Waarom de Navo het wild om zich heen slaande Turkije er toch bij wil houden
De relatie tussen de Navo en haar lidstaat Turkije staat al jaren op springen. Toch zal het militaire bondgenootschap de band met de Turken niet snel doorsnijden.
Recep Tayyip Erdogan is op oorlogspad in Europa. Een woordenoorlog, voorlopig. De rel over de cartoons in Frankrijk en de Turkse aangifte tegen PVV-leider Geert Wilders vormen de jongste loten aan een boom conflicten tussen de Turkse president en zijn Europese collega’s. Ze illustreren de groeiende cultureel-politieke kloof tussen Turkije en het westen. Waarbij ook premier Rutte dinsdag een ferme streep trok richting Turkije: van de vrijheid van meningsuiting blijf je af.
De diplomatieke spanningen komen bovenop de irritaties over het Turkse militaire optreden. Turkije mag dan geen uitzicht meer hebben op EU-lidmaatschap, het zit sinds 1952 wel in de Navo. De laatste jaren schieten in dit decennia-oude bondgenootschap steeds meer scheuren. Jongste ergernis is de Turkse bemoeienis met het conflict in Nagorno-Karabach. Erdogan steunt Azerbeidzjan, terwijl Rusland aan de kant van Armenië staat. Turkije zou volgens Armenië Syrische huurlingen doorlaten naar deze Armeense enclave in Azerbeidzjan, een claim die gesteund wordt door Frankrijk.
De Navo moet zo met lede ogen toezien hoe een zo gewenste wapenstilstand in het gebied verder uit beeld drijft. Eerder leidden Turkse gasboringen in de Middellandse zee tot harde aanvaringen met Cyprus, Griekenland, Frankrijk en Italië.
Kritiek kan niet altijd hardop
Nagorno-Karabach is het nieuwste front waar Turkije en Rusland tegenover elkaar staan. Ook in Libië en Syrië steunen beide landen verschillende strijdende partijen. Om die reden kan de Navo niet altijd hardop kritiek leveren op de agressieve bemoeienis van Turkije, het ziet Rusland zelf immers ook als tegenstander. Tegelijkertijd vinden de Russische president Poetin en Erdogan elkaar in hun anti-westerse houding en hun wens een invloedrijke speler te blijven in de regio. Voor Poetin is deze band met Turkije bovendien een middel om de Navo-bondgenoten onderling uit elkaar te spelen.
De Russische president boekte hierin al succes. De Navo is vooral zwaar ontstemd over de Turkse aankoop van een Russisch luchtafweersysteem, waarmee het Turkse leger deze maand voor het eerst proeven deed. Vooral de VS zijn ongerust, zij waarschuwen dat Rusland zo gevoelige militaire informatie in handen krijgt. Washington zette daarom Turkije voorlopig uit de samenwerking voor de F-35 gevechtsvliegtuigen. Volgens Turkije moest het wel zijn toevlucht nemen tot het Russische wapentuig omdat de Amerikanen hen geen Patriot-raketten wilden verkopen.
Voor de Navo vormt Turkije dus een groeiend veiligheidsrisico. De kritiek die president Trump de afgelopen jaren op de organisatie van de Navo had, en zijn eigen ambivalente houding tegenover de Russen, helpen daarbij niet. Mocht de Democratische presidentskandidaat Biden volgende week de verkiezingen winnen, dan belooft dat zeker geen betere relatie met de Turken. Biden staat er wat betreft het luchtafweersysteem nog harder in dan Trump.
Turkije binnenboord houden
Ondanks alles zal de Navo de Turken voorlopig binnenboord willen houden. Het alternatief is nog minder aantrekkelijk en zou Poetin enorm in de kaart spelen. Turkije blijft de Navo-lidstaat met het grootste leger (430.000 militairen) na de VS, al geeft het in geld en percentage van de economie minder uit dan Frankrijk, Italië en Duitsland.
Belangrijker nog: het land ligt zeer strategisch, als buffer tussen de EU en het Midden-Oosten. Voor het conflict in Syrië blijft Turkije hard nodig bij de opvang van vluchtelingen uit Syrië en het bedwingen van Assad, ook al strijdt Turkije ook tegen Amerikaanse bondgenoten als de Koerden, en zet het vluchtelingen regelmatig in als drukmiddel tegen Europa. Omgekeerd zal Turkije er daarom ook niet helemaal alleen voor willen staan, alle agressieve retoriek van Erdogan ten spijt. Het blijft dus voortmodderen, met hangen en wurgen.
Lees ook:
Zie hier het nieuwe front dat Erdogan in Europa wil openen
Columnist Sylvain Ephimenco schrijft over de vlucht naar voren van de Turkse president. “Een levensgevaarlijke en immorele onderneming.”