Direct naar artikelinhoud
ReportageVerenigd Koninkrijk

Kerst in het Verenigd Koninkrijk: een Scrooge wil Boris Johnson niet zijn

De druk om de Kerstviering wegens corona in te perken, was groot. Maar Boris Johnson kon er niet omheen om zijn landgenoten het samenzijn toe te staan. Dus gelden er voor de vijf dagen rond Kerst versoepe­lingen. Tot grote opluchting van de Britten.

Een vrouw fotografeert de kerstversieringen in Oxford Street, Londen.Beeld AP

De boodschap van Boris Johnson dat de Britten de kerstdagen samen kunnen doorbrengen kwam niet als een verrassing voor Kevin Lee. ‘Een Britse premier die Kerst annuleert, kan het wel vergeten,’ zegt de gepensioneerde Londenaar, die samen met zijn vriend Stuart oude kerken in de Londense City aan het fotograferen is. Hij heeft net St Michael vastgelegd, de 17e eeuwse kerk aan Cornhill die voorkomt in A Christmas Carol en zich bevindt nabij het fictieve kantoor van de geldwisselaar Ebenezer Scrooge.

Angst om te worden gezien als de incarnatie van deze kersthatende boeman uit Charles Dickens’ klassieker, heeft Johnson wekenlang parten gespeeld, meer dan de Brexit. De druk van wetenschappers om wegens mogelijk corona-besmettingsgevaar ‘Bah, Humbug!’ te zeggen tegen zijn kerstminnende landgenoten was groot. Maar uiteindelijk maakte Johnson een politieke keuze. Na overleg met de leiders van Wales, Schotland en Noord-Ierland besloot hij de Britten na al hun lockdowninspanningen vijf dagen rond Kerstmis vrijaf te geven.

Knuffelen toegestaan?

Leden van drie verschillende huishoudens mogen bij elkaar op bezoek gaan, waar ook in het Verenigd Koninkrijk. Afstand houden hoeft niet en misschien zal zelfs zingen en knuffelen worden toegestaan. Daarvoor, en mogelijk ook daarna, zullen de coronamaatregelen worden aangescherpt. De goedbedoelde suggestie van WHO-topman Hans Kluge om kerstdiners dit jaar in de openlucht te houden - in parken bijvoorbeeld -, is niet serieus genomen op de Britse eilanden. Het zou gezien het klimaat slechts extra longontstekingen opleveren.

Voor Osas kwam Johnsons kerstboodschap als geroepen. ‘Nu weet ik zeker dat ik niet in overtreding ben als ik naar Schotland reis om mijn ouders te zien’, zegt de 35-jarige Londense van West-Afrikaanse komaf, ‘mijn werkgever heeft het me toegestaan om de twee weken voor Kerst thuis te werken. Ik wil koste wat het kost voorkomen dat ik besmet raak. Het samenzijn is erg belangrijk voor me, omdat ik vrijgezel ben en alleen woon. Mijn ouders heb ik al tien maanden niet kunnen zien.’

Harry Owen met zijn collega Julianna Hitchins.Beeld Carlotta Cardana

Naar Jamaica

Of Harry Owen zijn ouders gaat zien, weet hij nog niet. ‘Wat mij betreft wel’, zegt de Chief Operating Officer van de zakenkrant City AM, die met zijn collega Julianna Hitchins bij het gesloten Jamaica Wine House staat te praten over hun kerstplannen, ‘maar ik wil ze niet in gevaar brengen. Ik ben een 40-jarige met drie kinderen en een druk sociaal leven; zij zijn kwetsbaar.’ Collega Hitchins is er wel uit. ‘Ik ga Kerst vieren met mijn familie in Jamaica. Als de vlucht tenminste niet wordt geannuleerd, wat me al een keer overkomen is.’

Volgens Owen is het maar de vraag of Johnsons woorden veel hebben veranderd. ‘Ik heb gemerkt dat mensen sinds de zomer steeds meer hun eigen gang gaan, zich aan regels houden die logisch zijn en regels negeren die dat niet zijn. Het komt uiteindelijk neer op gezond verstand.’ Datzelfde beweert Kevin Lee. ‘Handen wassen, afstand houden, dat is nuttig en al bijna ingeburgerd. Ik ben de lockdownmaatregelen zat en ga niet als een oude man de hele dag thuiszitten, en al helemaal niet met de kerstdagen.’

Jeremiah StephensonBeeld Carlotta Cardana

Gotische ramen

In de kerk ‘met de antieke toren, norse bel en gotische ramen’ waar Dickens Scrooge op uit liet kijken, klinkt alvast La nativité du seigneur van Olivier Messiaen. ‘Een opname voor de congregatie,’ zegt organist Jeremiah Stephenson, wiens Engels even onberispelijk is als zijn kleding, ‘ik moest hem overdoen omdat bij de eerste opname een knoopje van mijn vest los bleek te zitten.’ Kerst zal anders worden, voorspelt hij. ‘De mis op Kerstavond begint zes uur vroeger. Het koor mag zingen, maar het zal voor de kerkgangers moeilijk zijn niet mee te zingen.’

Plannen voor grote familiediners met Kerst heeft Stephenson niet. ‘Voor mij als kerkorganist is Eerste Kerstdag een werkdag. Daarom ben ik eerder benieuwd naar wat de regering voor ons in petto heeft voor Oudejaarsavond. Dat is de feestavond die ik met familie doorbreng.’ De voortekenen zijn slecht. Epidemiologen hadden beweerd dat elke ‘vrije’ dag zou moeten worden gecompenseerd met vijf lockdown-achtige dagen. De premier staat echter onder grote druk van zijn opstandige partijgenoten dit soort analyses te negeren.

Sage Scrooge

Johnson wordt evenwel geacht te luisteren naar de leden van Sage, het Britse equivalent van het OMT. De aan University College London verbonden epidemioloog Andrew Hayward heeft voorspeld dat de kerstversoepeling zal leiden tot ‘meer besmettingen, drukte in ziekenhuizen en onnodige doden’. Hayward, in de pers de ‘Sage Scrooge’ genoemd, raadde zijn landgenoten aan om ‘iets langer te wachten’ en ‘geduld te betrachten’. Oppositieleider Keir Starmer hield zich op de vlakte over de kerstplannen.

De sociaal-democraat keerde zich wel tegen het besluit van Johnson om vanaf begin december de lockdown op te heffen. Het betekent dat de niet-essentiële winkels hun deuren weer kunnen openen, zodat de kerstversieringen niet voor niets in Oxford Street en Regent Street hangen. Christmassy is het nog lang niet in ‘de buurt van Scrooge’, in het zakenkwartier. Maar plots duikt in St Michael’s Alley, bij The Counting House-kroeg, een kerstman op, die wordt gefilmd terwijl hij allerlei silly walks vertoont.

Bubbelmaatjes

‘Het is voor een virtuele Advent-kalender,’ zo verklaart hij zijn straatvoorstelling. Dat aftellen naar de feestdagen zal wat deze Santa betreft niet leiden tot een climax. ‘Eerlijk gezegd vind ik de versoepeling geen goed idee,’ zegt Father Christmas, in wiens kostuum een dertiger schuilt, ‘omdat corona geen vakantie neemt’. In het geweldige plan der dingen is het geen ramp het om familiediner een keer over te slaan. ‘Wat ik doe? Ik ga eten met mijn huisgenoten, mijn bubbelmaatjes.’

Kerst 2020

In heel Europa zal Kerstmis anders gevierd worden dan in andere jaren. In Frankrijk geldt vanaf 15 december een avondklok, maar die wordt op 24 en 31 december opgeheven. Het is echter niet de bedoeling dat mensen op straat bij elkaar komen, zoals andere jaren onder meer gebeurde op de Champs Elysées in Parijs. President Macron heeft de Fransen opgeroepen het aantal mensen in één ruimte met Kerstmis te beperken, zonder een exact aantal te geven. Rémi Salomon, chef-arts van de Parijse ziekenhuizen, suggereerde dat opa en oma in de keuken kunnen eten, terwijl de rest van de familie aan tafel plaatsneemt. Tijdens de nachtmis mogen de kerken slechts 30 bezoekers ontvangen.

In Duitsland worden de regels van 23 december tot 1 januari verruimd: in plaats van vijf mensen mogen tien mensen bij elkaar komen in de privésfeer. Veel traditionele kerstmarkten zijn afgelast. In Spanje is het maximum aantal deelnemers aan de kerstdis bepaald op zes personen.

Onenigheid is er binnen Europa over de skigebieden. In Frankrijk blijven ze op slot. Italië wil de pistes sluiten, maar vindt dat zinloos als Italianen wel terecht kunnen in Oostenrijk en Zwitserland. In Europa is er vooralsnog geen overeenstemming over bereikt.

Peter Giesen