Direct naar artikelinhoud
Lockdown

Een onbedoeld experiment heeft een verbluffend resultaat: de lucht is echt een stuk schoner

Een onbedoeld experiment heeft een verbluffend resultaat: de lucht is echt een stuk schoner
Beeld Capital Photos

De lucht blijft schoner als gevolg van de coronamaatregelen. Het thuiswerken en de oproep niet onnodig te reizen zorgen voor minder verkeer en dus voor minder uitstoot van fijnstof en stikstofdioxide.

Een onbedoeld experiment was het, met verbluffend resultaat: de uitstoot van vervuilende stoffen daalde afgelopen voorjaar met zeker 20 procent. Puur door het goeddeels stilvallen van het openbare leven. De lucht was helder en vaak streeploos blauw. Gebeurt dat opnieuw, tijdens de tweede lockdown?

Dat is maar de vraag, en niet alleen omdat de herfst grijzer is. Nu de scholen en winkels openblijven, is er meer beweging van personen, dus meer verkeer en daarmee komt ook meer fijnstof en stikstofdioxide (NO2) vrij dan in die stille periode in het voorjaar. 

Of de lucht er ook nu schoner op wordt, weten we pas volgende maand, als de metingen zijn geanalyseerd, zegt een woordvoerder van het KNMI. Toch ligt het voor de hand dat de lucht opnieuw profiteert van de beperkende maatregelen om het coronavirus in te dammen.

In de acht weken tussen 16 maart en 10 mei was het opvallend mooi weer en daardoor viel de plotselinge verbetering van de luchtkwaliteit des te meer op, zegt Guus Velders, hoogleraar luchtkwaliteit en klimaatinteracties aan de Universiteit Utrecht en onderzoekers bij het RIVM. “Het verkeer viel stil en er was minder industriële activiteit.”

Strepen in de lucht van een vliegtuig bij ondergaande zon.Beeld ANP

Maar, zegt Velders, dit was tijdelijk. “Na 10 mei gingen de scholen weer open en nam het verkeer weer snel toe.” Het KNMI zag de luchtvervuiling in Europa tussen mei en augustus snel toenemen tot bijna het niveau van de voorgaande jaren. Het weersinstituut gebruikt daarvoor het satellietinstrument Tropomi, dat vanuit de ruimte de emisssies rond steden en industriegebieden in kaart brengt.

Weersomstandigheden kunnen veel invloed hebben op de concentraties van stoffen in de lucht. Maar ook als je de omstandigheden corrigeert was de luchtkwaliteit in het voorjaar veel beter dan zonder lockdown het geval zou zijn geweest, zegt Velders, die bezig is een wetenschappelijk artikel over de Nederlandse situatie af te ronden.

De plotselinge verbetering is een welkom experiment om te kijken hoe de luchtkwaliteit verandert door minder verkeer, legt hij uit. “De uitstoot was 20 procent lager, voor NO2 nog wat meer. Daar doe je normaal jaren over.”

Ook minder verkeerslawaai

Behalve de luchtvervuiling nam tijdens de intelligente lockdown ook het verkeerslawaai flink af, blijkt uit onderzoek van het RIVM. Het sterkst was dat merkbaar rond Schiphol, waar het vliegverkeer deels stil lag. Het geluid nam met gemiddeld 9 decibel af, en dat is meer dan verwacht, vooral omdat op de drukste momenten van de dag nauwelijks werd gevlogen. 

Langs snelwegen nam het geluid met gemiddeld 4 decibel af, op het spoor met 5 decibel. Op sommige meetpunten was de afname nog groter. De geluidsafname op de weg en het spoor was er zowel overdag als ’s nachts, en in de lucht alleen overdag omdat er van en naar Schiphol beperkt nachtvluchten zijn.

Langdurige blootstelling

Of er een blijvend effect is, kan hij nog niet zeggen. “Als we blijven thuiswerken misschien, maar dat is speculatie. Alle vermindering van uitstoot is gunstig, maar of je dit kunt doortrekken is de vraag. Gezondheidseffecten zien we doorgaans pas bij langdurige blootstelling.”

De tijdelijke verbetering van de luchtkwaliteit komt bovenop een geleidelijke afname van de luchtverontreiniging in Nederland, als gevolg van maatregelen om de uitstoot van de industrie en het verkeer te verminderen, bijvoorbeeld door schoner te produceren en op elektriciteit te gaan rijden. Uit metingen die het RIVM maandag publiceerde blijkt dat de uitstoot van fijnstof en stikstofdioxiode (NO2) vorig jaar opnieuw een paar procent lager lag dan in 2018.

Ook de hoeveelheid ammoniak in de lucht was lager dan in 2018, maar nog steeds hoger dan de jaren ervoor en te hoog volgens de Europese normen. Ammoniak, uit mest, zorgt voor de neerslag van stikstof en dat is schadelijk voor de natuur.

Lees ook:

Dankzij de intelligente lockdown ademen we schonere lucht in

Er hangt minder fijn- en stikstof in de lucht. Dat komt onder andere door het weinige wegverkeer als gevolg van Covid-19, blijkt uit nieuwe cijfers.

Er is ook een winnaar in de coronacrisis: het milieu

De coronacrisis heeft ook gevolgen die niet direct als negatief worden ervaren. Het is stiller en nieuwe groepen ontdekken de natuur.