Autoriteit Persoonsgegevens: ‘Smartengeld voor bijhouden van dubbele nationaliteit’

De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) wil overheden, bedrijven en organisaties graag ook kunnen verplichten smartengeld te betalen aan Nederlanders van wie onrechtmatig persoonsgegevens, zoals de dubbele nationaliteit, zijn bewaard. Hiervoor zou dan wel de wet moeten worden aangepast.

Het onwettig bijhouden van een dubbele nationaliteit of oneigenlijke fraudesignaallijsten van burgers, zoals de Belastingdienst jarenlang deed, zijn voorbeelden waar de AP op doelt. Gedupeerde ouders in de toeslagenaffaire stonden zonder dat ze het wisten op een fraudelijst, en konden daardoor nergens aankloppen voor hulp omdat ze onterecht als fraudeur werden gezien.

Voorzitter Aleid Wolfsen van de AP deed dit voorstel maandag aan de Kamercommissie financiën. Het toezichtsorgaan kan nu alleen een boete opleggen. Hij vindt dat minder effectief, omdat een boete van de Belastingdienst direct de staatskas ingaat. “Met het uitkeren van smartengeld help je de burger, die een kras op zijn ziel overhoudt, omdat hij zo is behandeld.”

Kras op de ziel

Wolfsen verwees naar rapper Typhoon, die een mooie dure auto heeft, en klaagt opvallend vaak door de politie te worden staande gehouden voor controle. “Dan kun je wel zeggen, hij krijgt toch geen bekeuring, er is toch niks aan de hand? Maar het feit dat hij steeds aangehouden wordt, klopt helemaal niet. Dat geeft een kras op de ziel, die nooit meer weggaat.”

De AP is druk doende ervoor te zorgen dat de Belastingdienst voortaan volgens de privacywetgeving werkt. Zo mogen gegevens over dubbele nationaliteit nergens meer in de systemen voorkomen. Er zijn in Nederland 1,4 miljoen mensen met een tweede nationaliteit, en de Belastingdienst hield die informatie jarenlang standaard bij. Ook onderzoekt de AP nog de zwarte lijsten die de Belastingdienst gedurende twintig jaar hanteerde. Op deze FSV-lijsten stonden 180.000 namen van mensen voor wie een vaag signaal of een vermoeden van fraude bestond. 

Deze gegevens werden ook gedeeld met het inlichtingenbureau van gemeenten, woningbouwcorporaties, banken of schuldsaneerders. Alle overheden en organisaties die deze informatie kregen, zouden die in theorie nu uit hun systemen moeten hebben verwijderd. “Zodra duidelijk is dat persoonsinformatie onrechtmatig is bijgehouden, moet de organisatie die subiet vernietigen”, zegt Wolfsen. Maar de AP-voorzitter weet niet of dit is gebeurd, en of burgers erover zijn geïnformeerd dat ze op zo'n lijst stonden. Dat zou volgens de privacywetgeving wel binnen drie dagen moeten, erkent Wolfsen. “Maar het is voor ons fysiek onmogelijk om zo breed toezicht te houden. En de rechter kijkt hier ook niet naar. Dit is echt een groot gat in de rechtsbescherming.”

Lees ook: 

Belastingdienst zag ouders met dubbel nationaliteit als frauderisico

Oud-staatssecretaris Snel van financiën hoorde op 4 juni 2019 dat het fraudeteam bij Toeslagen voor indicaties van fraude gebruikmaakte van gegevens over dubbele nationaliteit. Maar die informatie deelde hij nooit met de Tweede Kamer.

Lees hier alle artikelen uit het  toeslagendossier.