Recherche onderzoekt acht mogelijke corruptiegevallen bij douane

Een speciaal team van de Rijksrecherche en de Landelijke Recherche-eenheid onderzoekt acht mogelijke gevallen van corruptie bij de douane. Het gaat om douaniers die werken op luchthaven Schiphol en in de zeehavens van Rotterdam en Vlissingen. Het onderzoek naar de corruptie is gestart op basis van informatie die is vrij gekomen na een hack van Encrochat, een aanbieder van cryptotelefoons die zeer populair zijn in de onderwereld.

Dit najaar vertelde politiebaas Henk van Essen op de website van de politie dat het aantal aanwijzingen voor corruptie zo talrijk is dat de Rijksrecherche het niet aan kan. Daarom is er een speciaal team opgericht. Volgens opsporingsbronnen lopen bij dit team inmiddels zo’n twintig gevallen van ambtelijke corruptie bij douane, politie en marechaussee. „Hoewel ‘platte’ dienders van alle tijden zijn, lijkt het erop dat corruptie in omvang eerder toe- dan afneemt”, aldus Van Essen.

Groot aantal zaken

De gevallen bij de douane springen eruit vanwege het relatief grote aantal en het feit dat er de afgelopen jaren niet is gelukt het probleem binnen de organisatie onder controle te krijgen. Na grote strafzaken tegen drie douaniers, die 2015 naar buiten zijn gekomen, zijn de regels voor douanepersoneel aangescherpt.

Lees ook Hack van aanbieder PGP-telefoons leidt tot een hausse aan strafzaken

Maar daarmee is, zo lijkt het nu, het probleem niet kleiner geworden. Zo loopt er sinds begin 2019 een strafzaak tegen weer drie andere douaniers die werkten in de Rotterdamse haven. Criminologen waarschuwen al jaren dat er sprake is van een structureel probleem met corruptie in de haven. Dat heeft te maken met het grote geld dat door in Nederland actieve criminele organisaties wordt verdiend met de drugshandel. Criminelen werven niet alleen contacten binnen overheidsdiensten als de douane en de belastingdienst, maar ook bij commerciële bedrijven die actief zijn binnen de haven. Volgens het jaarverslag integriteit van het ministerie van Financiën, waar de douane formeel onder valt, zijn vorig jaar vier douaniers ontslagen wegens verdenking van betrokkenheid bij drugssmokkel, contacten met criminelen of verboden wapenbezit.

Diepgeworteld

De affaire bij de douane in 2015 leidde ertoe dat een groep wetenschappers in opdracht van de Politieacademie een onderzoek is gestart naar corruptie bij de douane. De onderzoekers wilden op basis van gegevens tussen 1996 en 2016 in beeld brengen hoe diep het probleem is geworteld binnen de haven. Naast informatie uit negentien strafdossiers, wilden de onderzoekers informatie van overheidsinstanties die in de haven actief zijn met toezicht, handhaving, opsporing en regelgeving. Het gaat daarbij onder andere om de douane zelf, maar ook om de Fiscale Inlichtingen en Opsporingsdienst, de Belastingdienst, de havenpolitie en het Openbaar Ministerie.

De uiteindelijke bevindingen van deze onderzoekscommissie zijn nooit gepubliceerd omdat een aantal van de betrokken overheidsorganisaties weigerden te voldoen aan een verzoek om bepaalde informatie. Bij gebrek aan voldoende informatie was het volgens de onderzoekers uiteindelijk wetenschappelijk onverantwoord een definitief rapport te publiceren, zo blijkt uit een brief van de onderzoekers uit het voorjaar van 2019. In die brief stellen de onderzoekers dat dat een aantal overheidsorganisaties in de Rotterdamse haven „formeel of feitelijk geen medewerking heeft willen verlenen aan ons onderzoek” en op bepaalde momenten toegang weigerde „tot relevante schriftelijke bronnen”.

Inzage in vertrouwelijk rapport

De Tweede Kamer houdt zich inmiddels al een jaar bezig met de kwestie nadat RTL Nieuws in het najaar van 2019 berichtte over het onderzoek waarvan de titel luidt: Als de prooi de jager pakt. Er is inmiddels een serie vragen gesteld die in de vaste kamercommissie voor Financiën is besproken. Nadat de onderzoekers hebben geweigerd om Tweede Kamerleden een toelichting te geven over de gang van zaken, hebben de leden van de Kamercommissie inzage gehad in een niet gepubliceerde versie van het vertrouwelijke rapport. Daarna heeft een deels besloten overleg plaatsgehad tussen de leden van de vaste Kamercommissie en de verantwoordelijk staatssecretaris.

Inmiddels is in opdracht van de staatssecretaris een nieuw onderzoek gestart naar integriteitsproblemen bij overheidsinstanties die actief zijn in de Rotterdamse haven.