Terwijl Fransen demonstreerden tegen de onthoofding van een leraar bleef de Dam leeg

Terwijl het uitstapje van de koning en zijn gezin aan de Egeïsche Zee de gemoederen begon te verhitten in Nederland, lag het afgesneden hoofd van een leraar geschiedenis midden op straat in Frankrijk. Het contrast kan niet ­groter tussen de beide landen die me aan het hart gaan.

En terwijl leerkrachten en sympathisanten massaal de straat op gingen zondag in Franse steden om tegen de onthoofding van de leraar te demonstreren, bleef de Dam leeg. De moord op de Fransman Samuel Paty door een racistische ­islamist had kennelijk niet dezelfde weerslag als de moord op de Amerikaan George Floyd door een (vermeende) racistische agent. Misschien een kwestie van particularistische prioriteiten bij lobbygroepen. Maar misschien is het ook beter zo en moet je opgelucht zeggen: gezegend het land waar geen lerarenhoofd op straat rolt en dat zich vooral druk maakt over een onbeduidende kwestie als een week buitenlandse vakantie van de koning in coronatijd.

Nu we het regelmatig over voortschrijdende inzichten hebben, moet ik ook iets bekennen. Over de Franse president Macron heb ik me de laatste jaren nogal kritisch uitgelaten. Maar wat ik, en met mij miljoenen mensen, vrijdagavond voor de deur van de school van de vermoorde ­leraar zag, was van een andere orde. Hier stond een authentiek staatshoofd, ontdaan, ernstig en geëmotioneerd maar ook kordaat en vastberaden, die in een spontane toespraak van vijf minuten de ziel van zijn volk feilloos wist te bereiken. Misschien ook, wie weet, omdat zijn eigen vrouw een ex-lerares is. Maar vooral omdat hij weet dat door school en leerkracht te treffen, de islamistische vijand het hart van de republiek en zijn laïcité wil laten bloeden.

Het gaat hier om het overleven van de democratie in een vorm die we altijd als vanzelfsprekend hebben beschouwd maar die nu toch in groot gevaar verkeert. “Ze komen er niet langs”, zei de president en twee dagen later: “Angst gaat van kamp veranderen (...) islamisten zullen niet meer rustig slapen in Frankrijk”.

Asymmetrische echo

Het was een soort asymmetrische echo van wat zondag op straat en pleinen klonk in talrijke getuigenissen van leerkrachten: angst en zelfcensuur. Angst die al jaren overheerst voor opstand van moslimleerlingen en represailles van hun ouders als er ‘gevoelige’ onderwerpen als islam, vrijheid van meningsuiting, antisemitisme, Holocaust of zelfs wanneer auteurs als Voltaire en Rousseau in de klas worden behandeld. Om dit nog beter te begrijpen verwijs ik naar een recente opiniepeiling die correspondent in Parijs Kleis Jager gisteren in zijn analyse aanhaalde: een op de vier jonge Franse moslims (26 procent) meent dat je mag doden als de profeet van de islam beledigd wordt.

Onvermijdelijk gaat ook de kwestie spelen over toegang tot Frankrijk voor mensen uit vluchtgebieden. De drie aanslagen van de laatste zes maanden in Frankrijk met in totaal drie doden en zeven zwaargewonden, zijn gepleegd door een Soedanees (33 jaar), een Pakistaan (25) en een Tsjetsjeen (18) die alle drie een asielaanvraag hadden ingediend en een verblijfstatus hadden gekregen.

Drie keer per week werpt columnist Sylvain Ephimenco zijn blik op de actualiteit. Lees zijn columns hier terug.