Zijn schoenen met carbon de nieuwe ‘wondersloffen’?

Op de weg lieten ze al hun sporen na, de nieuwe atletiekschoenen met carbon erin. Een recordaantal Nederlanders liep de olympische marathonlimiet. Wondersloffen worden ze genoemd, omdat er in het contact met de grond minder energie verloren gaat. De verwachting was dat ze vooral op de langste loopafstand noemenswaardige tijdwinst zouden opleveren. Inmiddels wijzen de statistieken van de baanatletiek ook op interessante effecten.

“Het ene na het andere onaantastbaar gewaande record moet eraan geloven”, stelt Frank Koopmans van de werkgroep statistiek van de atletiekunie KNAU. Denk aan de wereldrecords op de 5000 en 10.000 meter bij de mannen. Of de mondiale toptijd op de 1500 meter bij de vrouwen die met meer dan twee seconden verpulverd werd. Ook het Britse indoorrecord op de 800 meter van Sebastian Coe sneuvelde na 37 jaar, door toedoen van Elliot Giles – een atleet die nog nooit een mondiale finale bereikte en met 1.43.63 de op twee-na-snelste tijd uit de geschiedenis liep. In The Guardian noemde hij de suggestie dat zijn prestatie mede te danken is aan het nieuwe schoeisel een belediging.

Vijftiende plaats

Maar wie inzoomt op zijn afstand ziet dat in de jaren voor 2018 een tijd van 1.48.00 gemiddeld goed was voor de vijftiende plaats op de Europese seizoensranglijst. In 2020-2021 is dat tot nu toe 1.46.51, rekent Koopmans voor. Dat duidt op een gemiddeld voordeel van 1,5 seconde op de 800 meter, al benadrukt hij dat dat een voorlopige conclusie is. “Op de langere afstanden wordt het voordeel in ieder geval groter.”

In navolging van Giles geloven ook sommige Nederlandse EK-deelnemers niet dat het moderne schoeisel voor wonderen zorgt. Weliswaar dragen ze allemaal een carbonschoen – ieder sportmerk heeft inmiddels een variant – toch lijkt het alsof ze bang zijn dat een lofzang op het materiaal afbreuk doet aan hun prestaties.

Femke Bol, in het Poolse Torun torenhoog favoriet voor goud op de 400 meter, benadrukt dat trainingsarbeid en talent beslissend zijn. “Uiteindelijk moet je fit zijn. Ik geloof niet dat schoenen een groot verschil maken.” Tony van Diepen, die op het vorige EK brons won op de 400 meter, denkt dat ze vooral mentaal helpen. “Ik loop er nu een jaartje op. Het zijn prima schoenen, maar er moet een goed motortje boven zitten. Ze kunnen wel een psychologisch effect hebben. Als je het idee hebt dat je op hele snelle spikes loopt, krijg je vleugels.”

The million dollar question

Mike Foppen, kanshebber op de 3000 meter, draagt de Dragonfly van Nike – de fabrikant die als eerste carbon gebruikte. “Het is redelijk flexibel materiaal. Indoor loopt het alleen minder comfortabel, omdat de bochten schuin zijn en je dan aan het schuiven bent.” Wat het effect precies is, noemt hij lachend ‘the million dollar question’. “De eerste keer dat ik ze aantrok, vond ik ze niet zo fijn. Het was een onnatuurlijk gevoel. Je moet er echt mee leren lopen. In het begin had ik stijve spieren op plekken die ik normaal nooit voel. Maar nu merk ik aan het einde van wedstrijden en trainingen dat ik minder vermoeidheid ervaar. Je bespaart energie.”

Een kenner ziet ook een verschil in loopstijl. De carbonplaat zorgt voor een verend effect, waardoor er minder kracht verspeeld wordt en de snelheid dus langer vastgehouden kan worden.

Zeven seconden sneller

Foppen is ervan overtuigd dat de schoenen een voordeel geven. Hoeveel? Dat is volgens hem moeilijk te zeggen. “Ik loop nu zeven seconden sneller dan vorig jaar op mijn oude spikes. Alleen ben ik ook een betere atleet geworden, qua niveau. Het effect van de schoen zal dus ergens tussen de nul en zeven seconden in zitten.”

Hoe dan ook maakt deze ‘klapschaats van de atletiek’ het lastiger om tijden in historisch perspectief te plaatsen. Wat zegt een eventuele recordregen op de EK indoor over het huidige niveau van de sport? Foppen heeft vergelijkingen met het verleden altijd al onzinnig gevonden. “Er is zoveel veranderd. Niet alleen het materiaal, ook de kennis over voeding bijvoorbeeld of fysiotherapie. Je kunt mijn tijden niet naast die van Kamiel Maase leggen. Dat was twintig jaar geleden. Het gaat er veel meer om welke footprint je nalaat als atleet. Ik hoop één van de beste lange afstandslopers van Nederland te worden en of ik dan uiteindelijk beter ben dan Kamiel, maakt niet uit. Voorlopig ben ik Europese top, terwijl hij de mondiale finales liep. Dat niveau heb ik nog niet. Dat vind ik wel een belangrijke constatering.”

Lees ook:

Femke Bol, de nieuwe ster van de atletiek, blijft nuchter onder recordregen

Haar wereld is niet meer dezelfde als een jaar geleden. Femke Bol is de nieuwe ster van de atletiek. Zondag liep zij weer een nationaal record. ‘Het is echt bijzonder hoe zij met alle veranderingen om gaat.’