De tijd is rijp voor Neukpiet

De zwarte Woody Allen noemt de Surinaams-Nederlandse stand-upcomedian Anthony Moreno zichzelf. „Noem me maar Hoody Allen.” Hij heeft weinig succes, tot hij in een poging om met harde satire de racistische clichés rond Zwarte Piet te vermorzelen, op gaat treden als ‘Neukpiet’. Hoofdpiet? Pakjespiet? Nee. „Ik zou het wel weten als ik moest kiezen, hoor”, zegt hij. „Neukpiet! Ik zou de neukpiet zijn. Alle stoute moeders zou ik mijn zak laten zien [...] Ik klap jouw billen met mijn roe!”

Hoe die hele comedy-act (Neukpiet en Tripsint) uit de hand loopt, in een nabij toekomstig Nederland waar per referendum Zwarte Piet net is afgeschaft, is te zien en te lezen in een opmerkelijke graphic novel De Neukpiet of: Hoe ik Mijn Ware Zelf Vond En Per Ongeluk Een Rassenoorlog Ontketende.

De bedenkers zijn scenarioschrijver Ashar Medina (Mocro Maffia) en regisseur Gonzalo Fernandez (Tom Adelaar). Eigenlijk wilden ze een speelfilm over Zwarte Piet voor volwassenen maken. „Een satire, want dat is de beste vorm om de krankzinnigheid van het geheel te tonen”, zegt Ashar Medina. Maar het geld was er nog niet. En filmen in Suriname, het verhaal gaat ook over de verhouding Nederland-Suriname, is duur.

Friendly competition

En toen werd in mei dit voorjaar de Afro-Amerikaan George Floyd door agenten bij een aanhouding om het leven gebracht. Wereldwijd braken Black Lives Matter-protesten uit tegen racistisch geweld. Ook op de Dam, waarbij rapper Akwasi in een toespraak Zwarte Piet erbij haalde: die wilde hij wel een trap in het gezicht geven als hij hem tegenkwam. Akwasi betuigde later spijt voor die uitspraak, hij had zijn afkeer over de racistische ‘black face’-traditie willen duidelijk maken. „Sommige dingen die wij voor ons scenario bedacht hadden, de heftige reacties rond Zwarte Piet, werden ineens door de werkelijkheid ingehaald”, zegt Medina. De tijd was rijp voor Neukpiet. En een strip is sneller gemaakt dan een film. Dus zetten Medina en Fernandez samen met uitgeverij Das Mag een graphic-novelproject op. Zes tekenaars werden gezocht, die allemaal een deel van het scenario zouden bewerken.

Een van hen was beeldend kunstenaar en illustrator Brian Elstak, die met zijn kinderboek Tori in 2018 een Zilveren Penseel won. „We mochten meepraten over hoe we scènes in beeld brachten”, zegt Elstak. „Want een filmscenario is nog geen stripverhaal. Iedereen werkte vanuit hetzelde onlinedocument waardoor we allemaal elkaars werk zagen. Daardoor stimuleerden we elkaar, zoals rappers die samen door ‘friendly competition’ in een battle elkaar beter maken.” Zo kreeg het boek in een maand of vier vorm.

De tekenaars hebben verschillende stijlen, maar die vormen samen wonderwel een geheel, omdat de tekenaars steeds hun eigen verhaallijnen hebben. Zo maakte Elstak de flashbacks waarin comedian Anthony terugdenkt aan zijn jeugd en zijn zoektocht naar zijn vader in Suriname deels in de stijl van superheldencomics. Het zijn horror-scènes op een oude slavenplantage. „Het is geen kinderboek”, zegt Elstak met een ‘deadpan’ glimlach.

Gijzeling

Er staat ook een thrillerachtige gijzelingsscène in, getekend door Victor Meijer (bekend van boekomslagen van Hendrik Groen) in een stijl die aan de Franse striptekenaar Moebius doet denken. Ook zitten er korte documentaire-elementen in, over de geschiedenis van zwartschminken (‘black face’) in Nederland en de al bijna 100 jaar van protesten tegen Zwarte Piet als racisme.

Het verhaal is, zegt Medina, mede geïnspireerd op de film van Spike Lee Bamboozled uit 2000. Dat is een duistere komedie die de Amerikaanse traditie van blackface behandelt, waarin witte en zwarte komedianten hun gezicht zwart moesten schminken om wit publiek te behagen. Ook daarin zitten documentaire-elementen, en loopt kritisch bedoelde satire uit de hand.

En de lange titel van Neukpiet is een bewuste verwijzing naar de zwarte filmkomedie van Stanley Kubrick, over de atoomdreiging in de Koude Oorlog: Dr. Strangelove or: How I Learned to Stop Worrying and Love the Bomb.

De Neukpiet-film gaat er wat Ashar Medina zeker ook nog komen. „We hopen eind volgend jaar te gaan draaien.” Maar tot die tijd is er volgens hem geen gekker, origineler en spannender Sinterklaascadeautje dan Neukpiet.