Een derde lockdown? Er is een goedkoper én makkelijker alternatief
De tweede lockdown kan de laatste zijn, áls Nederland het voorbeeld van Slowakije volgt en de gehele bevolking in één weekend test, zegt David Ikkersheim van KPMG.
Zeker nu de effecten van de tweede lockdown tegenvallen, is het zoeken naar andere bakens van hoop. Die komen van vaccins en sneltests. Inenten van de gehele Nederlandse bevolking kan best een jaar duren, zo temperde het RIVM al te optimistische geluiden. Tot die tijd is het laveren tussen lonkende versoepelingen en dreigende lockdowns. Maar dat hoeft niet, zegt David Ikkersheim, partner bij KPMG Health Care & Life Sciences. Doe zoals Slowakije: zet sneltests in, controleer de hele bevolking tweemaal en het aantal besmettingen daalt met 80 tot 90 procent, is zijn boodschap.
Eerder hield econoom gezondheidszorg Xander Koolman van de Vrije Universiteit een vergelijkbaar pleidooi. De gehele bevolking testen tovert weliswaar het virus niet voorgoed weg, maar is een goedkoop alternatief voor lockdowns.
De Slowaken trokken begin deze maand 100 miljoen euro uit om iedereen tussen de 10 en 65 jaar te testen; een fractie van de kosten van een lockdown. China paste de strategie eerder met succes toe. De Slowaken wisten in twee weekenden 3,6 miljoen mensen te testen, op een totale bevolking van 5,5 miljoen inwoners.
Rekensom
Voor Nederland is een vergelijkbare som te maken, zegt Ikkersheim. “De schade van de eerste lockdown bedroeg zo’n 20 miljard euro, terwijl – uitgaande van 30 tot 40 euro per sneltest – het twee keer testen van de mensen van 12 jaar en ouder zo rond de 1 miljard euro ligt”, zegt Ikkersheim. “Wil dit werken, moeten er uiteraard voldoende (snel)tests beschikbaar zijn én moeten we het logistiek ook nog zien te bolwerken.”
Sneltests zijn volop in ontwikkeling. Een van de meest nauwkeurige is die van het Amerikaanse Abbott. Bij deze test zouden nauwelijks mensen ten onrechte een positief testresultaat krijgen. Volgens Abbott is de specificiteit 99,4 procent. Oftewel: als 1 miljoen mensen worden getest, krijgen 6000 mensen ten onrechte een positieve uitslag. Vervelend als zij in quarantaine moeten terwijl ze niets mankeren, maar volgens Ikkersheim weegt dit ongemak niet op tegen de winst voor de maatschappij. Daarbij kan na een positieve uitslag bij een sneltest een eventuele tweede traditionele PCR-test volgen, wat het aantal vals-positieven drastisch verkleint.
Vals negatieven
Een groter probleem zijn de vals negatieven; de mensen die wel besmet zijn, maar toch negatief getest worden en dus anderen kunnen besmetten. Bij Abbott wordt 6,7 procent ten onrechte negatief getest. “Dat kan leiden tot schijnveiligheid”, zegt Ikkersheim. “Maar als je die mensen nogmaals test, hou je maar een klein groepje vals-negatieven over.”
Het succes van Slowakije zat in de hoge testbereidheid. Er zat dan ook vanuit de overheid flink wat druk achter. Wie zich niet liet testen, moest in quarantaine. “Dit kan men zien als een inperking van burgervrijheden”, zegt Ikkersheim. “Aan de andere kant is een derde lockdown een nog grotere inperking van onze vrijheden.”
Testbereidheid in Nederland en Slowakije
Het kabinet zal niet snel al te dwingende maatregelen nemen. Maar ook met een lagere opkomst kan de Slowaakse aanpak effectief zijn. Stel dat 60 procent van de Nederlanders naar de GGD-straten rijdt én vervolgens ook daadwerkelijk in isolatie gaat bij een positieve test én dat we afstand blijven houden van elkaar, dan duurt het volgens de berekeningen zo’n 30 dagen totdat Nederland weer terug is op het besmettingsniveau van voor de tests. Laat 80 tot 90 procent zich testen, dan ‘koopt’ Nederland zich wellicht twee maanden vrij van een lockdown.
“Grootschalig testen biedt dus perspectief op indammen”, zegt Ikkersheim. “Dat is de reden dat China deze methode al langer hanteert en ook Oostenrijk dit wil gaan inzetten. Uitgaande van het ritme van de eerste en de tweede golf zou Nederland zich rond maart/april moeten laten testen. Wel moeten we ons dan nog steeds aan de andere maatregelen houden, zoals hygiëne en 1,5 meter.”
Lees ook:
Proeven met sneltests worden ook in Nederland al volop gedaan
In Nederland lopen al verschillende proeven met snellere en goedkopere testmethodes. Vanaf november kunnen die de testlabs ontlasten, hoopt het ministerie.