Oneindig garen spinnen
bij afgedankte tampons
en KLM-uniformen

‘Het is een succes, maar het blijft een proeffabriek waar we maar een paar kilo’s garen kunnen spinnen. Doordat er geen grote spinnerijen zijn in Nederland krijgen onze innovaties helaas weinig grootschalige opvolging’, zegt Konter. Daarom besloot Texperium zelf de volgende stap te zetten, door volgend jaar een commerciële spinnerij te openen.

De textielindustrie is verantwoordelijk voor 10 procent van de jaarlijkse wereldwijde CO2-uitstoot, meer dan alle internationale vluchten en zeevaart samen. Er is vooral heel veel water voor nodig: één spijkerbroek maken kost 3.781 liter water, van de productie van het katoen tot het eindproduct in de winkel krijgen. Per jaar gebruikt de textielindustrie 93 miljard kubieke meter aan water. Ongeveer 20 procent van het afvalwater wereldwijd is afkomstig van het verven en behandelen van stoffen.

Om de milieudruk terug te dringen is een circulaire omslag nodig. Zoals Schijvens corporate fashion in Hilvarenbeek heeft gedaan, waardoor ze in september nog bezoek kregen van koning Willem-Alexander en staatssecretaris Stientje van Veldhoven van Infrastructuur en Waterstaat. In februari wonnen ze de Circular Award Business van Versnellingshuis Nederland Circulair. ‘Ik had geen idee dat we überhaupt in aanmerking kwamen’, vertelt eigenaar Shirley Rijnsdorp-Schijvens enthousiast. ‘Bedrijfskleding is toch niet echt een sexy branche.’

Het familiebedrijf bestaat al meer dan 150 jaar. ‘De laatste twintig jaar zijn we begonnen met het uitbesteden van productie. Handen kosten hier zes keer zoveel als daar (Schijvens heeft onder meer locaties in Bangladesh, China en Pakistan, red.). En we zitten wel in een markt waar een polo maar 7,50 euro mag kosten. Als ik daar een euro bovenop doe, krijgen wij de opdracht niet.’ De onderneming besteedt aandacht aan de sociale omstandigheden en is lid van de Fair Wear Foundation, die de fabrieken jaarlijks controleren. Schijvens: ‘We willen goede arbeidsomstandigheden, leefbare lonen en uiteraard geen kinderarbeid.’

‘Toen we dat lekker strak hadden, dacht ik fijn: we zijn klaar. Maar toen zagen we documentaires, zoals The True Cost’, vertelt Schijvens. ‘Ik krijg elke keer kippenvel als ik die naam noem. Als je dat ziet, kan je je ogen niet meer sluiten voor de industrie, dus zijn we met het hele team op zoek gegaan wat we anders kunnen doen.’

Ze verdiepten zich in de milieukosten van stoffen en zagen hoe slecht katoen was (‘terwijl iedereen denkt dat is een plantje, hoe schadelijk kan dat zijn? Maar het kost zo veel water’) en polyester. ‘De beste stoffen zijn gerecycled katoen en gerecycled polyester. Hetzelfde basismateriaal dus, de klant merkt het verschil niet.’ Inmiddels is 80 procent van wat het bedrijf produceert circulaire bedrijfskleding.

In 2025 wil staatssecretaris Van Veldhoven in textielproducten 25 procent gerecyclede en duurzame materialen en 30 procent van de grondstoffen, materialen en producten die op de Nederlandse markt worden gebracht, recyclen. Dat staat in het Beleidsprogramma circulair textiel 2020-2025, dat in april verscheen.

Om deze doelen te bereiken, wil Van Veldhoven een uitgebreide producentenverantwoordelijkheid invoeren, waarbij het bedrijf dat het product op de Nederlandse markt brengt verantwoordelijk wordt gemaakt voor zijn product gedurende de hele levenscyclus, ook voor de inzameling, sortering en recycling. Van Veldhoven geeft aan dat hiervoor veranderingen moeten plaatsvinden buiten Nederland, waar vrijwel alle productie plaatsvindt.

Nederlanders dankten in 2018 17,7 kilo textiel per persoon af. Dat is 2,5 kilo meer dan in 2012. In 2018 werd 136 miljoen kilo ingezameld, zes jaar eerder was dit nog 110 miljoen kilo. Er verdween echter ook meer textiel bij het restafval. In 2018 was dit 169 miljoen kilo, in 2012 145 miljoen kilo. Dit houdt in dat 44,6 procent van het textiel wordt ingezameld, 55,4 procent eindigt bij het huishoudelijk afval.

Het sorteren van textiel gebeurt vaak in Nederland, daarna gaat het naar het buitenland voor hergebruik of recycling. Van het ingezameld textiel wordt 53 procent direct hergebruikt, hoofdzakelijk in bijvoorbeeld Afrika en Oost-Europa. 33 procent wordt gerecycled en 14 procent wordt alsnog verbrand, omdat het sterk vervuild is of andere materialen bevat zoals leer, plastic, metaal.

In het beleidsprogramma stelt de staatssecretaris een campagne te willen beginnen om de consument meer bewust te maken van de gevolgen van het kopen van veel kleding. Nederlanders kopen ieder jaar gemiddeld twintig kledingstukken en zes paar schoenen. Minder nieuwe kleding kopen scheelt tonnen CO2-emissies. Nederland kan jaarlijks 975 kiloton CO2 besparen wanneer iedereen drie kledingstukken per jaar minder koopt. Ter vergelijking, dat is evenveel CO2 als ruim een half miljoen retourtjes Amsterdam-New York.

Om ook de omslag naar de modewereld te maken moet er strengere regelgeving komen, denkt Texperiumdirecteur Konter, zodat het makkelijker is voor de consument om het juiste te doen. ‘Als je moet kiezen tussen een verantwoord jurkje en een fast fashion-jurkje wat meer jouw smaak is, kiezen veel mensen toch voor dat tweede’, zegt Konter. ‘Het zou makkelijker zijn alle producten in de winkel standaard een deel gerecycled materiaal bevatten.’

Voorlopers met gebruik van gerecycled textiel zijn onder andere bedrijfskleding en de denimsector, vertelt Peter Koppert, manager innovatie en duurzaamheid bij branchevereniging Modint. De organisatie houdt zich al jaren bezig met de circulaire transitie en steunt de plannen van staatssecretaris Van Veldhoven. Koppert verwacht dat de rest van de industrie komende jaren ook overgaat op circulariteit, als er meer mogelijk is: ‘Ontwerpers zijn gewend aan een ruime keuze aan stoffen. Het gerecyclede aanbod moet zich eerst nog verder ontwikkelen. Maar dat gaat komende jaren wel gebeuren, er zit veel beweging in de markt.’

Voor bedrijfskleding is de slag naar circulair makkelijker te maken dan fast fashion om praktische redenen, aldus Schijvens. ‘Onze stroom (van bedrijfskleding, red.) is makkelijk te traceren. Ik weet waar ik de oude kleding terug kan halen en dat ik 10 duizend dezelfde polo’s terugkrijg, in plaats van 10 duizend verschillende shirtjes met allerlei pailletten en knoopjes.’ Toch hoopt ze dat de verandering ook in fast fashion gaat plaatsvinden. ‘Als ontwerper moet je ook nadenken hoe je een product makkelijk te recyclen maakt, en niet alleen naar de trend kijken. Er is een gedachteverandering nodig. Het systeem moet veranderen van grote winstmakers naar een eerlijkere verdeling.’

Bij de ingang van de showroom in Hilvarenbeek tonen drie paspoppen het meest recente wapenfeit van Schijvens: de bedrijfskleding van Albert Heijn. In 2016 kwam de eerste circulaire opdracht van hostelketen Stayokay, waarna grote namen als Praxis, Hema en Kruidvat volgden. Albert Heijn is de grootste opdracht tot nu toe met een miljoen kledingstukken en accessoires voor 100 duizend medewerkers. ‘En als klap op de vuurpijl kwam ook de koning nog langs.’ Schijvens lacht. ‘Ik kan nu eigenlijk wel met pensioen.’