Direct naar artikelinhoud
Interview

D66-lijsttrekker Sigrid Kaag: ‘Ik ga nooit mijn mond houden’

D66-lijsttrekker Sigrid Kaag: ‘Ik ga nooit mijn mond houden’
Beeld Jitske Schols

D66-lijsttrekker Sigrid Kaag wil af van ‘tien jaar planloos VVD-beleid’ én het stempel dat ze elitair is. ‘Ik weet welke kansen ik heb kunnen krijgen. En ik heb ervoor gewerkt. Punt.’

Sigrid Kaag (59) komt er tijdens het interview opeens achter dat D66 – háár partij – de gratis schoolboeken in het middelbaar onderwijs schrapt. “O, dat was mij eerlijk gezegd nog niet opgevallen.” Ze baalt dat ze het niet wist. “Ik ben juist altijd heel goed voorbereid.”

D66 wil miljarden euro’s extra in het onderwijs investeren. Maar uit de doorrekening van het Centraal Planbureau (CPB) blijkt óók dat de zelfverklaarde onderwijspartij 200 miljoen euro bezuinigt op gratis schoolboeken: alleen arme gezinnen krijgen de lesboeken straks nog vergoed. “Je moet niet alles aan één voorbeeld onttrekken,” zegt Kaag daarover. “Het gaat om het verhaal dat ik wil vertellen. Dat gaat niet over schoolboeken, maar over het ondersteunen van kansengelijkheid. Gratis schoolboeken kunnen daar een bijdrage aan leveren, maar er zijn meer manieren.”

“Ik vind debatten oersaai als politici elkaar om de oren slaan met één voorbeeldmaatregel. Wat mensen willen, is dat hun kinderen kunnen lezen en schrijven. Dat gaat veel meer over het resultaat dan over het hoe. En dat vind ik ook belangrijker: op resultaten ben je afrekenbaar. Maar er zal na dit interview vast zo’n wijsneus aan een talkshowtafel zeggen: ‘Ha, ze wist het niet van de schoolboeken’.”

Toch kunnen schoolboeken voor gezinnen een grote kostenpost zijn.

“Dat klopt. Ik zie het met mijn salaris al. Mijn zoon studeert in Wageningen, als je dan zo’n tikkie voor boeken krijgt, is dat fors. Ik kan het gelukkig betalen. Als je een klein inkomen hebt, vormt zo’n rekening een enorme barrière.”

Dus u gaat nog eens kijken of schrappen wel zo’n goed idee is?

“We willen de laagste inkomens compenseren. En ik kan mij voorstellen dat de school een potje achterhoudt voor mensen die het zelf niet kunnen betalen.”

Uit de doorrekening van het CPB blijkt ook dat GroenLinks en PvdA de komende jaren méér aan onderwijs willen uitgeven dan de zelf­verklaarde onderwijspartij D66. Steekt dat?

“Dat vind ik juist fijn! We kunnen meer voor onderwijs doen als we niet de enige zijn die voor onderwijs zijn. Met klimaatbeleid is het net zo. Ik vind dit een mooie, positieve wedstrijd.”

Uw campagne draait om ‘nieuw leiderschap’. Het programma spreekt van een ‘nieuw begin’. Maar D66 regeert sinds 2011 volop mee, via allerlei akkoorden en sinds 2017 in het kabinet. Trekt u uw handen af van uw voorganger Alexander Pechtold?

“Nee. Ik denk wel dat elke leider eigen accenten legt. Dat nieuwe begin moet je afzetten tegen tien jaar planloos VVD-beleid. Je moet het ook afzetten tegen hoe we uit de coronacrisis willen komen: het moet eerlijker, groener. En ik denk aan de toeslagenaffaire: we moeten de rechtsstaat versterken. Wij waren er als D66 natuurlijk ook bij. De kansenongelijkheid is gegroeid. Dat mag niet, wij zijn Néderland. Je moet hier het beste uit jezelf kunnen halen. Ik wil niet leven in een land waarin een deel van de bevolking stelselmatig wordt vergeten of achterblijft.”

Is D66 daar te veel in meegegaan?

“Het verkiezingsprogramma is niet in een vacuüm geboren. We zijn trots op de dingen die we met het kabinet bereikt hebben, zoals het klimaat­akkoord, het pensioenakkoord en de investering in onderwijs. Wij hebben gezorgd voor 2 miljard erbij voor onderwijs, terwijl VVD en CDA samen amper 300 miljoen wilden. Maar het is niet genoeg gebleken. Er is nu meer ongelijkheid in de samenleving. Dat zie je ook bij de discussie over zzp’ers. Wij hadden als partij heel erg een beeld van de florerende zzp’er. Maar mede door de coronacrisis zien we nu ook dat we deze mensen beter moeten beschermen. We moeten zeggen dat we dat onderschat hebben. En dan is het politiek integer om te zeggen: we moeten onze koers aanpassen.”

U wilt de samenleving openen voor mensen die gevaccineerd zijn. Zitten straks alle babyboomers ingeënt aan de Côte d’Azur en zuchten de studenten onder een kwakkelzomer?

“Nee! Het gaat ons om de héle samenleving, dus ook voor mensen die nog geen vaccin hebben gehad. Zij moeten met een testbewijs hun vrijheid kunnen herwinnen. Mijn doel is de corona-aanpak te verbreden. Daar vraag ik al maanden om. In mijn werk bij de Verenigde Naties heb ik geleerd dat het in grote crises steeds belangrijk is een risicoafweging te maken. Dat is nodig. De rek is eruit, de psychische en sociale schade loopt enorm op. Het wordt tijd dat we perspectief geven, niet door erover te praten, maar door het te doen.”

In grote delen van de wereld wordt nog niet gevaccineerd. Moet Nederland daarbij helpen?

“Wij dragen ons steentje bij, maar ik vind dat rijke landen meer moeten doen. Als je de bedragen afzet tegen de grote noden, zijn die minimaal. Je kunt niet toekijken hoe de andere kant van de wereld crepeert terwijl wij aan onszelf denken. En dan zeg ik dit tegen VVD’ers die ­liever koopman dan dominee zijn: het is óók in het belang van Nederland als handelsland dat we medemenselijkheid tonen, zodat de handel door kan gaan. Het IMF zegt dat ook. Maar dat wordt dan weer elitair gevonden.”

U krijgt zelf ook vaak het verwijt elitair te zijn. Is dat vervelend?

“Het is een etiket. Mensen houden van etiketten. Ik weet wie ik ben. Ik weet welke kansen ik heb kunnen krijgen. En ik heb ervoor gewerkt. Punt. Is dat elitair? Ik vind dat in een populistische politieke cultuur het label ‘elitair’ wordt gebruikt om veel dingen te zeggen die eigenlijk gevaarlijk zijn. Dat je mensen met een goede opleiding moet wantrouwen. We willen toch juist dat de zoon van de bakker gelijke kansen krijgt en ook kan promoveren aan de TU Delft?”

Met elitair wordt ook bedoeld dat u het gewone volk niet begrijpt.

“Ja, omdat ik bij D66 hoor. Weet je, D66 is al sinds de oprichting door alle partijen zogenaamd elitair genoemd. Maar niemand kan uitleggen wat ze ermee bedoelen. Het is een etiket om de partij mee te bagatelliseren, om mensen te delegitimeren. Zodat ze hun mond houden. Dat ga ik nooit doen. En het gebeurt meer bij meisjes en vrouwen dan bij mannen. Er is seksisme in de politiek. Laatst was er op Twitter die hashtag met #kutkaag. Gelukkig waren er ook mensen die er #hupkaag van maakten.”

U praat heel keurig. Sommige mensen zouden dat bekakt noemen.

“Ik ben niet bekakt, hoor. Ik praat netjes. Is dat erg? Ik bekritiseer ook geen mensen als ze met een accent praten. Ik laat mensen graag in hun waarde, ik wil zelf ook graag in mijn waarde gelaten worden. Ik vind dat dat het minste is wat je van elkaar kunt verwachten.”

Serie

Voor de verkiezingen publiceert Het Parool gesprekken met lijsttrekkers van toonaan­gevende politieke partijen. De reeks is terug te lezen op parool.nl/verkiezingen2021.