Het vertrouwen in de coronamaatregelen neemt af. ‘Gooi de terrassen weer open’
De steun voor de coronamaatregelen neemt af, blijkt uit onderzoek van I&O research. Experts weten wel waarom. ‘Mensen hebben een chronisch tekort aan vitamine S.’
Een kopje koffie drinken op het terras, na negen uur ‘s avonds nog even een ommetje maken, of met een groepje een middag in het park doorbrengen: een groeiend aantal mensen wil dat de coronaregels worden versoepeld, blijkt uit onderzoek van I&O Research. Het peilingbureau meet sinds het begin van de crisis hoeveel draagvlak er is voor het coronabeleid.
Eind januari kreeg de aanpak van de epidemie nog steun van 75 procent van de Nederlanders. Begin maart bleek dit percentage gedaald tot 62 procent. Het minste vertrouwen is er in de economische coronamaatregelen van het kabinet. Van de 2685 ondervraagde Nederlanders vindt 60 procent dat de terrassen wel weer open kunnen.
Het verbaast hoogleraar psychologie Paul van Lange, van de Vrije Universiteit niets. De crisis duurt nu al zo lang. “Mensen hebben ook vitamine S nodig. De S staat voor sociaal contact. Daar hebben ze nu een chronisch gebrek aan.”
Bovendien is de dreiging van het coronavirus abstracter geworden, denkt Van Lange. “Tijdens de eerste lockdown, de eerste golf, was de dreiging heel concreet. Je hoorde bij wijze van spreken de ambulances en zag op tv mooi gemaakte reportages uit ziekenhuizen. Nu krijgen we vooral abstracte informatie over een virus uit Groot-Brittannië of Zuid-Afrika. Die zijn echt wel een bedreiging, maar je kunt niet zelf zien: kijk, daar gaat weer zo’n Engelse variant.”
Schieten met een kanon op een mug
Ook hoogleraar gezondheidscommunicatie Julia van Weert van de Universiteit van Amsterdam ziet dat de urgentie van de crisis wat naar de achtergrond is geraakt. “De cijfers zijn relatief stabiel”, zegt zij. “Veel mensen denken: het gaat toch best goed, schieten we niet met een kanon op een mug? Ze lijken te vergeten dat het relatief goed gaat dankzij al die maatregelen. Jaap van Dissel zei vorige week: we hebben 41.000 ziekenhuisopnames voorkomen met deze maatregelen en meer dan zesduizend IC-opnames. Dat zijn enorme getallen.”
Van Weert is adviseur van de RIVM Corona Gedragsunit en ook die ziet het vertrouwen in de afwegingen van het kabinet tijdens de coronacrisis dalen. Veel maatregelen (afstand houden, thuiswerken, testen bij klachten) kunnen weliswaar nog op brede steun rekenen, maar op de stelling ‘bij het bepalen van de maatregelen denk ik dat de overheid maatschappelijke belangen goed afweegt’, antwoordde bij de laatste meting (half februari) iets minder dan 50 procent met ‘eens’. Vorig jaar mei was dat nog bijna 70 procent.
Wat zijn de risico’s van het openen van de terrassen?
Het kabinet wil de terrassen niet openen en ook virologen en epidemiologen zijn huiverig. Waarom? De belangrijkste reden is dat woensdag al een pakket aan versoepelingen is ingegaan. Kappers gingen open, winkelen is mogelijk op afspraak en 27-minners hebben meer mogelijkheden om te sporten. En middelbare scholieren krijgen sinds deze week weer een dag in de week les. Wat het effect is van die versoepelingen op het aantal besmettingen en ziekenhuisopnames is waarschijnlijk pas over twee weken duidelijk.
Ook over deze versoepelingen had het kabinet al aarzelingen, vanwege de opmars van besmettelijke varianten. Die gaat langzamer dan eerder werd gevreesd, maar wel gestaag. Half februari was zo’n 40 procent van de nieuwe besmettingen van een zorgelijke variant.
Mensen ontmoeten op veilige afstand op een goed geventileerd terras is op zich veiliger dan binnen, als het terras verder leeg zou zijn. Maar dat er veel mensen bij elkaar komen die langere tijd in elkaars buurt verblijven, vergroot het risico. En de vraag is of iedereen altijd anderhalve meter afstand houdt, zeker als er alcohol in het spel is. Al is een terras waar de regels gehandhaafd worden veiliger is dan een feestje in het park waar iedereen op elkaars lip staat.
Het zou volgens Van Weert goed zijn voor het het vertrouwen in de aanpak als het kabinet niet alleen duidelijker maakt welke ramp het met de maatregelen heeft voorkomen, maar beter uitlegt welke afwegingen het maakt, op de korte, én de lange termijn. “Ik ben er ergens wel van overtuigd, ook omdat ik dichterbij het vuur zit, dat sociaal-maatschappelijke en economische perspectieven worden meegewogen, maar dat hoor je in de communicatie nog veel te weinig terug.”
Het ‘hoe en waarom’ van de maatregelen mogen wat Van Weert betreft wel wat meer aandacht krijgen van het kabinet. “En laat vooral zien wat er wel kan. Dat is ook belangrijk voor kwetsbare groepen. Breng mensen op ideeën, geef praktische voorbeelden van hoe je dingen wel kunt organiseren.”
Psycholoog Van Lange zoekt de oplossing vooral in versoepeling. Net als 60 procent van de ondervraagden in het I&O-onderzoek, vindt hij dat het kabinet er goed aan doet om per 1 april de terrassen te openen. “De lente komt eraan, de dagen worden langer, mensen willen weer meer naar buiten. Zodra het een beetje zonnig wordt, duiken mensen de terrassen op, bijna ongeacht leeftijd, dat zit in onze cultuur. Onderzoek laat zien dat positieve verhalen delen en samen lachen heel belangrijk is. Mensen snakken ernaar. Terrasjes zijn een prima aanvulling op beeldschermen en wandelingen en ze geven juist die extra dosis vitamine S waar je verder mee kunt.”
Lees ook:
Het vertrouwen in het coronabeleid neemt af, want we begrijpen er niets meer van
De Nederlander houdt zich nog wel aan de coronamaatregelen, maar het vertrouwen in het beleid neemt af. Steeds meer mensen vinden dat de maatschappelijke belangen slecht worden afgewogen en dat het kabinet een onduidelijke koers vaart. Dat blijkt uit gedragsonderzoek van het RIVM.