Terug naar de krant

De boerenacties als basis voor dit protest

Leeslijst column Tom-Jan Meeus
Leeslijst

Ruim twee jaar terug had je een paar weken waarin verslaggevers zich lieten opjutten door Jan Dijkgraaf. De oud-journalist van Panorama suggereerde dat het ongenoegen van ‘de gele hesjes’, net als in Frankrijk, het land zou veroveren. Dit was een factor-Dijkgraaf overdreven. Maar toen maanden later enkele restanten van deze ‘protestbeweging’ de premier uitscholden in Roermond (‘kankerlijer’, etc.), reageerde Mark Rutte op klassiek Hollandse wijze: hij kapselde ze in met een uitnodiging in het Torentje. Einde gele hesjes.

Een jaar later, vanaf oktober 2019, zag je dat die methode ook verkeerd kan uitpakken. De boeren reden met hun trekkers de Haagse binnenstad in, en het halve kabinet kwam ze toespreken. We feel your pain. Een van de organisatoren, Farmers Defence Force (FDF), had contacten met FVD en PVV en radicaliseerde in hoog tempo. Teksten werden crypto-gewelddadig, een provinciehuis werd bestormd, politici voelden zich geïntimideerd, een FDF-voorman vergeleek behandeling van boeren met de holocaust. Toch bleven ministers FDF vragen voor beleidsoverleg. Niet de boeren waren ingekapseld – het kabinet was ingekapseld door de boeren.

En ik vrees dat we sinds corona de ongemakkelijke erfenis van deze vergissing ervaren. De methoden van Viruswaarheid in 2020 leken al sterk op die van FDF: verbale radicaliteit (‘dictatuur’), afgeven op media, zinspelen op geweld, contacten met FVD. De protesten van afgelopen weekeinde, ontstaan door verdergaande coronamaatregelen, gingen weer een nieuwe grens over: teststraat platgebrand in Urk, ziekenhuis aangevallen in Enschede. De les: een overheid die het gesprek blijft zoeken met groepen die maatschappelijke normen stelselmatig overschrijden, stimuleert dat nieuwe groepen dezelfde tactiek gaan hanteren.

En hoewel de protesten maandagavond doorgingen, zal de weerstand uiteindelijk vermoedelijk te groot zijn. Je zag het aan PVV en FVD, die zich vorige week met grote woorden tegen de avondklok keerden. De PVV-raadsfractie in Urk beloofde er „alles aan [te] doen dat deze op Urk niet gehandhaafd wordt”. FVD zou zich tegen „deze absurde, vrijheidsbeperkende maatregel blijven verzetten”. Strikt genomen geen oproepen tot geweld, maar beide partijen voelden zich in het weekeinde duidelijk in verlegenheid gebracht, en zowel Wilders als Baudet werden gedwongen geweld expliciet af te wijzen. Populisten afgeremd door het volk.

Het is een explosieve tijd, en ook nog campagne, dus allerlei mensen wantrouwden hun verklaringen. Maar zelf leek het me nuttig dat ze hun positie moesten markeren: bij nieuwe geweldsescalaties kunnen de andere lijsttrekkers de heren eraan herinneren, en de kans lijkt me wel groot dat Wilders en Baudet dan eigen aanhangers moeten afvallen.

Tom-Jan Meeus (t.meeus@nrc.nl; @tomjanmeeus) schrijft elke dinsdag op deze plek een column.
Een versie van dit artikel verscheen ook in NRC Handelsblad van 26 januari 2021.

Mail de redactie

Ziet u een taalfout of een feitelijke onjuistheid?

U kunt ons met dit formulier daarover informeren, dat stellen wij zeer op prijs. Berichten over andere zaken dan taalfouten of feitelijke onjuistheden worden niet gelezen.

Maximaal 120 woorden a.u.b.
Vul je naam in