Wat gaat er gebeuren op de XL-testlocaties?

Op veel meer plekken binnen een paar uur een coronatest kunnen doen, dat is de kern van de nieuwe teststrategie die minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid, CDA) woensdag naar de Tweede Kamer stuurde. Door het hele land moet op zeven nieuwe XL-testlocaties vanaf begin december massaal getest kunnen worden. Wat zijn de precieze plannen, en zijn ze haalbaar?

1 Wat gaat er gebeuren op de XL-testlocaties?

De GGD zal daar op grote schaal de huidige PCR-test gaan afnemen, daarnaast komen er op dezelfde zeven locaties snelteststraten. Die zijn een idee van werkgeversorganisatie VNO-NCW en een aantal bedrijven, dat de teststraten gaat helpen opzetten. De bedoeling is dat mensen daar binnen een paar uur terechtkunnen en de uitslag krijgen. De XL-testlocaties komen in eerste instantie in grote steden, er lopen gesprekken met Amsterdam, Rotterdam, Utrecht, Den Haag, Groningen en Eindhoven. VNO-voorzitter Ingrid Thijssen noemt het „een mooi staaltje publiek-private samenwerking” dat onder leiding staat van oud-Commandant der Strijdkrachten Tom Middendorp.

2 Hoe worden deze snelteststraten bemand?

In de opstartfase zullen zo’n duizend militairen daar de sneltesten afnemen. Dit was volgens Thijssen nodig om „het snel voor elkaar te krijgen”. De militairen krijgen een paar dagen theorie- en praktijkles in hoe de testen af te nemen. Intussen zoekt de overheid verder naar uitzendkrachten die kunnen worden opgeleid om het werk van de militairen na een paar weken over te nemen.

Lees ook Ministerie zet eigen testketen op naast GGD’s en laboratoria

3 Wie kunnen zich op deze locaties laten testen?

Voorlopig alleen mensen met klachten. Het kabinet wil eerst dat iedereen die zich via de GGD laat testen binnen 48 uur de uitslag krijgt, dat lukt nu nog niet altijd. Zorg- en onderwijspersoneel kan zich tot die tijd met voorrang laten testen. Een afspraak blijft lopen via het landelijke telefoonnummer. Als burger kun je niet zelf voor een sneltest kiezen, maar deze wel krijgen toegewezen.

Zodra de capaciteit het toelaat om mensen zonder klachten te testen, zullen eerst mensen die naar voren komen uit het bron- en contactonderzoek of de corona-app deze mogelijkheid krijgen. Daarna wil het kabinet ook reizigers uit risicolanden gaan testen, zoals op Schiphol in de zomer tijdelijk gebeurde.

4 Hoeveel testen kunnen er straks worden gedaan?

De GGD’s namen vorige week bijna 63.000 testen per dag af. Dat aantal moet volgens minister De Jonge eind november zijn opgehoogd naar 90.000 en naar meer dan 100.000 begin volgend jaar. In de snelteststraten moeten er ook nog eens ruim 30.000 per dag kunnen worden gedaan. De Jonge noemt de getallen in zijn Kamerbrief „richtgetallen” en waarschuwt dat met name het tijdig vinden van voldoende personeel in de praktijk „een grote hobbel” kan zijn.

5 Kunnen bedrijven eigen testfaciliteiten gaan inrichten?

Sommige bedrijven doen dit al via commerciële aanbieders, maar het kan straks ook via overheidswege. Begin december opent een speciaal loket waar bedrijven sneltesten kunnen aanvragen. Er gelden wel strenge voorwaarden. Zo moet er een bedrijfsarts bij worden betrokken en personeel dat de testen afneemt moet geschoold worden. Ook moeten positieve uitslagen worden doorgegeven aan de GGD.

6 Hoeveel sneltesten zijn er al ingekocht?

Het ministerie van Volksgezondheid zegt vanaf november vier miljoen zogenaamde antigeentesten per maand geleverd te krijgen. Daarvan is het de bedoeling dat er elke maand een miljoen naar de teststraten gaan en drie miljoen naar bedrijven zelf. VNO-voorzitter Thijssen hoopt dat het ministerie onbeperkt sneltesten blijft inkopen en „op geen enkele manier zuinig doet”. „We kunnen beter magazijnen vol ongebruikte testen hebben na de crisis dan blijven zitten met de schaarste van dit moment, waarin we moeten kiezen wie we kunnen helpen en wie niet.”

7 Kan ik thuis straks een test afnemen?

Dat is wel de bedoeling, maar voorlopig nog toekomstmuziek. Het kabinet hoopt dat dit „op termijn” kan, maar op dit moment zijn er in Europa nog geen sneltesten beschikbaar die geschikt zijn voor thuisgebruik. Ook als die er wel komen, moeten burgers eerst geïnstrueerd worden hoe zij zulke testen veilig kunnen afnemen en aflezen. De Jonge waarschuwt ook voor te veel optimisme over de inzet van sneltesten voor toegang bij evenementen. Daar zitten „vele haken en ogen” aan, schrijft de minister. Zo moet een negatieve uitslag 100 procent zekerheid bieden en dat kunnen sneltesten nog niet bij mensen zonder klachten.