Patiënt met dementie in crisis blijft verstoken van dwangzorg
De GGZ vangt niet langer ouderen met dementie en gehandicapten op die een gevaar voor zichzelf of anderen vormen. Dat leidt tot problemen.
Mensen met dementie of een verstandelijke beperking die crisishulp nodig hebben, vallen in meerdere regio’s tussen wal en schip. Met ingang van de nieuwe zorgwet dit jaar komen zij niet meer in aanmerking voor de acute dwangopname van de ggz, maar een alternatief is er in de meeste regio’s nog niet.
Dat blijkt uit een rondgang van platform voor onderzoeksjournalistiek Investico voor Trouw langs een dozijn specialisten ouderengeneeskunde en artsen voor verstandelijk gehandicapten. Het gaat om acute dwangzorg voor mensen die vanwege hun psychische gesteldheid een gevaar vormen voor zichzelf of anderen.
Twee aparte wetten
Vóór 1 januari vielen alle crisisgevallen nog onder dezelfde wet en werden ze opgenomen op de acute afdeling van de ggz. Sinds dit jaar zijn de patiënten opgedeeld in twee aparte wetten: psychiatrisch patiënten vallen onder de Wet Verplichte GGZ (WVGGZ), voor dementerenden en verstandelijk gehandicapten is er de Wet Zorg en Dwang (WZD). Hierdoor is er voor de ggz geen wettelijke grond meer om verstandelijk gehandicapten of dementerenden onder dwang op te nemen.
In de eerste negen maanden van dit jaar was er 820 keer acute dwangzorg nodig voor verstandelijk gehandicapten en psychogeriatrische patiënten, laat het ministerie van volksgezondheid weten. In de meeste gevallen (naar schatting 90 procent) gaat het om psychogeriatrisch patiënten.
Voor de gehandicapten- en de ouderenzorg zijn er echter nauwelijks crisisbedden voor acute dwangzorg. Die sectoren hebben doorgaans geen aparte afdelingen waar altijd een bed vrij is in geval van nood, en er is geen 24-uursdienst van artsen en verpleegkundigen die bij een crisis kunnen worden opgetrommeld voor beoordeling en behandeling. In Rotterdam opende verpleeghuis Aafje daarom in juni een speciale crisisafdeling waar demente patiënten dwangzorg krijgen, maar zij is daarmee een uitzondering.
Niks geregeld
“Eigenlijk is er nu niks geregeld”, zegt specialist ouderengeneeskunde Rob Hillerström, en eerste geneeskundige bij Zorggroep Apeldoorn. “Inhoudelijk vinden wij ook dat wij als ouderengeneeskundigen de aangewezen partij zijn om zorg te bieden aan een demente patiënt in crisis. Maar we hebben er de middelen niet voor. Wij zijn toch vooral woonvoorzieningen, zo wordt gedacht. Iemand die vanuit z’n dementie psychotisch wordt, breekt op een reguliere afdeling de tent af. Voor zo iemand is een aparte plek nodig voor observatie, diagnostiek en behandeling, met deskundig personeel, misschien wel beveiligers, extra artsen, een psycholoog.”
Hetzelfde geldt voor de gehandicaptenzorg. Wanneer er acute dwangzorg nodig is voor een verstandelijk gehandicapte, volgen urenlange belrondes langs zorginstellingen of er ergens een plek is, vertelt Channa de Winter, arts voor verstandelijk gehandicapten bij Trajectum. “Iedereen kijkt naar elkaar. De gehandicaptenzorg zegt tegen de ggz: wij hebben geen crisisbedden. Maar de ggz zegt nu: deze patiënt valt niet onder onze wet. Er is geen procedure. Dit maak ik maandelijks mee.”
Om de juiste voorzieningen te treffen zijn de instellingen afhankelijk van financiering van de zorgkantoren, die per regio onderhandelen voor de zorgverzekeraar. Ondanks overleg met de ggz-sector en de zorgkantoren is er volgens de belangenorganisaties van ouderengeneeskunde en verstandelijk-gehandicaptenzorg echter nog “weinig concrete voortgang” geboekt, schreven zij begin deze maand in een brief naar minister Hugo de Jonge. “Het gevoel van urgentie bij de zorgkantoren lijkt minder groot dan noodzakelijk”, schrijven zij. De belangenorganisaties maken zich ernstige zorgen, omdat driekwart jaar na invoering van de wet de randvoorwaarden nog steeds niet op orde zijn.
Dit verhaal kwam tot stand met steun van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten.
Lees ook:
Dement en een gevaar voor anderen
Demente mensen in crisis worden niet meer opgevangen door de ggz. Maar alternatieven zijn er niet. De IJsvogel is een uitzondering.
Nieuwe wet zorgt voor onveiligheid in de geestelijke gezondheidszorg. ‘Zo wordt de ggz een afvoerputje’
Een nieuwe wet in de geestelijke gezondheidszorg zorgt voor paniek in de klinieken: er moet ineens zorg worden geboden aan mensen die misdrijven hebben begaan. Dat leidt tot onveiligheid, blijkt uit onderzoek van journalistiek platform Investico.