkte al 25 jaar bij Pels Rijcken en was in 2018 nog benoemd tot managing partner, de bestuursvoorzitter van het prestigieuze kantoor. Een scherp en erudiet jurist, werd hij genoemd, die ook een zetel had in de Gecombineerde Commissie Vennootschapsrecht van de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie (KNB), een adviesorgaan dat onder meer ministeries adviseert.

Nu blijkt dat Oranje zijn eigen klanten en zijn kantoor belazerde door ‘substantiële bedragen via omwegen’ naar privérekeningen te sluizen. Iets wat hij vele jaren heeft gedaan, schrijft Pels Rijcken. ‘Hij heeft deze overboekingen door geraffineerd frauduleus handelen, waaronder valse documenten, een regulier voorkomen gegeven, waardoor dit bij kantoor en bij de rechthebbenden op de gelden onopgemerkt is gebleven.’

Het bericht over het overlijden van Oranje van vorig jaar is inmiddels van de website van Pels Rijcken verwijderd. Op de site van de KNB stond Oranje tot vorige week nog vermeld als voormalig lid van het adviesorgaan Gecombineerde Commissie Vennootschapsrecht. In herinnering, stond er achter. Ook dat is nu verwijderd.

Frank Oranje begeleidde als notaris onder meer grote vastgoeddeals en trad daarbij op als een zogeheten escrow-agent, een tussenpersoon tussen koper en verkoper. Die heeft daarvoor een derdengeldenrekening, waarop hij geld van de partijen bewaart tot een deal is afgerond en alles contractueel klopt. Volgens Pels Rijcken heeft Oranje in drie zaken geld van de derdenrekening weggesluisd.

Verbijsterend, noemt de Rotterdamse notaris Aniel Autar de zaak. Hij deed in de kleine wereld die het notariaat is een aantal keer zaken met Oranje, die hij een grappige en scherpe jurist vond. Iemand die in alles de wind mee leek te hebben. ‘Het is natuurlijk in de eerste plaats een verschrikkelijk drama voor zijn naasten. Maar zeker ook voor onze beroepsgroep. Betrouwbaar zijn is waarvoor wij op aarde zijn, het wordt erin geramd op de beroepsopleiding en je zweert er een eed op bij de rechtbank.’

‘Direct aangezuiverd’

Pels Rijcken liet dinsdag weten dat de verdwenen gelden direct na de eerste onderzoeksbevindingen zijn ‘aangezuiverd’ en bij de rechthebbenden terecht zijn gekomen. Ook zegt het kantoor dat de interne procedures zijn aangescherpt. In de verklaring benadrukt het kantoor dat Pels Rijcken geen verdachte is in het onderzoek en dat er ‘geen enkele aanwijzing’ is dat er nog andere medewerkers van het kantoor betrokken zijn bij de kwestie.

Binnen de advocatuur en het notariaat bestaat waardering voor het feit dat Pels Rijcken de schade direct heeft hersteld. Maar er is ook verbazing over het standpunt dat de firma zelf ook slachtoffer zegt te zijn van de voormalige voorzitter. Want hoe werd het kantoor bestuurd en gecontroleerd als iemand jarenlang kon frauderen? Gold bij Pels Rijcken niet het principe dat alle transacties bekeken moesten worden door vier ogen en van twee handtekeningen moesten zijn voorzien? Die verbazing heeft ook Autar. ‘Ik zou binnen ons kantoor nooit in mijn eentje over geld kunnen beschikken. Maar ik weet niet hoe dat is ingericht bij de grote zakelijke kantoren zoals Pels Rijcken, waar ze veel minder transacties hebben, maar wel heel grote.’

Het communicatiebureau Hill+Knowlton, dat door Pels Rijcken in de arm is genomen om deze crisis te bezweren, was woensdagmiddag niet bereikbaar voor commentaar. Uit gegevens bij de Kamer van Koophandel blijkt wel dat Oranje een eigen stichting derdengelden op zijn privéadres had geregistreerd. Die stichting is in november vorig jaar opgeheven.

De grootste vraag waarmee Oranje zijn kantoorgenoten achterlaat is toch wel waarom hij het heeft gedaan. Het geld dat hij achterover drukte, is nog steeds zoek. Oranje heeft aan zijn kantoorgenoten nooit opheldering willen geven nadat zijn malversaties eenmaal waren ontdekt. In een verklaring in het Financieele Dagblad zeggen ook zijn nabestaanden te worstelen met ‘vele onbeantwoorde vragen’.

Het Openbaar Ministerie, dat in september vorig jaar Pels Rijcken informeerde over een onderzoek naar Oranje, heeft de zaak na zijn overlijden op een laag pitje gezet en bekijkt later of er nog aanvullend onderzoek nodig is. Wel doet het Bureau Financieel Toezicht (BFT), de toezichthouder van het notariaat, nog onderzoek naar de affaire.

Daar is de Koninklijk Notariële Beroepsorganisatie blij mee, zegt voorzitter Annerie Ploumen. ‘We zijn echt geschokt door deze zaak. Het is onbegrijpelijk en onbestaanbaar dat een notaris geld onttrekt aan een derdengeldenrekening.’ Ze hoopt dat door het onderzoek van het BFT duidelijk wordt wat er precies gebeurd is en hoe de controle bij Pels Rijcken was geregeld. ‘Dan kunnen we als notariaat ook weer van deze affaire leren.’

Praten over gedachten aan zelfdoding kan bij de crisislijn van 113 Zelfmoordpreventie. Bel 0900-0113 voor een gesprek. U kunt ook chatten op www.113.nl.