Aantal bedreigingen en fysiek geweld tegen journalisten neemt toe

Een van de meldingen die bij PersVeilig binnenkwam, was van een journaliste van het Jeugdjournaal. Op het anonieme Twitteraccount ‘Vizieroplinks’ werd geschreven dat ‘haar timeline een en al GroenLinks, BLM (Black Lives Matter) en anti-FvD (Forum voor Democratie) was’. Ze duwt ‘enthousiast linkse propaganda door kinderstrotjes’, aldus de twitteraar. Ook haar foto werd erbij gezet en haar woonplaats Amsterdam.

Logo

“De journaliste kreeg daarop een tsunami aan racistische en seksistische opmerkingen en doodsbedreigingen naar haar hoofd geslingerd. ‘Dit linkse sletje moet ophouden ons te intimideren’ en ‘Laat ze zwarte koffie drinken’,” zegt Peter ter Velde, projectleider van PersVeilig en veiligheidscoördinator van de NOS.

De omroep liet dit weekend alle NOS-logo’s van de satelliet- en straalwagens voor tv en radio verwijderen omdat journalisten vaker doelwit zijn van intimidaties, bedreigingen en en agressie. Het is geen nieuw fenomeen. Maar het gebeurt ‘structureler’, aldus de NOS.

Oud-ombudsman Alex Brenninkmeijer schreef in 2017 het rapport Een dreigend klimaat over agressie en geweld tegen journalisten. In het rapport werd gesteld dat 61 procent van de journalisten te maken heeft met geweld. De helft hiervan was terughoudender geworden in het naar buiten brengen van nieuws. Zestien procent paste de berichtgeving aan, vijftien procent publiceerde liever niet. Twee jaar later besloten de vakbond NVJ, het Genootschap van Hoofdredacteuren, de politie en het Openbaar Ministerie het meldpunt PersVeilig op te richten. Ter Velde werd gevraagd een veiligheidsplan te schrijven.

Veiligheidsplan

In het Veiligheidsplan rept hij over racisme tegen zwarte journalisten, seksisme tegen vrouwelijke journalisten, bedreigingen tegen misdaadjournalisten, waardoor ze een tijd in een safehouse moeten verblijven of permanente beveiliging krijgen, gebouwen van uitgeverijen die worden beschoten (De Telegraaf ) en het belagen en bedreigen van journalisten in bepaalde wijken in grote steden.

Als voorbeelden worden genoemd: voetbalhooligans, extreemlinkse klimaatactivisten, Pegida-, Antifa- en pro-Palestina betogers, Turken die Erdogan steunen en Marokkanen die in bepaalde wijken journalisten belagen en bedreigen en bedrijven die onderzoeksjournalisten bedreigen met juridische procedures.

Ter Velde: “We zien dat het geweld tegen journalisten zowel op straat als op sociale media toeneemt. PersVeilig is een meldpunt gestart dat ook als helpdesk fungeert bij bijvoorbeeld het doen van aangifte.”

Bij het in april vorig jaar opgerichte meldpunt kwamen in totaal 115 meldingen binnen, waarvan 72 dit jaar. Bij 46 meldingen ging het om daadwerkelijke bedreigingen en bij 15 betrof het fysiek geweld. De andere meldingen betroffen vernieling (5), stalking of stelselmatige intimidatie (4), laster (1) of anders (1).

Sociale media

22 van de gemelde incidenten gebeurden via sociale media, 11 in een bepaalde wijk in Nederland, acht mondeling. De rest gebeurde onder meer telefonisch (5), per mail (5), tijdens demonstraties (5) - onder meer van Viruswaarheid en tijdens de boerenprotesten - en sportwedstrijden (1).

“Fotografen, cameramensen en camjo’s zijn zichtbaar waardoor zij de grootste risico’s lopen. Een verslaggever kan met een notitieblokje in zijn zak rondlopen. Maar vaak is ook de verslaggever slachtoffer want die staat naast de camera. Verslaggevers en columnisten worden daarbij ook vaker online bedreigd,” zegt Ter Velde, die vijftien jaar oorlogsverslaggever van de NOS was en sinds 2011 de training Verslaggeving conflictgebieden geeft. Nu geeft hij ook de training Omgaan met agressie voor binnenlandverslaggevers.

Volgens Ter Velde komt veel geweld vanuit ‘een onderstroom in de samenleving die antiautoriteit, antiwetenschap, antipolitiek en antimedia is’. “Er is een gegroeid wantrouwen tegen journalisten. En misschien is er ook een devaluatie van het vak journalist. Iedereen mag zich tegenwoordig journalist noemen.”

AT5 laat desgevraagd weten het logo van hun auto’s niet te verwijderen. De omroep beschikt over zes redactie-auto’s: vier met een AT5-logo, en twee zonder. De wagens zonder logo worden in de nacht en tijdens uitwedstrijden van Ajax gebruikt, de overige vier met stickers worden gebruikt bij dagelijkse reportages in de stad.

Adjunct-hoofdredacteur Hélène Pronk van AT5: “Wij hebben weleens een incident maar het is geen schering en inslag dat onze mensen worden belaagd. Een keer is een camera uit de auto gestolen, een andere keer werd er een biljartbal tijdens de reportage naar beneden gegooid. We houden de situatie wel in de gaten. Ik wil niet afdoen van wat de NOS overkomt, maar vergeleken met de schaal van de NOS hebben wij geen last van incidenten.”