Direct naar artikelinhoud
Achtergond

Lisanne raakte 41.000 euro kwijt door oplichting via ‘spoofing’

Oplichters deden zich eerst voor als haar dochter, en daarna als een helpdeskmedewerker van haar bank. Lisanne uit Amsterdam raakte ruim 41.000 euro kwijt door deze combinatie van whatsappfraude en spoofing. ‘Het was echt een keurige stem.’

De 70-jarige Lisanne raakte door een combinatie van whatsappfraude en spoofing 41.000 euro kwijt.Beeld Jakob van Vliet

Whatsappfraude is al een tijd in opkomst. Criminelen doen zich via de populaire app voor als een familielid of een naaste bekende met een financieel hulpverzoek en weten hen, door in te spelen op het vertrouwen van hun slachtoffers, veel geld af te troggelen. Het aantal meldingen van deze vorm van oplichting is dit jaar verviervoudigd, tot 10.000, aldus de Fraudehelpdesk.

Die grote toename is volgens de politie voor een groot deel terug te voeren op de nog immer groeiende populariteit van de berichtenservice. Nu visite er vaak niet in zit, houden steeds meer mensen contact met elkaar via WhatsApp.

Een zeventigjarige gepensioneerde leidinggevende in de zorg uit Amsterdam-Zuid, we noemen haar hier om privacyredenen Lisanne, werd vorige week dubbel te grazen genomen toen zij ook nog eens het slachtoffer werd van spoofing. Bij spoofing lijkt het of je wordt gebeld door een bekend, bestaand nummer van bijvoorbeeld je bank, terwijl je in werkelijkheid criminelen aan de lijn hebt. Dat kan met speciale software. Ook het aantal spoofingslachtoffers groeit snel.

Keurige stem

“Het was echt een keurige stem die zich voorstelde als Jeroen Dijkstra van ING Klantenservice. Hij belde om te waarschuwen dat er criminele transacties via mijn rekening waren gesignaleerd,” vertelt Lisanne. “Ik vroeg nog hoe ik kon controleren of hij écht van de bank was. Van hem moest ik op het schermpje van m’n mobiel kijken en daar stond ook ING, met het bekende telefoonnummer. ‘U heeft gelijk,’ zei ik toen tegen hem.”

Voor Lisanne begon de ellende zoals bij veel andere slachtoffers. Via WhatsApp meldde zich een onbekend nummer met de tekst ‘Hee mam, kun je me ergens mee helpen?’ Daarna volgde een verhaal dat de telefoon van de ‘dochter’ in kwestie het had begeven en dat dit een nieuw nummer was, of Lisanne dat nummer even wilde opslaan. Meteen daarna kwam het verzoek om te helpen met een financieel probleempje.

Essentiële informatie

Lisanne was op dat moment in een museum met haar kleinkinderen, had dus veel aan haar hoofd, maar wilde ook haar dochter graag helpen. Uiteindelijk maakte ze die middag bijna 7000 euro over via betaalverzoeken van de online bank Bunq. “Via WhatsApp vroeg ze nog om een screenshot van mijn overboeking, zodat ze kon zien of het gelukt was. Ik rook geen onraad want ik wist dat ze veel aan haar hoofd had die week en ik wilde haar helpen.”

Door de screenshot kregen de oplichters essentiële informatie in handen, zoals de bank waar Lisanne klant is en de bedragen die ze er op haar spaarrekening had staan. Die avond sloegen zij nog eens toe.

De Jeroen Dijkstra van ING die contact zocht, zat ook in het complot. Omdat de man precies kon vertellen welke bedragen ze die middag heeft overgeboekt, geloofde Lisanne zijn waarschuwing dat de oplichters op het punt stonden om ook andere bedragen van haar rekening af te schrijven. Het eerste wat ‘Dijkstra’ adviseerde was haar limietbedrag te verhogen. Daarna boekte Lisanne in tranches van ruim 9000 euro haar spaargeld over naar zogenaamde veilige deposito’s. In werkelijkheid ging het om rekeningen van zogenoemde katvangers, die door de oplichters snel werden leeggepind. Op die manier verdween 34.000 euro, boven op het geld van die middag.

Nachtmerrie

Ruim twee uur heeft Lisanne met ‘Dijkstra’ aan de telefoon gehangen. Pas na middernacht gaat ze uitgeput en met een slecht gevoel slapen. Als ze de volgende ochtend de vragende stem van haar dochter aan de lijn hoort, realiseert ze zich dat ze is opgelicht. “Vanaf het eerste appje die middag leek het wel alsof ik in een nachtmerrie terecht was gekomen. Steeds weer een nieuw berichtje dat er iets mis was gegaan en dat ik iets moest doen, het hield niet op.”

In haar bank ING is Lisanne diep teleurgesteld. Ze heeft de oplichting gemeld, maar de klantenservice zei meteen dat spoofing over het algemeen niet wordt vergoed. Van de Fraudedesk van ING heeft ze nog niets vernomen.

Bank niet aansprakelijk

Volgens Gibo, een platform voor slachtoffers van spoofing, bankiert 76 procent van de slachtoffers die bekend zijn bij ING. In een algemene reactie op de website van ING zegt de bank het ‘ontzettend vervelend’ en ‘zeer kwalijk’ te vinden dat deze vorm van oplichting voorkomt. Maar uiteindelijk heeft Lisanne het geld zelf overgemaakt. ‘Om deze reden is de bank niet aansprakelijk voor de ontstane schade, als achteraf blijkt dat er sprake is van oplichting,’ aldus ING. 

Klachteninstituut Kifid stelde ABN Amro in een vergelijkbare zaak in het gelijk. Gibo stelt dat de Rabobank en SNS in sommige gevallen de schade wel vergoed hebben. 

Bank niet aansprakelijk

Betaalvereniging Nederland concludeert dat het aantal meldingen van spoofing in een jaar tijd is vervijfvoudigd, tot 300 afgelopen juli.

Van de slachtoffers die zich hebben gemeld bankiert volgens Gibo, een platform voor slachtoffers van spoofing, 76 procent bij ING. In een algemene reactie op de website van ING zegt de bank het ‘ontzettend vervelend’ en ‘zeer kwalijk’ te vinden dat deze vorm van oplichting voorkomt. Maar vaak maken de slachtoffers het geld zelf over. ‘Om die reden is de bank niet aansprakelijk voor de ontstane schade, als achteraf blijkt dat er sprake is van oplichting,’ aldus ING.

Klachteninstituut Kifid stelde ABN Amro in een vergelijkbare zaak in het gelijk. Gibo stelt dat de Rabobank en SNS in sommige gevallen de schade wel hebben vergoed.